Τη δική της απάντηση στις σφοδρές επικρίσεις που πυροδότησε η περφόρμανς κατά την Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων 2024 στο Παρίσι, που θεωρήθηκε παρωδία του Μυστικού Δείπνου, αλλά δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα διονυσιακό συμπόσιο, δίνει η Monde, σπεύδοντας προς υπεράσπιση του 42χρονου τελετάρχη Τομά Ζολί.
Όπως σημειώνει η γαλλική εφημερίδα το σκετς με το συμπόσιο του Διονύσου όπου ο πρωταγωνιστής – ο τραγουδιστής Φιλίπ Κατερίν, εμφανίστηκε σχεδόν γυμνός με μπλε βαμμένο το σώμα του - «κατηγορήθηκε για ασέβεια και χυδαιότητες στο όνομα διαφόρων θρησκειών και η Γαλλική Καθολική Εκκλησία έκανε λόγο για “σκηνές χλευασμού και χλευασμού κατά του Χριστιανισμού”. Πίστευαν ότι είδαν σε αυτό μια παρωδία του Μυστικού Δείπνου, το τελευταίο γεύμα του Χριστού πριν από τη Σταύρωση, η πιο γνωστή αναπαράσταση του οποίου είναι η τοιχογραφία (1495-1498) του Λεονάρντο ντα Βίντσι, αλλά υπάρχουν αμέτρητες άλλες εκδοχές ζωγραφισμένες, σχεδιασμένες ή χαραγμένες.»
Όπως επισημαίνει το δημοσίευμα της Le Monde στον Μυστικό Δείπνο, σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, ήταν παρόντες ο Χριστός και οι δώδεκα απόστολοι. «Και μόνος του ο αριθμός αυτός θα ήταν αρκετός για να αποδείξει ότι η σκηνή που σχεδίασε ο Τομά Ζολί – ο καλλιτεχνικός διευθυντής της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων - δεν έχει καμία σχέση με τον Μυστικό Δείπνο, δεδομένου του πολύ μεγαλύτερου αριθμού των καλεσμένων. Αναμφίβολα η ασάφεια προκύπτει από τη σκηνοθεσία: φιγούρες ομαδοποιημένες πίσω από κάτι που μπορεί να μοιάζει με τραπέζι, αν και απουσιάζουν τα πιάτα και τα ποτά που παραδοσιακά υπάρχουν στις απεικονίσεις του Μυστικού Δείπνου. Αλλά, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, η φορεσιά του Φιλίπ Κατερίν δεν επιτρέπει κανένα δισταγμό όσον αφορά στις μυθολογικές και καλλιτεχνικές αναφορές.
Η γυμνότητά του, που σόκαρε τόσο πολύ, τα γένια του, το στέμμα του από κλαδιά και λουλούδια, η πλεξούδα που πέφτει από τον ώμο του και φθάνει μέχρι το στομάχι, ο φορτωμένος με φρούτα και λουλούδια δίσκος: όλα τον εμφανίζουν ως την ενσάρκωση του θεού Διονύσου των Ελλήνων, που έγινε Βάκχος για τους Ρωμαίους. Ο δάσκαλός του είναι ο Σιληνός, που τις περισσότερες φορές παριστάνεται με κέρατα τράγου και σε κατάσταση μέθης. Ο Διόνυσος συνδέεται με το αμπέλι και το κρασί και, ευρύτερα, με τη φύση και τη γονιμότητα. Στην Ελλάδα είναι ο πατέρας της τραγωδίας».
«Μια μεγάλη παγανιστική γιορτή»
Όπως υπογραμμίζει το άρθρο «η ομάδα των drag queens και οι εξωφρενικές μεταμφιέσεις τους, οι χειρονομίες τους και αυτές του Φιλιπ Κατερίν παραπέμπουν ξεκάθαρα σε αυτή την εικονογραφία. Τη βρίσκουμε στις πιο γνωστές αναπαραστάσεις του Βάκχου, συμπεριλαμβανομένης αυτής του Καραβάτζιο, και σε εκείνες που ενώνουν τον νεαρό θεό με την όμορφη Αριάδνη, την οποία ανακαλύπτει στο νησί της Νάξου, όπου την εγκατέλειψε ο εραστής της, Θησέας.
