Η Περιτειχισμένη πόλη της Καουλούν ήταν ένας πυκνοκατοικημένος, άναρχα δομημένος, και πρακτικά αναρχοαυτόνομος παραμελημένος οικισμός στο Χονγκ Κονγκ.
Φανταστείτε αμέτρητα σπίτια που στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο, τα οποία συνδέονται με σκάλες, που βρίσκονται κάτω από καλώδια που κρέμονται, μέσω διαδρόμων, τόσο σκοτεινών που ακόμη και η αστυνομία φοβόταν, σύμφωνα με φήμες. Τώρα φανταστείτε 33.000 ανθρώπους που ζουν εκεί, μέσα σε ένα τετράγωνο πόλης. Αυτή ήταν η Περιτειχισμένη πόλη της Καουλούν (Walled Kowloon), που κάποτε θεωρούνταν ο πυκνότερος οικισμός στη γη.
Πριν από την κατεδάφισή του πριν από είκοσι χρόνια, ο φωτογράφος Γκρεγκ Χιράρντ πέρασε χρόνια με τον συνεργάτη του Ίαν Λάμποτ, καταγράφοντας αυτό το μοναδικό φαινόμενο του Χονγκ Κονγκ και θυμάται ότι έμεινε έκπληκτος όταν το είδε για πρώτη φορά.
«Ήταν ένα τεράστιο τερατούργημα κτιρίων», θυμάται ο Χιράρντ. «Δεν έμοιαζε με τίποτα άλλο».
Σε τελική ανάλυση, η περιτειχισμένη πόλη ήταν ένα είδος «ιστορικού ατυχήματος». Ένα πρώην φρούριο της δυναστείας των Τσινγκ, που δεν τέθηκε ποτέ πλήρως υπό τον έλεγχο της βρετανικής αποικιακής κυβέρνησης στο Χονγκ Κονγκ. Ως αποτέλεσμα, οι κάτοικοί του ήταν ελεύθεροι να χτίσουν τις κατοικίες τους όπως ήθελαν, αγνοώντας τους κανόνες ασφαλείας.
«Αρκετά συχνά τα σπίτια χτίζονταν κολλητά και πάνω σε άλλα, τρυπώντας τοίχους για να χρησιμοποιούν τις σκάλες τους», δήλωσε ο φωτογράφος. «Πολλά από αυτά δεν είχαν πρόσβαση σε αέρα ή ανοιχτό χώρο, επειδή ήταν εσώκλειστα στο κέντρο της κατασκευής».
Βαθιά μέσα στο σκοτάδι των κτηρίων, άνθισε μια ποικιλία μικρών επιχειρήσεων. «Τα μέρη που ξεχώρισαν ήταν τα εργοστάσια κρέατος», λέει ο Χιράρντ. «Υπήρχαν σφαγεία χοίρων που απλώνονταν στο πάτωμα και φυσικά δεν υπήρχαν νόμοι περί υγιεινής που να διέπουν τον χώρο», προσθέτει.
Ωστόσο, παρά την άγρια όψη της πόλης, ο φωτογράφος διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι μέσα, ζούσαν όπως οι άνθρωποι οπουδήποτε αλλού. «Οι άνθρωποι έκαναν πολύ συνηθισμένα πράγματα», λέει. «Είναι απλώς ότι όλα αυτά τα συνηθισμένα πράγματα συνέβαιναν σε ένα αλλόκοτο μέρος».
Μια ευρηματική κοινότητα
Η πολυπλοκότητα της Walled City συνεπήρε επίσης τον τοπικό αρχιτέκτονα Άαρον Ταν, ο οποίος είναι τώρα διευθυντής της εταιρείας Research Architecture Design του Χονγκ Κονγκ. Ένας μεταπτυχιακός φοιτητής τότε, έγραψε τη διατριβή του για την περιτειχισμένη πόλη καθώς αυτή γκρεμιζόταν.
«Με είχε συνεπάρει. Ήταν σαν ένα κομμάτι μηχανημάτων που λειτούργησε πολύ καλά. Η κατεδάφιση ήταν σαν να χωρίζω το μηχάνημα -η πρώτη φορά που θα μπορούσες να δεις τι ήταν μέσα.
