Στη μάχη της οικοδόμησης φιλοευρωπαϊκής πλειοψηφίας που θα στηρίξει την ανανέωση της θητείας της στο τιμόνι της Κομισιόν έχει ριχτεί η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετά τα μεγάλα κέρδη που σημείωσε η ακροδεξιά στις ευρωεκλογές.
Η Φον ντερ Λάιεν, που προέρχεται από τους Γερμανούς Χριστιανοδημοκράτες, πανηγύρισε χθες για την νίκη του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που με τις 186 έδρες επί συνόλου 720 στην Ευρωβουλή που εξασφάλισε, παραμένει η μεγαλύτερη ευρωομομάδα.
Θα επηρεάσουν την εκλογή της Φον Ντερ Λάιεν οι πρόωρες εκλογές στη Γαλλία;
Ωστόσο η απόφαση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές μετά το ταπεινωτικό αποτέλεσμα του κόμματός του στις ευρωεκλογές και τον θρίαμβο της ακροδεξιάς της Λεπέν, περιπλέκει την κατάσταση για την Φον ντερ Λάιεν.
Η απερχόμενη πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παραμένει, βέβαια, σε πλεονεκτική θέση μετά τη νίκη του ΕΛΚ αλλά έχει μπροστά της δύο βασικά εμπόδια προκειμένου να διατηρήσει τα ηνία της Κομισιόν. Θα χρειαστεί κατ’ αρχάς την υποστήριξη της ενισχυμένης πλειοψηφίας των ηγετών των κρατών μελών της ΕΕ και εν συνεχεία την απόλυτη πλειοψηφία στη νέα ευρωβουλή, δηλαδή 361 ψήφους.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται να λάβουν την απόφαση για το διορισμό της Φον ντερ Λάιεν κατά την μοιρασιά των κορυφαίων πόστων της ΕΕ στη σύνοδο κορυφής της 27ης Ιουνίου, μόλις τέσσερα 24ωρα πριν από τον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία.
Για την Σίλια Μπελέν της δεξαμενής σκέψης European Council on Foreign Relations ο αντικτυπος των γαλλικών εκλογών στη μοιρασιά των πόστων της ΕΕ ενδέχεται να εξαρτηθεί από τη δημοτικότητα του Μακρόν στη Γαλλία. Αν στις δημοσκοπήσεις το κόμμα του είναι πολύ πίσω από την ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση «θα είναι πολύ μικρότερη η νομιμότητά του να χρίσει την Φον ντερ Λάιεν», αλλά αν οι σφυγμομετρήσεις δείξουν ένα λιγότερο κακό αποτέλεσμα γι’ αυτόν, «ίσως ενθαρρυνθεί να αποφασίσει νωρίτερα».
Κρίσιμες διαβουλεύσεις των Ευρωπαίων ηγετών
Όπως και νά ‘χει ο Μακρόν θα συζητήσει για το μέλλον της Φον ντερ Λάιεν με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς και την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι στο περιθώριο της συνόδου της G7, που διεξάγεται στην Απουλία από την Πέμπτη μέχρι το Σάββατο.
Στη σύνοδο θα είναι παρούσα ως επικεφαλής της Κομισιόν και η Φον ντερ Λάιεν όπως και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ.
Θα ακολουθήσει άτυπο δείπνο των Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες την ερχόμενη Δευτέρα – από το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες του Politico ο Μισέλ θέλει να αποκλείσει την Φον ντερ Λάιεν – και στη συνέχεια η σύνοδος κορυφής παραμονές των γαλλικών εκλογών.
Μολονότι η Συνθήκη της ΕΕ καλεί τους ηγέτες να λάβουν υπόψη το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, μπορούν να αποφασίσουν να προτείνουν διαφορετικό υποψήφιο για το τιμόνι της Κομισιόν στην ευρωβουλή, όπως συνέβη το 2019, όταν ο Γερμανός κεντροδεξιός Μάνφρεντ Βέμπερ δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την αναγκαία πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και ο Μακρόν πρότεινε τότε ως εναλλακτική υποψήφια την Φον ντερ Λάιεν, που εξελέγη στη συνέχεια.
Το γεγονός ότι από τους 27 Ευρωπαίους ηγέτες οι 13 προέρχονται από το ΕΛΚ πιθανώς υποδεικνύει ότι δεν έχουμε ανάλογο δράμα τώρα. Μόνον τρία άλλα μεγάλα κράτη μέλη χρειάζεται να στηρίξουν την Φον ντερ Λάιεν για να εξασφαλίσει την αναγκαία ενισχυμένη πλειοψηφία – για παράδειγμα ο συμπατριώτης της, σοσιαλδημοκράτης Σολτς και ο Μακρόν – δηλαδή οι δύο μεγάλοι ηττημένοι των ευρωεκλογών, κάτι που θα πρέπει να συνυπολογιστεί στην εξίσωση – και ο σοσιαλιστής Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ.
