Το τελευταίο διάστημα ακούγονται όλο και συχνότερα προτάσεις και πληροφορίες για έναρξη διαπραγματεύσεων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ωστόσο μέχρι στιγμής φαίνεται να σχετίζονται μόνο με ένα πράγμα: Τις εκλογές στις ΗΠΑ.
Πριν από λίγες μέρες ο πρόεδρος της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στουμπ δήλωσε σε συνέντευξή του στη γαλλική Le Monde ότι η Ουκρανία δεν θα πρέπει να απαιτεί την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από το έδαφός της για να ξεκινήσει ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Μόσχα. «Η άποψή μας είναι πως ο δρόμος προς την ειρήνη είναι σαφής: η Ρωσία πρέπει να αποχωρήσει (από το έδαφος της Ουκρανίας). Αλλά δεν μπορείτε να θεωρήσετε αυτή την αποχώρηση ως προϋπόθεση. Πρέπει να πείσουμε τον Παγκόσμιο Νότο ότι αυτό που διαπράττει η Ρωσία είναι ιμπεριαλισμός» είπε ο Στουμπ.
Πρόκειται για μια από σειρά δηλώσεων επισήμων προσώπων που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα και αναφέρονται σε μια πιθανή έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Σε αυτό μάλιστα αναφέρθηκε και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι, ο οποίος δήλωσε ότι η Ρωσία θα πρέπει να είναι παρούσα στην επόμενη Ειρηνευτική Σύνοδο που θέλουν να διοργανώσουν οι Ουκρανοί.
Ανοιχτό το ενδεχόμενο απευθείας διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία άφησαν και άλλοι Ουκρανοί αξιωματούχοι, όπως για παράδειγμα ο Υπουργός Εξωτερικών Ντμιτρό Κουλέμπα. Στο θέμα της ενδεχόμενης νέας Συνόδου που θέλουν να διοργανώσουν οι Ουκρανοί αναφέρθηκε στις 10 Ιουλίου το πρακτορείο Bloomberg, τονίζοντας η πρόθεσή είναι να διοργανωθεί πριν τις εκλογές στις ΗΠΑ.
Ακριβώς οι εκλογές στις ΗΠΑ είναι, όπως φαίνεται, η αιτία για την οποία ξεκίνησαν τόσο ζωηρά αυτές οι συζητήσεις και συγκεκριμένα ο Τραμπ και το «ειρηνευτικό σχέδιό» του. Αυτό το «σχέδιο» δεν μπορεί να αγνοηθεί. Όχι επειδή αποτελεί υπόδειγμα στρατηγικής σκέψης και κατανόησης της κατάστασης αλλά επειδή ο Τραμπ ενδέχεται να είναι ο επόμενος πρόεδρος της ισχυρότερης χώρας του πλανήτη.
Το «σχέδιο του Τραμπ»
Για αυτό διάφοροι παράγοντες στη δύση και στην Ουκρανία μετατοπίζουν δημοσίως τις θέσεις τους προκειμένου να είναι έτοιμοι για την περίπτωση εκλογής του υποψηφίου των ρεπουμπλικανών. Πόσο όμως είναι εφαρμόσιμο αυτό το «ειρηνευτικό σχέδιο» και αν όντως οι επιτελείς στις διάφορες χώρες πιστεύουν ότι μπορεί να αποδώσει.
Εδώ και μήνες έχει γίνει γνωστό το σχέδιο που προβάλλει δημόσια ο υποψήφιος των ρεπουμπλικάνων Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος δηλώνει ότι μπορεί να τερματίσει τον αιματηρό πόλεμο στην Ουκρανία μέσα σε λίγες μέρες.
Σύμφωνα με αυτό, ο Τραμπ θα απαιτήσει και από τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές να σταματήσουν αμέσως τις εχθροπραξίες και να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Προφανώς στα σημεία όπου θα βρίσκονται οι δύο στρατοί εκείνη τη στιγμή. Και να καθίσουν σε αυτό το τραπέζι μέχρις ότου βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση. Σε περίπτωση που η Ουκρανία αρνηθεί να το κάνει -σύμφωνα με τη σκέψη του Τραμπ- οι ΗΠΑ θα ελαχιστοποιήσουν τη βοήθεια προς τη χώρα.
Σε αντίθετη περίπτωση -αν δηλαδή αρνηθεί να συμμορφωθεί η Ρωσία- ο Τραμπ υπόσχεται να αυξήσει σημαντικά τις αποστολές στρατιωτικού εξοπλισμού προς την Ουκρανία ώστε να μπορέσει να προκαλέσει τεράστιες απώλειες στον αντίπαλό της στο πεδίο της μάχης.
Εκ διαμέτρου αντίθετες οι θέσεις Ρωσίας - Ουκρανίας
Ένα ακόμα «σχέδιο» παρουσίασε, σε άρθρο του στην Daily Mail και ο πρώην πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον, μεγάλος φίλος και υποστηρικτής της Ουκρανίας. Ο Τζόνσον μέσα στο άρθρο του μιλάει για εδαφικές υποχωρήσεις εκ μέρους των Ουκρανών, κάτι που ντε φάκτο υπονοεί και το «σχέδιο Τραμπ».
