Ισχυρές δονήσεις αισθητές σε όλο το πολιτικό σύστημα και ανά τη Γερμανία προκαλεί το εκλογικό αποτέλεσμα στη Θουριγγία και στη Σαξονία, τα δύο κρατίδια όπου κατέγραψαν ραγδαία άνοδο η ακροδεξιά «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) και η αριστερή Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ (BSW).
Επιβεβαιώνοντας τα προγνωστικά, η ακροδεξιά «Εναλλακτική για τη Γερμανία» σημείωσε τη μεγαλύτερη εκλογική της επιτυχία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς αναδείχθηκε ισχυρότερο κόμμα στη Θουριγγία, όπου εξασφάλισε περίπου 33%, ενώ στη γειτονική Σαξονία τερμάτισε δεύτερη με ποσοστό γύρω στο 30%, μια ανάσα από το κυβερνών κεντροδεξιό Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU).
Τα αποτελέσματα αναμένονταν με αγωνία στη Γερμανία, καθώς οι εγχώριες υπηρεσίες πληροφοριών στα δύο κρατίδια είχαν χαρακτηρίσει την AfD «επιβεβαιωμένους ακροδεξιούς εξτρεμιστές». Ο επικεφαλής της ακροδεξιάς στη Θουριγγία, Μπιερν Χέκε, θεωρείται ένας από τους πιο ακραίους εκπροσώπους του κόμματός του, καθώς έχει κατ’ επανάληψη χρησιμοποιήσει ναζιστική ρητορική και κρίθηκε δύο φορές ένοχος μόνον τη φετινή χρονιά από δικαστήρια για τη χρήση σε προεκλογικές συγκεντρώσεις απαγορευμένου συνθήματος των ναζί.
Η ακροδεξιά AfD θέλει να κυβερνήσει στη Θουριγγία
Μόλις έγιναν γνωστά χθες το βράδυ τα αποτελέσματα, ο συμπρόεδρος της ακροδεξιάς «Εναλλακτική για τη Γερμανία», Τίνο Χρούπαλα, ενέτεινε την πίεση στα άλλα κόμματα. «Ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: η βούληση των ψηφοφόρων είναι ότι θα πρέπει να υπάρξει αλλαγή πολιτικής. Έχουμε σαφή εντολή να κυβερνήσουμε στη Θουριγγία», είπε στο δεύτερο κρατικό δίκτυο της γερμανικής τηλεόρασης, ZDF.
Βασική αξίωση του AfD είναι η αλλαγή στη μεταναστευτική πολιτική, καθώς στην προεκλογική της καμπάνια πίεζε για μαζικές απελάσεις προσφύγων από τη Γερμανία.
Ωστόσο, η Ακροδεξιά παρά τις εκλογικές της επιτυχίες θα μείνει πιθανότατα στην αντιπολίτευση, καθώς όλα τα άλλα κόμματα έχουν απορρίψει το ενδεχόμενο άμεσης συνεργασίας με την AfD. «Είμαστε το πρώτο κόμμα στη Θουριγγία», δήλωσε ο Χέκε στο δίκτυο ARD, σημειώνοντας ότι το κόμμα του θα αναλύσει τα εκλογικά αποτελέσματα και στη συνέχεια θα προσεγγίσει πιθανούς κυβερνητικούς εταίρους. Αλλά, με ή χωρίς την AfD, η συγκρότηση κυβερνητικής συμμαχίας αναμένεται δύσκολη τόσο στη Θουριγγία όσο και στη Σαξονία.
Ο ρόλος της αριστερής Συμμαχίας Σάρα Βάγκενκνεχτ
Κρίσιμος εν προκειμένω μπορεί να αποδειχθεί ο ρόλος ενός δεύτερου λαϊκιστικού κόμματος, της «αριστερής-συντηρητικής» Συμμαχίας Σάρα Βάγκενκνεχτ (BSW), που ίδρυσε τον Ιανουάριο η πρώην κομμουνίστρια πολιτικός από την Ανατολική Γερμανία, και εξασφάλισε την τρίτη θέση και στα δύο κράτη. Οι σκεπτικιστικές θέσεις του BSW σχετικά με τη μετανάστευση και την υποστήριξη της Γερμανίας στην Ουκρανία ενίοτε είναι δύσκολο να διακριθούν από αυτές της AfD.
Τα αποτελέσματα τόσο στη Σαξονία όσο και στη Θουριγγία υποδηλώνουν ότι είναι σε ισχυρή θέση να ενταχθεί σε μια κυβέρνηση με την CDU και στα δύο κρατίδια, προοπτική που προκαλεί ανατριχίλα στους ηγέτες των Χριστιανοδημοκρατών στο Βερολίνο και σε ολόκληρη τη δυτική Γερμανία.
