Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, και ο ηγέτης της Χαμάς, Γιαχία Σινουάρ, είναι τα δύο πρόσωπα τα οποία μπορούν να τερματίσουν τον πόλεμο στη Γάζα.
Οποιαδήποτε συμφωνία απαιτεί τις υπογραφές αυτών των δύο ανδρών, οι οποίοι είναι ορκισμένοι εχθροί, πολύ σκληροί διαπραγματευτές και γνωρίζουν ότι η έκβαση των συνομιλιών θα κρίνει την πορεία τους.
Στην περίπτωση του Σινουάρ, μπορεί να σημαίνει ζωή ή θάνατο. Και οι δύο έχουν ισχυρά κίνητρα να τερματίσουν τον πόλεμο. Αλλά μπορεί, επίσης, να πιστεύουν ότι θα κερδίσουν αν αντέξουν λίγο ακόμα, και ότι ο πόλεμος είναι προτιμότερος από μια συμφωνία που υπολείπεται των απαιτήσεών τους.
Ακολουθεί μια ανάλυση του Associated Press για τους δύο ηγέτες και τα διλήμματα που τίθενται μπροστά τους, ενώ από τις αποφάσεις τους κρίνονται οι ζωές χιλιάδων ανθρώπων και πιθανότατα η τύχη της Μέσης Ανατολής.
Oι όροι του Νετανιάχου
Ο Νετανιάχου έχει υποσχεθεί «ολοκληρωτική νίκη» επί της Χαμάς και την επιστροφή όλων των ομήρων που κρατούνται στη Γάζα - στόχοι που πολλοί πιστεύουν ότι είναι ασύμβατοι. Έχει δεχτεί τεράστια πίεση από τις οικογένειες των ομήρων και από μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης στο Ισραήλ να κάνει μια συμφωνία για να τους φέρει πίσω, ακόμη κι αν αυτό αφήσει άθικτη την πληγωμένη Χαμάς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν παράσχει βασική στρατιωτική βοήθεια και διπλωματική υποστήριξη στο Ισραήλ, πιέζουν επίσης για μια τέτοια συμφωνία.
Αλλά ο κυβερνητικός συνασπισμός του Νετανιάχου βασίζεται σε ακροδεξιούς υπουργούς που θέλουν να επανακαταλάβουν μόνιμα τη Γάζα και έχουν απειλήσει να ρίξουν την κυβέρνηση αν κάνει πολλές υποχωρήσεις. Αυτό θα επέβαλλε πρόωρες εκλογές, που θα μπορούσαν να τον αποπέμψουν από την εξουσία σε μια περίοδο κατά την οποία δικάζεται για διαφθορά. Θα επιτάχυνε, επίσης, έναν ευρύτερο απολογισμό για τις αποτυχίες στην ασφάλεια γύρω από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, κατά την οποία μαχητές υπό την ηγεσία της Χαμάς σκότωσαν περίπου 1.200 ανθρώπους στο νότιο Ισραήλ, κυρίως πολίτες, και απήγαγαν περίπου 250 άλλους.
Ο Νετανιάχου έχει απορρίψει τις εκκλήσεις για κυβερνητική έρευνα γύρω από τα αίτια και τις ευθύνες για την καταστροφή της 7ης Οκτωβρίου, μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος.
Όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος τόσο πιο πιθανό είναι το Ισραήλ να επιτύχει κάτι που μοιάζει με νίκη -τη δολοφονία του Σινουάρ, τη διάσωση περισσότερων ομήρων- και τόσο περισσότερο χρόνο έχει ο Νετανιάχου για να αποκαταστήσει την πολιτική του ισχύ και να αναδιαμορφώσει την πολιτική του κληρονομιά. Όμως, αυτό ενέχει επίσης κινδύνους, καθώς ο αριθμός των στρατιωτών που σκοτώνονται στη μάχη αυξάνεται σχεδόν καθημερινά, και το Ισραήλ απομονώνεται όλο και περισσότερο λόγω των δεινών που έχει προκαλέσει στους Παλαιστίνιους, επισημαίνει το AP.
Τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης είναι γεμάτα με αναφορές για ανώνυμους ανώτερους αξιωματούχους ασφαλείας που εκφράζουν την απογοήτευσή τους με τον Νετανιάχου. Κάποιοι έχουν φτάσει στο σημείο να τον κατηγορήσουν ότι υπονομεύει τις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός. Τόσο το Ισραήλ όσο και η Χαμάς λένε ότι έχουν αποδεχθεί κατ' αρχήν διαφορετικές εκδοχές μιας εξελισσόμενης πρότασης ειρήνης που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, ενώ προτείνουν αλλαγές και κατηγορούν ο ένας τον άλλον για απαράδεκτες απαιτήσεις.
Ο Γιοχανάν Πλέσνερ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Δημοκρατίας του Ισραήλ, μιας δεξαμενής σκέψης, αναγνώρισε την οργή που στρέφεται κατά του Νετανιάχου στον τοπικό Τύπο και μεταξύ τμημάτων της ισραηλινής κοινωνίας, αλλά δήλωσε ότι ο Σινουάρ φέρει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για το αδιέξοδο, επειδή είχε επιδείξει ελάχιστο ενδιαφέρον για συμβιβασμό.
«Αν βλέπαμε ότι ο Σινουάρ μιλούσε σοβαρά για μια συμφωνία, αυτό θα ανάγκαζε το Ισραήλ και τον Νετανιάχου να ανοίξουν τα χαρτιά τους», δήλωσε ο Πλέσνερ. Η τρέχουσα κατάσταση μοιάζει «σχεδόν σαν να διαπραγματεύεσαι με τον εαυτό σου».
Τα «θέλω» του Σινουάρ
Ο Σινουάρ θέλει να τερματίσει τον πόλεμο - αλλά μόνο με τους δικούς του όρους. Η επίθεση του Ισραήλ έχει στερήσει τη ζωή σε περισσότερους από 40.000 ανθρώπους, σύμφωνα με τοπικούς αξιωματούχους υγείας, έχει εκτοπίσει το 90% του πληθυσμού της Γάζας και έχει καταστρέψει τις κύριες πόλεις της. Η Χαμάς έχει χάσει χιλιάδες μαχητές και μεγάλο μέρος της μαχητικής της υποδομής. Τα μόνα διαπραγματευτικά χαρτιά του Σινουάρ είναι οι περίπου 110 όμηροι που εξακολουθούν να κρατούνται στη Γάζα, εκ των οποίων περίπου το ένα τρίτο πιστεύεται ότι είναι νεκροί. Και χρειάζεται πολύ περισσότερα από μια προσωρινή παύση των μαχών αν ελπίζει να διασώσει κάτι που να μοιάζει με νίκη από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στην οποία συνέβαλε ως «εγκέφαλος της επιχείρησης».
Αυτό αρχίζει με διαβεβαιώσεις πως το Ισραήλ δεν θα επαναλάβει τον πόλεμο μόλις απελευθερωθούν κάποιοι ή όλοι οι όμηροι. Χρειάζεται, επίσης, το Ισραήλ να αποσυρθεί απ' όλη τη Γάζα για να διασφαλίσει ότι ο μόνιμος αντίκτυπος της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου δεν θα είναι η μόνιμη επανακατάληψη της περιοχής. Η απελευθέρωση Παλαιστίνιων κρατουμένων υψηλού προφίλ στο πλαίσιο μιας συμφωνίας αποτελεί ιερό σκοπό για τον Σινουάρ, ο οποίος ήταν και ο ίδιος μακροχρόνιος κρατούμενος που απελευθερώθηκε στο πλαίσιο μιας ανταλλαγής. Και χρειάζεται διαβεβαιώσεις ότι οι Παλαιστίνιοι θα μπορέσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να τα ανοικοδομήσουν.
«Ο Σινουάρ ενδιαφέρεται πολύ για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων, είτε πρόκειται για κατάπαυση του πυρός είτε για ανταλλαγή κρατουμένων, διότι και στις δύο περιπτώσεις ο Σινουάρ θα έχει βγει νικητής», δήλωσε ο Ναμπίχ Αουάντα, Λιβανέζος πολιτικός αναλυτής και πρώην μαχητής που πέρασε χρόνια σε ισραηλινή φυλακή μαζί με τον Σινουάρ. Υπάρχουν κίνδυνοι για τον Σινουάρ να παρατείνει τις συνομιλίες: Περισσότεροι όμηροι είναι πιθανό να πεθάνουν ή να διασωθούν καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται. Ο θάνατος, η καταστροφή και οι κακουχίες στη Γάζα θα συνεχιστούν και θα μπορούσαν να υποδαυλίσουν τη δυσαρέσκεια των Παλαιστινίων απέναντι στη Χαμάς, με σοβαρές πολιτικές επιπτώσεις στη συνέχεια, επισημαίνεται.
