Φήμες και σενάρια συνωμοσίας σε αρκετές ιστοσελίδες εμφανίζουν επί χρόνια την Άνγκελα Μέρκελ ως κατάσκοπο της ανατολικογερμανικής μυστικής αστυνομίας, της Στάζι, με την κωδική ονομασία «Έρικα»
Εάν κάποιος αναζητήσει στο Google το όνομα της Γερμανίδας καγκελαρίου είναι βέβαιο πως αμέσως θα του εμφανισθεί δίπλα σε αυτό το ιστορικό έρευνας του IM Erika—όπου IM σημαίνει Inoffizielle Mitarbeiterin, «ανεπίσημη συνεργάτις». Οι θεωρίες συνωμοσίας στο διαδίκτυο βοούν πραγματικά γύρω από αυτόν τον «αστικό μύθο», γεγονός που ώθησε τον ιστορικό Χουμπέρτους Κνάμπε να προσπαθήσει να διαλύσει πολλές από τις φήμες, σε άρθρο του στη χθεσινή έκδοση της εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung.
Όπως γράφει ο Κνάμπε «δεν υπάρχουν επίσημα έγγραφα που να τεκμαίρουν ότι η Μέρκελ υπήρξε ανεπίσημη συνεργάτιδα της Στάζι, δίχως αυτό να σημαίνει πως δεν υπήρξαν ποτέ». Σε εκείνους τους ταραχώδεις μήνες που ακολούθησαν την πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1989, οι υπάλληλοι του υπουργείου Εσωτερικών της ΛΔ της Γερμανίας κατέστρεψαν τόνους εγγράφων, προτού το πλήθος αποτρέψει την ολοκληρωτική καταστροφή αυτού του πολύτιμου ιστορικού αρχείου. Όμως και σήμερα παρ’ όλες τις επισταμένες προσπάθειες, δεν έχει γίνει κατορθωτό να γίνει ανάκτηση των κατεστραμμένων εγγράφων που περιέχονται σε 15.000 σάκους με κομματάκια χαρτιού.
Η «μαύρη τρύπα» στο βιογραφικό της Μέρκελ
Ο Κνάμπε εξέτασε μία προς μία τις φήμες γύρω από το πρόσωπο της Μέρκελ. Η ίδια είχε τονίσει άλλωστε πως το 1978 η Στάζι είχε επιχειρήσει να την στρατολογήσει, πράγμα που δυσχεραίνει πολύ την όποια καταφατική απάντηση για τη δράση της πριν την πτώση του Τείχους, καθώς η αλήθεια για την άρνησή της, ή πιθανώς όχι, εξαρτάται μόνο από την ίδια την καγκελάριο, καθώς είναι η μόνη που μπορεί να δει τον φάκελο, που είχαν συντάξει γι’ αυτήν οι ανατολικογερμανικές αρχές. Αυτός άλλωστε είναι και ο γενικός κανόνας: από τα αρχεία της Στάζι μόνον ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ζητήσει και να δει τον φάκελό του και κανένας άλλος. Συνεπώς, τονίζει ο Κνάμπε το σημείο αυτό παραμένει μία «μαύρη τρύπα» στο βιογραφικό της Μέρκελ. Και το σημείο αυτό μόνον πλαγίως μπορεί να φωτισθεί, αλλά όπως προσθέτει ο πρώην διευθυντής του μνημείου των πρώην φυλακών Χόχενσενχαουζεν (Ανατολική Γερμανία) «η ίδια η καγκελάριος οφείλει να δώσει διευκρινίσεις».
Η συμμετοχή στην κομμουνιστική νεολαία FDJ
Ένα άλλο σημείο που εμφανίζεται συχνά στις φήμες για το ένοχο παρελθόν της Μέρκελ αφορά τα ταξίδια της στο εξωτερικό και τη μετακίνησή της δύο φορές στη Δυτική Γερμανία στη δεκαετία του ’80. Ένα προνόμιο που έχαιραν λιγοστοί πολίτες της ΛΔ της Γερμανίας και οι οποίοι κατά κανόνα σχετίζονταν στενά με το καθεστώς. Όπως όμως γράφει ο Κνάμπε, τα ταξίδια αυτά συμπίπτουν με μία σημαντική ιστορική συγκυρία: ήταν τότε που το καθεστώς του Έρικ Χόνεκερ είχε σφίξει περισσότερο τον έλεγχο και την καταστολή των πολιτών, πολλαπλασιάζοντας τις τάσεις φυγής από τη χώρα. Συνεπώς δεν μπορεί κάποιος με βεβαιότητα να συνάγει πως τα ταξίδια αυτά «αποδεικνύουν ότι ανήκε στη Στάζι».
Όμως στις διηγήσεις των διακινητών της ιστορίας αυτής για τη Μέρκελ επανέρχεται διαρκώς ένα συγκεκριμένο ταξίδι της, αυτό στην Πολωνία το 1981, όταν κατά την επιστροφή της στα πράγματά της εντοπίσθηκαν φυλλάδια του αντι-κομμουνιστικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη» του Λεχ Βαλέσα. Γιατί δεν είχε τότε συνέπειες η Μέρκελ, αναρωτιούνται όλοι; Ο Κνάμπε επιχειρεί να διατυπώσει δύο λόγους: γιατί ήταν ένα επίσημο ταξίδι με το τμήμα του πανεπιστημίου της και επειδή ήταν μέλος της κομμουνιστικής νεολαίας FDJ.
Η αλήθεια για την «Έρικα»
Στη συμμετοχή της στη νεολαία του κόμματος, για την οποία είχαν γράψει και δύο γνωστοί δημοσιογράφοι της Bild και της Die Welt σε βιβλίο τους που κυκλοφόρησε το 2013 εντοπίζεται και άλλο ένα σημείο που τροφοδοτεί τα ευφάνταστα σενάρια: η Μέρκελ ήταν υπεύθυνη για την προπαγάνδα στην οργάνωση της νεολαίας. Άρα, εκ προοιμίου κατάσκοπος. Ακόμη κι αυτό το επιχείρημα είναι αστείο, τονίζει ο Κνάμπε, όπως και η φήμη πως της είχε ανατεθεί να παρακολουθεί τον γνωστό αντιφρονούντα Ρόμπερτ Χάβεμαν.
Μία άλλη εκδοχή είναι πως ως μέλος της νεολαίας, περιστοιχιζόταν από άλλους κατάσκοπους, συνεπώς ακόμη και ακούσια ήταν πληροφοριοδότης τους και εκείνη. Όμως κατά τον Κνάμπε, το γεγονός ότι κανένας από τους τότε πληροφοριοδότες δεν αναφέρει το όνομα της Άνγκελα Μέρκελ ωθεί κάποιον να σκεφθεί εύλογα πως η καγκελάριος δεν ήταν μία από αυτούς. Τέλος, ανακριβής είναι για τον ίδιο και η κωδική ονομασία «Έρικα», την οποία πήραν αυτούσια από ένα μυθιστόρημα, το Roberts Reise «Το ταξίδι του Ρόμπερτ», που είχε γράψει με θέμα εκείνη ένας πρώην κατάσκοπος. Κρίμα όμως που η πρωταγωνίστρια εκείνου του βιβλίου, μία επιστήμονας που έκανε το διδακτορικό της, δεν ονομαζόταν Έρικα, αλλά Ρενάτε.