Πανωλεθρία για τα κόμματα του συνασπισμού του Σολτς
Ακόμη εφιαλτικότερο για την Κεντροδεξιά είναι ότι μπορεί, εκτός από τη βοήθεια του κόμματος της Βάγκενκνεχτ, να χρειαστεί και εκείνη των Σοσιαλδημοκρατών του Όλαφ Σολτς.
Το SPD υπέστη πανωλεθρία στα δύο κρατίδια, όπως και οι εταίροι του στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση, οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι, αν και τα πήγαν ελαφρώς καλύτερα του αναμενομένου. Οι ψηφοφόροι σε Θουριγγία και Σαξονία απεχθάνονται τον Σολτς: μόνον το 17% βάζει θετικό πρόσημο στο έργο της κυβέρνησής του.
Ωστόσο, τέτοιες είναι οι απαιτήσεις του όλο και πιο κατακερματισμένου κομματικού συστήματος της Γερμανίας, με αποτέλεσμα το SPD να παραμένει αναγκαίο για τον σχηματισμό σταθερών κυβερνήσεων.
Ο συμβολισμός των εκλογικών αποτελεσμάτων στα δύο κρατίδια προκαλεί, σχολιάζουν αναλυτές, μεγαλύτερο ντόρο από την ουσία τους. Πράγματι, πάνω από το 40% των ψηφοφόρων και στα δύο κρατίδια της ανατολικής Γερμανίας γοητεύτηκαν από τις σειρήνες της λαϊκιστικής Ακροδεξιάς και της εξίσου λαϊκιστικής αριστερής συμμαχίας της Βάγκενκνεχτ, που ακούγονται ενίοτε σαν φερέφωνα του Κρεμλίνου. Αλλά τα γερμανικά κρατίδια δεν διαθέτουν μεγάλη δύναμη για τη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Πέραν τούτου, «τα αποτελέσματα των εκλογών σε δύο μικρά κρατίδια με συνολικό πληθυσμό 6,2 εκατ., που αντιπροσωπεύει περίπου το 7% του συνόλου της Γερμανίας, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως ένα είδος εθνικού συναγερμού», σχολιάζουν διεθνή ΜΜΕ.
Κίνδυνος για τη Γερμανική Δημοκρατία;
Ωστόσο, ο Χριστιανοδημοκράτης πρωθυπουργός της Σαξονίας, Μίχαελ Κρέτσμερ, δεν είχε άδικο που είχε χαρακτηρίσει προεκλογικά «εκλογές πεπρωμένου» την αναμέτρηση στο κρατίδιό του. Η AfD έχει μετατραπεί από μια ομάδα ευρωσκεπτικιστών σε ένα κόμμα του οποίου τα πιο ριζοσπαστικά μέλη, όπως ο Χέκε, λειτουργούν ενίοτε στο περιθώριο της δημοκρατίας και πολλοί στη Γερμανία πιστεύουν ότι θα πρέπει να απαγορευτεί η λειτουργία της AfD. Eκμεταλλευόμενη τη δυσαρέσκεια για τον πληθωρισμό, τις μεταναστευτικές ροές και την υποστήριξη στην Ουκρανία, η AfD εξασφάλισε σημαντική υποστήριξη όχι μόνο στην ανατολική Γερμανία, αλλά σε ολόκληρη τη χώρα, και εδώ και καιρό φιγουράρει στη δεύτερη θέση στις εθνικές δημοσκοπήσεις, πίσω από το CDU και το αδελφό του κόμμα της Βαυαρίας, αλλά μπροστά και από τα τρία κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού του Σολτς.
Η άνοδος της AfD στη Γερμανία πυροδοτεί εδώ και χρόνια διαμαρτυρίες και προειδοποιήσεις. Ερευνητές του δεξιού εξτρεμισμού επισημαίνουν ρατσιστικές και αντιδημοκρατικές παραδόσεις στην ιδεολογία της AfD, ενώ πολιτικοί παρατηρητές έχουν κάνει παραλληλισμούς μεταξύ της ανόδου της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία» και εκείνης των Εθνικοσοσιαλιστών του Αδόλφου Χίτλερ στα τέλη της δεκαετίας του 1920, όταν το κόμμα του, το NSDAP, κατάφερε να συμμετάσχει στην κυβέρνηση για πρώτη φορά στο κρατίδιο της Θουριγγίας το 1929 και άρχισε τότε τις πρώτες εκκαθαρίσεις στις κρατικές υπηρεσίες, αναθέτοντας σε δικά του μέλη σημαντικά αξιώματα.
