Χρονιά εκλογικών αναμετρήσεων και το 2025 για πολλές χώρες ανά την υφήλιο. Κάποιες εξ αυτών είναι ιδιαίτερα κρίσιμες, κυρίως για τη γεωπολιτική ισορροπία της ευρύτερης περιοχής όπου ανήκουν τα κράτη. Σταχυολογούμε τις 5 σημαντικότερες.
Από τη Λευκορωσία μέχρι τη Γερμανία και από τις Φιλιππίνες μέχρι τον Καναδά και τη Χιλή, το 2025 είναι και αυτό γεμάτο με εκλογές κρίσιμες και σημαντικές, πρωτίστως για τα ίδια τα κράτη και κατόπιν για τη γεωπολιτική ισορροπία των ευρύτερων περιοχών.
Λευκορωσία (26 Ιανουαρίου)
Ο Αλεξάντερ Λουκασένκο, ο μακροβιότερος Ευρωπαίος ηγέτης, θα διεκδικήσει την έβδομη θητεία του στις 26 Ιανουαρίου - και δεν αναμένεται να χάσει.
Και αυτό θα συμβεί γιατί δεν υπάρχει καμία πραγματική αντιπολίτευση προκειμένου να υψώσει το ανάστημά της έναντι του Λουκασένκο, ο οποίος κυβερνά τη χώρα επί 30 συναπτά έτη, από το 1994!
Τέσσερα πρόσωπα που διεκδικούν τον επίζηλο θώκο είναι ο επικεφαλής του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, Aleh Haidukevich, ο οποίος έβαλε υποψηφιότητα στις εκλογές του 2020, αλλά απέσυρε τότε την υποψηφιότητά του υπέρ του Λουκασένκο, η Hanna Kanapatskaya, πρώην βουλευτής, επιχειρηματίας και υποψήφια στις προεδρικές εκλογές της Λευκορωσίας το 2020, ο Aliaksandr Khizhnyak, πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Εργασίας και Δικαιοσύνης, και ο Siarhei Syrankou, πρώτος γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Λευκορωσίας.
Είναι φυσικά δεδομένο ότι οι σημερινές συνθήκες στη Λευκορωσία δεν επιτρέπουν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές, ενώ και οι Λευκορώσοι που ζουν στο εξωτερικό δεν θα μπορούν να ψηφίσουν.
Εάν ο Λουκασένκο κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του 2025, η Λευκορωσία πιθανότατα θα συνεχίσει να λειτουργεί ως ο βασικός σύμμαχος της Ρωσίας, φιλοξενώντας ρωσικά πυρηνικά όπλα και παρέχοντας ένα ορμητήριο στο Κρεμλίνο για στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως φάνηκε και στην πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία το 2022.
Γερμανία (23 Φεβρουαρίου)
Η πρόσφατη κατάρρευση της γερμανικής κυβέρνησης συνασπισμού σημαίνει ότι η εκλογική διαδικασία επισπεύδεται και θα γίνει στις 23 Φεβρουαρίου - επτά μήνες νωρίτερα από το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα. Πράγματι, μετά από εβδομάδες διαμάχης για τον προϋπολογισμό, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς απέλυσε τον υπουργό Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ στις αρχές Νοεμβρίου.
Ως αποτέλεσμα, το κόμμα των Ελεύθερων Δημοκρατών του Λίντνερ εγκατέλειψε τον συνασπισμό, πράγμα που σημαίνει ότι τα δύο εναπομείναντα κόμματα -οι Σοσιαλδημοκράτες του Σολτς και οι Πράσινοι- δεν διαθέτουν πλέον πλειοψηφία στο γερμανικό κοινοβούλιο. Και αφού έχασε την ψήφο εμπιστοσύνης στις 16 Δεκεμβρίου, ο Scholz πήρε την απόφαση για πρόωρες εκλογές, οι οποίες θα διεξαχθούν σε ένα ιδιαίτερα δύσκολο πολιτικό πλαίσιο για τη χώρα.
Γιατί αυτό; Επειδή εκτός από τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, που επιβαρύνει τη διπλωματική και οικονομική θέση του Βερολίνου στην Ευρώπη, η Γερμανία βρίσκεται επίσης ανάμεσα στον συνεχιζόμενο βιομηχανικό ανταγωνισμό από την Κίνα και την προοπτική να ξεκινήσει ο Ντόναλντ Τραμπ έναν εμπορικό πόλεμο.