Στον αντίποδα, η ρωσική «πρόταση ειρήνης» απαιτεί εκτός από τις περιοχές που ήδη ελέγχει ο ρωσικός στρατός επιπλέον και την κατάληψη του συνόλου των περιφερειών Ντόνετσκ, Λουχανσκ, Χερσώνας και Ζαπορίζιε. Δηλαδή ο Πούτιν απαιτεί από τους Ουκρανούς να παραδώσουν περιοχές τους, τις οποίες ελέγχουν και μάλιστα σθανερά. Στον αντίποδα, η «επίσημη» ειρηνευτική πρόταση της Ουκρανίας, η οποία παραμένει απαράλλαχτη, είναι η απελευθέρωση όλων των εδαφών της, Κριμαίας συμπεριλαμβανομένης.
Ωστόσο το θεμα των εδαφικών παραχωρήσεων έχει αρχίσει να διατυπώνεται ανοιχτά από την Ουκρανική πλευρά, τουλάχιστον ως «προσωρινή λύση». Σε συνέντευξη που δημοσιεύτηκε σήμερα (1 Αυγούστου) στη γαλλική Le Monde ο πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι είπε ότι οι ουκρανικές αρχές δεν έχουν το δικαίωμα να παραχωρήσουν εδάφη της χώρας, άρα και να κάνουν τέτοιου είδους διαπραγματεύσεις. «Αυτό πρέπει να το θέλει ο ουκρανικός λαός» είπε ο Ζελένσκι.
Επώδυνοι συμβιβασμοί
Τι εννοεί όμως με αυτό ο Ουκρανός πρόεδρος; Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα είχε δώσει λίγες εβδομάδες νωρίτερα ο δήμαρχος Κιέβου (και πιθανός πολιτικός αντίπαλος του Ζελένσκι) Βιτάλι Κλιτσκό σε συνέντευξή του στην Corriere della Sera: «Ο Ζελένσκι πιθανότατα θα αναγκαστεί να καταφύγει σε δημοψήφισμα, δεν νομίζω ότι μπορεί να επιτύχει τόσο επώδυνες και σημαντικές συμφωνίες μόνος του, χωρίς λαϊκή νομιμοποίηση».
«Οι επόμενοι μήνες θα είναι πολύ δύσκολοι για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Θα πρέπει να συνεχίσει τον πόλεμο με περισσότερους θανάτους και καταστροφές ή να εξετάσει έναν εδαφικό συμβιβασμό με τον Πούτιν; Και αν ναι, τι είδους πίεση θα υπάρξει από την Αμερική αν κερδίσει ο Τραμπ; Και πώς θα εξηγήσει στη χώρα ότι πρέπει να απαρνηθεί κομμάτια της επικράτειάς μας που έχουν κοστίσει τη ζωή σε χιλιάδες ήρωες του πολέμου μας;» είπε ο Κλιτσκό, σκιαγραφώντας μια πολύ δύσκολη πολιτική κατάσταση για την Ουκρανία για τους επόμενους μήνες.
Ωστόσο, πηγές στην Ουκρανία εκφράζουν σοβαρή αμφιβολία ότι αυτές οι συζητήσεις περί διαπραγματεύσεων αναμένεται να οδηγήσουν κάπου. Παγιωμένη άποψη στους κυβερνητικούς διαδρόμους είναι πως το μεγάλο πρόβλημα για τις διαπραγματεύσεις δεν είναι η Ουκρανία αλλά η Ρωσία, η οποία το προηγούμενο διάστημα χρησιμοποίησε αυτό το θέμα για να κατηγορήσει την Ουκρανία για αδιαλλαξία και τώρα - με την αλλαγή τακτικής εκ μέρους της επίσημης Ουκρανίας- αναμένεται να χάσει αυτό το χαρτί.
Μέχρι τις εκλογές στις ΗΠΑ δεν θα γίνουν διαπραγματεύσεις
«Πρέπει να κρατάμε την πρωτοβουλία στα χέρια μας, τη Σύνοδο για την Ειρήνη (σ.σ. την ουκρανική πρωτοβουλία), για να μην δώσουμε τη δυνατότητα υλοποίησης καταστροφικών σχεδίων και την κρυσταλλοποίηση ομάδας γύρω από αυτές τις προτάσεις που ακούγονται. Και από την άλλη, να συνεχίσουμε να ενισχύουμε το ουκρανικό σενάριο διπλωματικής ήττας των επεκτατικων βλέψεων της Ρωσίας» σχολιάσει στο iefimerida.gr ο πολιτικός επιστήμονας Ολέγ Σαακιάν. Ο ίδιος πιστεύει ότι αυτή τη στιγμή αντικειμενικά παράθυρο για συνομιλίες δεν υπάρχουν. Η ίδια άποψη επικρατεί στο μεγαλύτερο τμήμα των αναλυτών που ασχολούνται με το θέμα.
«Μέχρι την εκλογή του νέου προέδρου ΗΠΑ δεν μπορεί να γίνεται λόγος για διαπραγματεύσεις. Ο Μπάιντεν δεν μπορεί να εγγυηθεί τίποτα που να ξεφεύγει από τα όρια του 2024. Οι δηλώσεις που βλέπουμε έχουν προκύψει κυρίως από τον φόβο του αγνώστου σχετικά με την κατάσταση που θα προκύψει με τα τις εκλογές στις ΗΠΑ. Κατ επέκταση, ορισμένοι προσπαθούν να πάρουν τον ρόλο του διαμεσολαβητή, άλλου διαφημίζουν τον εαυτό τους στον Τραμπ και άλλοι προσπαθούν να δημιουργήσουν μαξιλάρι ασφαλείας για να μην επιτρέψουν το χειρότερο. Δε νομίζω ότι υπάρχει κάποιος που πιστεύει ότι αυτές οι πρωτοβουλίες θα λειτουργήσουν» εκτιμά ο Σαακιάν.