Για τον ιστορικό Γενς Κρίστιαν Βγάγκνερ, διευθυντή του μνημείου στο πρώην ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ, οι πολιτικές της ακροδεξιάς «Εναλλακτική για τη Γερμανία» είναι «απάνθρωπες και αποκρουστικές». Προεκλογικά είχε στείλει επιστολή σε 350.000 νοικοκυριά στη Θουριγγία κατηγορώντας τον Χέκε ότι «προσπαθεί να ξανακάνει αποδεκτή τη ρητορική των Εθνικοσοσιαλιστών» στη χώρα. Μόλις έγιναν γνωστά τα εκλογικά αποτελέσματα, ο ίδιος σε αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έκανε λόγο για «καταστροφή για τη Δημοκρατία στη Γερμανία».
Διαθέτει η AfD αρκετές έδρες για να παραλύσει την κυβέρνηση στα δύο κρατίδια της ανατολικής Γερμανίας;
Ακόμα κι αν δεν συμμετάσχει στην κυβέρνηση σε κανένα από τα δύο κρατίδια, η AfD θα έχει στη διάθεσή της ένα ειδικό όργανο εξουσίας: τη λεγόμενη μειοψηφία αποκλεισμού. Με τα ποσοστά που εξασφάλισε στη Σαξονία και στη Θουριγγία, μπορεί να μπλοκάρει αποφάσεις που απαιτούν πλειοψηφία δύο τρίτων στο Κοινοβούλιο και, ως εκ τούτου, να παραλύσει τις δημοκρατικές διαδικασίες.
Η Θουριγγία, για παράδειγμα, αντιμετωπίζει ένα τεράστιο κύμα συνταξιοδοτήσεων στο δικαστικό σώμα τους επόμενους μήνες και η AfD θα μπορεί να εμποδίσει τον διορισμό δικαστών στο Συνταγματικό Δικαστήριο και μπορεί να παρεμποδίσει το έργο της Επιτροπής Επιλογής Δικαστών και, κατά συνέπεια, τον διορισμό δικαστών ισόβια.
Ο Χέκε έχει καταστήσει σαφή την άποψή του προεκλογικά για τη γερμανική Δικαιοσύνη: μετά την καταδίκη του δύο φορές φέτος για τη χρήση ναζιστικού συνθήματος, κατηγόρησε το δικαστικό σώμα για πολιτική παρενόχληση και διεμήνυσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «Δεν θα το ανεχτούμε», κάνοντας λόγο για πολιτικά στοχευμένες «αυθαιρεσίες».
Ως ισχυρότερο κόμμα η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» θα έχει το δικαίωμα να ορίσει τον πρόεδρο του τοπικού κοινοβουλίου, αξίωμα με σημαντικές εξουσίες, καθώς οργανώνει την εκλογή του πρωθυπουργού του κρατιδίου και μπορεί να διορίζει και να αποπέμπει σημαντικά στελέχη της δημόσιας διοίκησης, ενώ μπορεί να αρνηθεί να επικυρώσει νομοθεσίες.
Δύσκολες διαβουλεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης σε Θουριγγία και Σαξονία
Κι ενώ η Γερμανία αναλογίζεται τις συνέπειες των εκλογικών αποτελεσμάτων, πολιτικοί στα δύο κρατίδια της Θουριγγίας και της Σαξονίας ξεκινούν τώρα τις δύσκολες διαπραγματεύσεις -που ενίοτε κρατούν εβδομάδες- για τον σχηματισμό κυβερνητικών συνασπισμών, με τον Κρέτσμερ ιδιαίτερα να βρίσκεται μεταξύ «Σκύλλας και Χάρυβδης»: να διατηρήσει την ελάχιστα δημοφιλή συμμαχία του με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους, ή να αντικαταστήσει τους τελευταίους με τη Συμμαχία της Βάγκενκνεχτ;
Στη Θουριγγία ο επικεφαλής της CDU, Μάριο Φόιγκτ, ίσως να μην έχει άλλη επιλογή από τη σύμπραξη με τους Σοσιαλδημοκράτες και το κόμμα της Βάγκενκνεχτ.
Η τελευταία, ωστόσο, είχε καταστήσει σαφές προεκλογικά ότι θα μετείχε σε διαβουλεύσεις μόνον με κόμματα που είναι αποφασισμένα να απορρίψουν το προσφάτως συμφωνηθέν σχέδιο του Σολτς για την ανάπτυξη αμερικανικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς στη Γερμανία από το 2026. Και μπορεί αυτό να ακούγεται ως παράλογη αξίωση για μια κυβέρνηση που θα πρέπει να ασχολείται με άλλα θέματα, όπως η στέγαση, η παιδεία και η αστυνόμευση, αλλά αντανακλά τα αχαρτογράφητα νερά στα οποία φαίνεται να κατευθύνεται η πολιτική στη Γερμανία.