Επίσης, η οικονομία της βρίσκεται σε φάση stagnation και έχει «κολλήσει» μετά την πανδημία του 2020 και η χώρα αντιμετωπίζει ένα δεύτερο έτος ύφεσης. Στο εσωτερικό, τα διάφορα κόμματα θα κονταροχτυπηθούν για τις «καυτές πατάτες» της μετανάστευσης, ενώ το συνταγματικό «φρένο χρέους» της Γερμανίας αναγκάζει επί του παρόντος την κυβέρνηση να τηρεί έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Γενικώς, ζόρια στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης...
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η δημοτικότητα του Σολτς βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό -οι πιθανότητες να επανεκλεγεί καγκελάριος είναι ελάχιστες-, ενώ το κόμμα του βρίσκεται δημοσκοπικά πολύ πίσω από την κεντροδεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ένωση και το αδελφό κόμμα της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης.
Το SPD διεκδικεί, ουσιαστικά, τη δεύτερη θέση μαζί με την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), η οποία ελπίζει να κεφαλαιοποιήσει και εκλογικά τις πρόσφατες επιτυχίες της στις εκλογές των γερμανικών κρατιδίων.
Αν δεν υπάρξει κάποια μεγάλη έκπληξη, ο Φρίντριχ Μερτς, ο ηγέτης της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης, θα γίνει ο επόμενος καγκελάριος.
Φιλιππίνες (12 Μαΐου)
Από το τέλος της δικτατορίας του προέδρου Ferdinand Marcos το 1986, οι πρόεδροι των Φιλιππίνων έχουν περιοριστεί σε μια εξαετή θητεία, αλλά αντιμετωπίζουν ενδιάμεσες εκλογές στις οποίες οι Φιλιππινέζοι εκλέγουν τοπικούς αξιωματούχους, αντιπροσώπους της περιφέρειας στην Κάτω Βουλή και 12 εθνικά εκλεγμένους γερουσιαστές - το 2025 είναι ένα τέτοιο έτος για τη χώρα.
Στα χαρτιά, αυτές οι εκλογές ισοδυναμούν με ένα δυνητικό δημοψήφισμα για τον εν ενεργεία πρόεδρο Ferdinand Marcos Jr. Οι περισσότεροι υποψήφιοι γερουσιαστές που κερδίζουν έχουν την υποστήριξη του προέδρου Μάρκος Τζούνιορ, ο οποίος πρέπει να εδραιώσει την εξουσία του εν μέσω μιας διαμάχης με την αντιπρόεδρο Σάρα Ντουτέρτε, την κόρη του Ροντρίγκο Ντουτέρτε, του προηγούμενου προέδρου.
Αν και η ίδια κατέβηκε ως σύμμαχος του Μάρκος το 2022, ο συνασπισμός τους διαλύθηκε γρήγορα μόλις έγινε σαφές ότι ο Μάρκος δεν είχε στο μυαλό του την Ντουτέρτε ως διάδοχό του.
Κάπως έτσι τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: μια Γερουσία στην οποία θα κυριαρχεί ο Μάρκος Τζ. θα αύξανε την πιθανότητα καταδίκης του Ντουτέρτε σε περίπτωση που ο τέως πρόεδρος υποβληθεί σε δίκη για φερόμενη κακοδιαχείριση εμπιστευτικών κονδυλίων. Και, αντίστροφα, μια αποκατάσταση της εκδικητικής εξουσίας του Ντουτέρτε, διαμέσου της κόρης του, θα μπορούσε να σημαίνει πρόβλημα για τους Μάρκος, μιας εκ των πλέον διεφθαρμένων πολιτικών δυναστειών της Ασίας, με πολλούς... σκελετούς στην ντουλάπα της.
Καναδάς (πριν από τις 20 Οκτωβρίου)
Φαίνεται όλο και πιο πιθανό ότι οι ομοσπονδιακές εκλογές στον Καναδά θα διεξαχθούν πολύ πριν από τη συνταγματικά προβλεπόμενη προθεσμία της 20ής Οκτωβρίου 2025. Ο πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό, ο οποίος παρατηρεί εδώ και καιρό μια μεγάλη πτώση στη δημοφιλία του, αντιμετωπίζει τώρα την πιθανή πτώση της εύθραυστης κυβέρνησης συνασπισμού του.
Ο Τριντό, που πρόσφατα χαρακτηρίστηκε ειρωνικά από τον εκλεγμένο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ως «κυβερνήτης» του Καναδά, βίωσε ένα ακόμη πολιτικό εσωτερικό «σεισμό» στις 16 Δεκεμβρίου: η υπουργός Οικονομικών Κρίστια Φρίλαντ παραιτήθηκε λόγω «διαφορών σε βασικά ζητήματα πολιτικής». Και αρκετοί είναι εκείνοι οι πολιτικοί αναλυτές που συμφωνούν στο ότι ο Τριντό μπορεί να γίνει η τελευταία «Ιφιγένεια» μεταξύ εκείνων των παγκόσμιων ηγετών που είναι προσηλωμένοι στις προτεραιότητες της σύγχρονης Αριστεράς και όχι της λαϊκιστικής Δεξιάς.