«Ήταν μια πραγματικά αφυπνιστική διαδικασία για μένα ως μηχανικός. Όταν συναντήσαμε αυτά τα τείχη της πόλης, αρχίσαμε να βλέπουμε ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να είναι πιο έξυπνοι από εμάς, τους σχεδιαστές - ότι μπορούσαν να σκεφτούν τρόπους επίλυσης προβλημάτων που είναι εκτός του παραδοσιακού ακαδημαϊκού κόσμου».
Ο Ταν εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα από το σύστημα νερού της Περιτειχισμένης πόλης της Καουλούν. Για να υποστηρίξουν τον πυκνό πληθυσμό του, οι κάτοικοι έσκαψαν επιπλέον πηγάδια και έχτισαν χιλιάδες σωλήνες. Όμως, επειδή η άντληση νερού στις δεξαμενές στέγης της Πόλης απαιτούσε μεγάλη ισχύ, οι άνθρωποι θα το έκαναν εναλλάξ εξοικονομώντας ηλεκτρικό ρεύμα, ώστε το νερό να μπορεί να μοιραστεί με επιτυχία. «Η κοινότητα, ανεξάρτητα από τις προκλήσεις, θα έβρισκε κάποιον έξυπνο τρόπο για να το λύσει», λέει ο Ταν.
Παρά την επινοητικότητα της Περιτοιχισμένης πόλης, το 1994 καταστράφηκε εντελώς από την κυβέρνηση, η οποία ήθελε να αντικαταστήσει την χαοτική και άναρχη κοινότητα με ένα δημόσιο πάρκο. Σήμερα, οι επισκέπτες της περιοχής όπου βρισκόταν η παλιά Περιτειχισμένη πόλη, θα βρουν έναν ήρεμο κήπο με δέντρα και λίμνες. Στο πάρκο υπάρχει ένα μικρό μουσείο προς τιμήν της πόλης
Καουλούν.
Η Πόλη δεν είναι νεκρή
Ακόμα και σήμερα, η πόλη συνεχίζει να ζει μέσα από την κληρονομιά που άφησε. Μια περιτειχισμένη γειτονιά που ονομάζεται Narrows στην ταινία «Batman Begins» του 2005 βασίστηκε στην πόλη Καουλούν του Χονγκ Κονγκ. Η συγκεκριμένη πόλη, υπάρχει επίσης και στο βιντεοπαιχνίδι «Call of Duty: Black Ops».
Λόγω του συνεχούς ενδιαφέροντος, ο Γκρεγκ Χιράρντ συνεργάζεται με τον συνάδελφό του φωτογράφο Ίαν Λάμποτ, για να ολοκληρώσουν ένα νέο βιβλίο με τις εκπληκτικές φωτογραφίες τους από την Περιτειχισμένη πόλη, με τίτλο «City of Darkness: Revisited».
«Δεν θέλουμε να ρομαντικοποιήσουμε μια φτωχογειτονιά. Επειδή αυτό ήταν. Αλλά επίσης ήταν πολύ περισσότερο από αυτό. Η πόλη ήταν ένα είδος αρχιτεκτονικού θεμέλιου λίθου, ως προς το τι μπορεί να είναι μια πόλη - απρογραμμάτιστη, αυτοδημιούργητη, που δεν διέπεται από κανονισμούς. Ήταν ζωτική και ζωντανή και κάθε μέρος της χρησιμοποιούταν».
Ο Ταν πιστεύει ότι το πνεύμα της Τειχισμένης Πόλης συνεχίζει να ζει στην καρδιά του Χονγκ Κονγκ. Αυτό το οργανικό χάος, λέει, αποτέλεσε έμπνευση και για τη δική του δουλειά.
«Σε πολλούς αρχιτέκτονες και πολεοδόμους αρέσει ο έλεγχος. Αλλά οι άνθρωποι θέλουν να χαθούν στην πόλη. Στη διαδικασία σχεδιασμού μου, προσπαθώ πάντα συνειδητά να επιτρέψω "ατυχήματα", να επιτρέψω σε άλλους να συμμετάσχουν, να με εκπλήξουν», αναφέρει χαρακτηριστικά.