Ο ίδιος ο Σινουάρ, ο οποίος βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των καταζητούμενων του Ισραήλ, θα μπορούσε να σκοτωθεί ανά πάσα στιγμή. Αλλά, δεδομένης της κεντρικής σημασίας του μαρτυρίου στην ιστορία και στην ιδεολογία της Χαμάς, μπορεί να αισθάνεται ότι αυτό το αποτέλεσμα είναι αναπόφευκτο - και προτιμότερο από μια συμφωνία που μοιάζει με ήττα.
Οι εξωτερικές πιέσεις και ο ρόλος των ΗΠΑ
Η Αίγυπτος και το Κατάρ έχουν λειτουργήσει ως βασικοί διαμεσολαβητές με τη Χαμάς, αλλά η επιρροή τους είναι περιορισμένη. Οποιαδήποτε πίεση ασκηθεί στην εξόριστη ηγεσία της Χαμάς είναι απίθανο να έχει μεγάλο αντίκτυπο στον Σινουάρ, ο οποίος διορίστηκε γενικός επικεφαλής της Χαμάς μετά τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγιε στο Ιράν. Ο Σινουάρ πιστεύεται ότι έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων 10 μηνών ζώντας σε σήραγγες κάτω από τη Γάζα και δεν είναι σαφές πόση επαφή έχει με τον έξω κόσμο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρείχαν κρίσιμη στρατιωτική υποστήριξη στο Ισραήλ καθ' όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης και το προστάτευσαν από τις διεθνείς εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός. Νωρίτερα φέτος, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανέστειλε ένα φορτίο εκατοντάδων βομβών βάρους 900 κιλών για να πιέσει το Ισραήλ να μην εισβάλει στη νότια πόλη Ράφα - κάτι που τελικά έκανε, παρά τις διεθνείς πιέσεις.
Η πορεία των αμερικανικών εκλογών θα μπορούσε, επίσης, να αμβλύνει την αμερικανική πίεση. Ο Μπάιντεν έχει δείξει μικρή διάθεση να πιέσει τον Νετανιάχου και η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις δεν έχει προσφέρει συγκεκριμένες αλλαγές πολιτικής. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει παροτρύνει το Ισραήλ να ολοκληρώσει την επίθεσή του, αλλά πιθανότατα θα είναι ακόμη πιο διαλλακτικός με τον Νετανιάχου, όπως ήταν και κατά τη διάρκεια της προεδρίας του. Οποιοδήποτε αμερικανικό εμπάργκο όπλων είναι ακόμη λιγότερο πιθανό όταν το Ισραήλ αντιμετωπίζει πιθανά αντίποινα από το Ιράν για τη δολοφονία του Χανίγιε.
Αντ' αυτού, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διοχετεύσει στρατιωτικά μέσα στην περιοχή, αφαιρώντας μέρος της πίεσης από το Ισραήλ. Ο Σινουάρ μπορεί να ήλπιζε ότι οι στοχευμένες δολοφονίες του Χανίγιε και ενός κορυφαίου διοικητή της Χεζμπολάχ τον περασμένο μήνα θα διηύρυναν τον πόλεμο στην περιοχή. Αλλά αυτό φαίνεται λιγότερο πιθανό, καθώς τόσο το Ισραήλ όσο και η Χεζμπολάχ έβαλαν φρένο μετά από μια σφοδρή ανταλλαγή πυρών το Σαββατοκύριακο. Οι συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός συνεχίστηκαν, διανθισμένες από φευγαλέες στιγμές αισιοδοξίας, τονίζει η ανάλυση του AP.
Οι διαμεσολαβητές πέρασαν τις τελευταίες εβδομάδες προσπαθώντας να σφυρηλατήσουν μια πρόταση-γέφυρα με τον Νετανιάχου, αλλά είναι ακόμα σε εξέλιξη και δεν έχει ακόμη υποβληθεί στον Σινουάρ.