Μεγάλο πλεονέκτημα για τη Φον ντερ Λάιεν είναι ότι ουδείς εκ των άλλων υποψηφίων για την προεδρία της Κομισιόν – ο σοσιαλδημοκράτης Νίκολας Σμιτ από το Λουξεμβούργο ή η Τέρι Ράιντκε των Γερμανών Πρασίνων - θεωρείται ότι έχει σοβαρές πιθανότητες για το πόστο, αλλά υπάρχουν ακόμη εικασίες ότι ο Μακρόν ίσως προτείνει τον πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ και πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι ως εναλλακτική επιλογή για την ηγεσία της Κομισιόν.
Η Φον ντερ Λάιεν διεκδικεί στήριξη από τις κεντρώες δυνάμεις
Ακόμη πιο επιτακτική προτεραιότητα για την Φον ντερ Λάιεν είναι να εξασφαλίσει τη στήριξη της νέας Ευρωβουλής. Χθες Δευτέρα επανέλαβε ότι θα αποτανθεί στις «κύριες πολιτικές οικογένειες» της Ευρώπης για την οικοδόμηση πλειοψηφίας, αναφερόμενη εκτός από το ΕΛΚ, στους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D), που ήρθαν δεύτεροι με 135 έδρες στις ευρωεκλογές και το κεντρώο Renew (79 έδρες).
Οι τρεις αυτές ευρωομάδες συγκεντρώνουν σήμερα 400 έδρες, δηλαδή αρκετά περισσότερες από τις 361 ψήφους που χρειάζεται η Φον ντερ Λάιεν για να επανεκλεγεί, αλλά με δεδομένο ότι η ψηφοφορία στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο είναι μυστική δεν αποκλείεται αρκετοί ευρωβουλευτές να μην ακολουθήσουν την κομματική γραμμή με το Eurasia Group να υπολογίζει σε έως και 30% τις πιθανές διαρροές.
Τα πρώτα θετικά μηνύματα για την Φον ντερ Λάιεν ήρθαν το βράδυ της Κυριακής από τους Πράσινους και τους Σοσιαλδημοκράτες. Η 37χρονη Ράιντκε των Πρασίνων δήλωσε έτοιμη για διαπραγματεύσεις: «Είμαστε μια σαφής φιλοευρωπαϊκή δύναμη, θέλουμε να μετέχουμε σε πλειοψηφίες και θα εργαστούμε επ’ αυτού τις προσεχείς εβδομάδες. Αν καταφέρουμε να βρούμε κοινό έδαφος με άλλες φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις, αν πούμε ότι θα συνεχιστεί το Green Deal, θα γίνεται σεβαστό το κράτος δικαίου και η δημοκρατία στην ΕΕ, τότε εμείς οι Πράσινοι είμαστε έτοιμοι να υποστηρίξουμε την Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν ως πρόεδρο της Κομισιόν». Μόνον που η Φον ντερ Λάιεν συναποφάσισε με τον αρχηγό του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) Φρίντριχ Μερτς τον αποκλεισμό των Πρασίνων, παρά τις 53 έδρες που συγκεντρώνουν.
Ο Ρενέ Ρεπάσι, πρόεδρος της ομάδας των Γερμανών κεντροαριστερών ευρωβουλευτών εμφανίστηκε επίσης ανοικτός στην υποστήριξη προς την Φον ντερ Λάιεν, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει ανάγκη το ΕΛΚ να σχηματίσει συνασπισμό με ακροδεξιές ευρωομάδες παραπέμποντας στο γεγονός ότι η Φον ντερ Λάιεν δεν απέκλεισε προεκλογικά το ενδεχόμενο συνεργασίας με το ακροδεξιό κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι. Ακόμη σαφέστεροι ήταν η αρχηγός του SPD, Σάσκια Έσκεν και ο Γενικός Γραμματέας του, Κέβιν Κούνερτ: «Όποιος θέλει την στήριξη των Σοσιαλδημοκρατών, δεν μπορεί ταυτόχρονα να υποστηρίζεται από ακροδεξιά κόμματα», δήλωσαν «Πρέπει να είναι σαφές ότι υπάρχει δημοκρατική συναίνεση, δηλαδή ότι δεν διαμορφώνουμε συναίνεση με δεξιούς λαϊκιστές ή φασίστες και μεταφασίστες», δήλωσε και η επικεφαλής της ευρωλίστας του SPD, Καταρίνα Μπάρλεϊ.
Οι Φιλελεύθεροι πάλι δήλωσαν έτοιμη να σχηματίσουν φιλοευρωπαϊκό συνασπισμό με στόχο τον εκσυγχρονισμό της ΕΕ με την επικεφαλής τους, Βαλερί Χαγιέ του κόμματος του Μακρόν να σημειώνει ότι υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις και τον Κρίστιαν Λίντνερ, αρχηγό του γερμανικού FDP να σημειώνει ότι η στήριξη της υποψηφιότητας της Φον ντερ Λάιεν θα είναι εφικτή μόνον εφόσον δεν συνεχίσει την πορεία των προηγούμενων ετών, αλλά υιοθετήσει το πρόγραμμα του κόμματός της, απορρίπτοντας την ανάληψη κοινού χρέους στην ΕΕ και την γενική απαγόρευση των κινητήρων εσωτερικής καύσης.