Το πιο διάσημο από αυτά τα έργα είναι αυτό (1520-1523) του Τιτσιάνου, στο κέντρο του οποίου χοροπηδά ένας γυμνός Βάκχος, έξω από μια κόκκινη κουρτίνα, συνοδευόμενος από ακολούθους του και σάτυρους, ελάχιστα πιο ντυμένους από αυτόν, πράγμα στο οποίο κάνει ρητή αναφορά το τραγούδι που ερμήνευσε ο Φιλίπ Κατερίν».
Η εφημερίδα εξηγεί ότι τα στοιχεία του σκετς που προκάλεσαν τόσο σάλο «είναι αυτά της κλασικής αναπαράστασης της γιορτής των θεών, μιας ολυμπιακής συνέλευσης, αφού συγκεντρώνει τις θεές και τους θεούς του Ολύμπου. Αυτή την αναφορά είχε στο μυαλό του ο σκηνοθέτης της τελετής Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων 2024, ο αφοσιωμένος στο θέατρο από την ηλικία των 11 ετών, όταν εντάχθηκε σε θεατρική ομάδα στη Ρουέν, Τομά Ζολί, όπως ο ίδιος είπε την Κυριακή σε συνέντευξη στο δίκτυο BFM-TV: «Η ιδέα ήταν μάλλον να κάνουμε μια μεγάλη παγανιστική γιορτή, που θα συνδέεται με τους θεούς του Ολύμπου… τον Όλυμπο… τον Ολυμπισμό.»
Η Le Monde θυμίζει στο άρθρο της ότι «από την Αναγέννηση μέχρι τον 17ο αιώνα και από τον διάσημο Ιταλό ζωγράφο και αρχιτέκτονα Ραφαήλ μέχρι τον Γιάκομπ Γιόρντενς - ηγετική φυσιογνωμία της φλαμανδικής ζωγραφικής του μπαρόκ - μέσω των Σκανδιναβών Μανιεριστών, αυτό το θέμα έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως, επειδή προσφέρεται ιδιαίτερα για την επινοητικότητα και την ελευθερία». Και καταλήγει: «Σε αυτούς τους πίνακες είναι διατεταγμένοι γυναίκες και άντρες γυμνοί, μερικές φορές σε φιλήδονες πόζες. Όλα αυτά είναι γιορτές απολαύσεων, όπως σκόπευε να είναι η σκηνή, την οποία φαντάστηκε ο Τομά Ζολί».
Γαλλία: Εγκώμια από την Αριστερά για την Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, μύδροι από μερίδα της Δεξιάς και της ακροδεξιάς
Οι αντιδράσεις, ωστόσο, για την Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, που υπέγραψε ο Τομά Ζολί και το σκετς με την παγανιστική γιορτή που ερμηνεύτηκε ως «βλάσφημη» αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου από πολλούς, η εμφάνιση της τραγουδίστριας Aya Nakamura συνοδεία της προεδρικής μπάντας κι η καρατομημένη Μαρία Αντουανέτα συνοδεία metal μουσικής δεν λένε να κοπάσουν καθώς συνεχίζονται τα αποθεωτικά σχόλια από τη γαλλική Αριστερά, αλλά και οι αντιδράσεις από μερίδα της Δεξιάς και της ακροδεξιάς.
Ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών, Ολιβιέ Φορ, έκανε λόγο για μια γιορτή «των αξιών της ελευθερίας, της ισότητας και της αδελφοσύνης στις οποίες προστέθηκαν η ομογένεια, η ισοτιμία και η περιεκτικότητα». «Τι περηφάνεια όταν η Γαλλία απευθύνεται στον κόσμο», σχολίασε ο Μανουέλ Μπομπάρ από την Ανυπότακτη Γαλλία. «Είναι η καλύτερη απάντηση στην άνοδο του φασισμού και της ακροδεξιάς (…) Τι χαστούκι στο πρόσωπο των σκοταδιστών», πρόσθεσε η βουλευτής των Πρασίνων, Σαντρίν Ρουσό.