Ο ηγέτης των Συντηρητικών Πιερ Πουαλιέβρ, ο κύριος αντίπαλος του Τριντό στις εκλογές του 2025, έχει αποκτήσει ένα τεράστιο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις -ένα προβάδισμα που φαίνεται να βασίζεται στη δυσαρέσκεια και την οργή του εκλογικού κοινού για τον υψηλό πληθωρισμό και την ακρίβεια στα αγαθά.
Θα μπορέσει ο Τριντό να κρατηθεί με κάποιον τρόπο στην εξουσία και να συνεχίσει να εφαρμόζει μια σοσιαλιστική ατζέντα μετά τις εκλογές; Ή θα κερδίσει ο Πουαλιέβρ και θα μετατοπίσει τη χώρα προς έναν πιο συντηρητικό λαϊκισμό; Ή, και πάλι, θα προκύψει άλλη μια κυβέρνηση συνασπισμού που ενδεχομένως δεν θα ικανοποιεί κανέναν;
Χιλή (16 Νοεμβρίου)
Οι προεδρικές εκλογές στη Χιλή πρόκειται να διεξαχθούν στις 16 Νοεμβρίου 2025. Δεδομένου του συστήματος ψηφοφορίας -που σημαίνει ότι οι υποψήφιοι χρειάζονται το 50% συν μία ψήφο για να εκλεγούν, κάτι που κανένας υποψήφιος πρόεδρος δεν έχει καταφέρει να κάνει στον πρώτο γύρο από το 1993-, ο δεύτερος γύρος θα διεξαχθεί πιθανότατα στις 14 Δεκεμβρίου. Αυτός θα γίνει μεταξύ των δύο πρώτων υποψηφίων.
Ο εν ενεργεία πρόεδρος, Γκάμπριελ Μπόριτς, δεν μπορεί να είναι υποψήφιος για δεύτερη συνεχή θητεία. Εκλεγμένος το 2021 σε ηλικία 35 ετών -ο νεότερος πρόεδρος της Χιλής-, ο Μπόριτς είχε μεγάλες δυσκολίες να θέσει σε εφαρμογή το πρόγραμμα του αριστερού κόμματός του, που εδράζεται σε μια πλατφόρμα σαρωτικών πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών. Αυτό οφείλεται, όπως θα φανταζόταν κανείς, σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας του συνασπισμού του.
Ωστόσο, μετά από αρκετά χρόνια αναταραχών που ξεκίνησαν με την κοινωνική εξέγερση του 2019 -την πιο σοβαρή στην ιστορία των δύο αιώνων ανεξαρτησίας της Χιλής- και συνεχίστηκαν με την πανδημία, η οποία έπληξε σοβαρά τη Χιλή, η χώρα έχει πλέον ανακτήσει μια στοιχειώδη πολιτική και οικονομική ομαλότητα. Οι ξένες επενδύσεις έχουν αυξηθεί, αλλά το ίδιο ισχύει και για την εγκληματικότητα, η οποία έχει γίνει μείζον θέμα ανησυχίας για τους ψηφοφόρους.
Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν μια πιθανή νίκη της νυν αντιπολίτευσης, δηλαδή του δεξιού συνασπισμού Chile Vamos, με επικεφαλής την πρώην δήμαρχο της Providencia, Evelyn Matthei, η οποία διεκδίκησε την προεδρία και έχασε το 2013 από τη Michelle Bachelet.
Από την πλευρά του, ο κυβερνητικός συνασπισμός δυσκολεύτηκε να βρει έναν ισχυρό υποψήφιο για να αντιμετωπίσει τη Matthei. Δύο από τους πιθανότερους -η ίδια η Μπατσελέτ και ο Τomas Vodanovic, δήμαρχος του Maipú, ενός προαστίου του Σαντιάγο- έχουν δηλώσει ότι δεν ενδιαφέρονται, ενώ ένας τρίτος, η υπουργός Εσωτερικών Carolina Toha Morales, έχει «καεί» σε επίπεδο δημοφιλίας λόγω της εγκληματικότητας και του νευραλγικού της ρόλου στο αρμόδιο υπουργείο.
Τούτου λεχθέντος, ο κυβερνητικός συνασπισμός τα πήγε καλύτερα από ό,τι αναμενόταν στις τοπικές και περιφερειακές εκλογές του Οκτωβρίου του 2024 και μια νίκη της αντιπολίτευσης το 2025 δεν είναι καθόλου σίγουρη. Όλα είναι ρευστά εδώ.