Αλλά σε μερίδα της Δεξιάς και στην ακροδεξιά βγήκαν στα κάγκελα με την γερουσιαστή των Ρεπουμπλικανών Βαλερί Μπουαγιέ να καταγγέλλει «ένα όραμα της ιστορίας με τον αποκεφαλισμό της Μαρίας Αντουανέτας, που επιδιώκει να γελοιοποιήσει τους Χριστανούς» και τον πρώην βουλευτή της γκωλικής Δεξιάς Ζυλιάν Ομπέρ να καταγγέλλει μια «παρέλαση woke, όπου τα αθλήματα επισκιάστηκαν από πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα». «Τι ντροπή!», σχολίασε ο εκπρόσωπος της Εθνικής Συσπείρωσης της Μαρίν Λεπέν, Ζυλιέν Οντούλ. «Η Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων είναι μια καταστροφή της γαλλικής κουλτούρας», ενώ στο ίδιο μήκος κύματος και η ανεψιά της Λεπέν, Μαριόν Μαρεσάλ έκανε λόγο για «Ολυμπιακούς Αγώνες woke 2024».
Ποιος είναι ο Τομά Ζολί, ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Τελετής Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων 2024
Η καριέρα του Τομά Ζολί στο θέατρο ξεκίνησε στην κωμόπολη La Rue-Saint-Pierre της Νορμανδίας. Γόνος οικογένειας που δεν είχε σχέση με τις Τέχνες – ο πατέρας του εκδότης κι η μητέρα του νοσοκόμα - , ερωτεύτηκε το θέατρο μέσω αυτοσχέδιων παραστάσεων στη γενέτειρά του κι όπως έχει πει, η δουλειά του ήταν τρόπον τινά προορισμένη καλύψει ένα έμφυτο πάθος του.
Μετά την ένταξή του σε παιδική θεατρική ομάδα στα περίχωρα της Ρουέν σπούδασε Θέατρο στην Καέν, κι αργότερα στη θεατρική σχολή του Εθνικού Θεάτρου της Βρετάνης στη Ρεν υπό τις οδηγίες του Γάλλου ηθοποιού και σκηνοθέτη θεάτρου Stanislas Nordey. Ο τότε διευθυντής της σχολής αυτής, Φρανσουά Λε Πιλουέρ, έπλεξε το εγκώμιο του Ζολί ως ευφυούς και ικανότατου ερμηνευτή και τον συνέκρινε με τον Πίτερ Παν για την μεταδοτική αγάπη του για το θέατρο.
Το 2006 ο Ζολί ίδρυσε τον δικό του θίασο La Piccola Familia. Αν και αρχικά τον προσέλκυσε η υποκριτική, ανακάλυψε ότι το πάθος του για τη σκηνοθεσία ήταν μεγαλύτερο με το έργο του να σηματοδείται από μια προθυμία αμφισβήτησης των συμβατικοτήτων και μείξης παραδοσιακών και μοντέρνων στοιχείων. Οι παραγωγές του Ζολί συχνά παρουσιάζουν ένα μείγμα κλασικών και σύγχρονων έργων, υπογραμμίζοντας την ευελιξία του και το ρηξικέλευθο όραμά του.
Μεταξύ των σημαντικών παραγωγών του Ζολί ξεχωρίζουν το «Arlequi poli par’ l’ amour» του Πιερ ντε Μαριβό, αλλά και η μαραθώνια, 18ωρη παρουσίαση το 2015 του «Ερρίκου Η΄» του Σαίξπηρ στο φεστιβάλ της Αβινιόν, όπου ο Ζολί έδειξε την ικανότητά του να συνδυάζει την κωμωδία με την τραγωδία και με βαθιά φιλοσοφικά θέματα, εδραιώνοντάς τη θέση του στον κόσμο του θεάτρου.