Ισραηλινοί στρατιώτες πολέμησαν μαχητές της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ την Κυριακή και μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας, καθώς το Ισραήλ απάντησε στην αιφνιδιαστική επίθεση της ισλαμικής παλαιστινιακής οργάνωσης.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ορκίστηκε «εκδίκηση» κατά της Χαμάς, αφού οι μαχητές σκότωσαν εκατοντάδες Ισραηλινούς και κρατούν αιχμαλώτους. Η κυβέρνηση του Ισραήλ κήρυξε επίσημα τον πόλεμο και ενέκρινε «στρατιωτικά βήματα» για να ανταποδώσει στη Χαμάς για την επίθεσή της. Οι ισραηλινές δυνάμεις άρχισαν να τοποθετούν άρματα μάχης και πυροβολικό στη συνοριακή περιοχή με τη Λωρίδα της Γάζας.
Διεθνείς αναλυτές παρακολουθώντας τις εξελίξεις μιλούν για την «11η Σεπτεμβρίου» του Ισραήλ, καθώς τα γεγονότα έχουν παρόμοιο αντίκτυπο με τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, παρότι οι Ισραηλινοί έχουν υποστεί μεγάλη βία τις τελευταίες δεκαετίες - όπως εξάλλου και οι Παλαιστίνιοι.
Την ώρα που οι εξελίξεις συνεχίζονται, ο Guardian μέσω explainer επιχειρεί να απαντήσει και να αναλύσει όσα συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή.
Τι συνέβη στα σύνορα μεταξύ Ισραήλ και Γάζας το Σάββατο;
Οι Ισραηλινοί ξύπνησαν την τελευταία ημέρα των εβραϊκών εορτών με τον θόρυβο των σειρήνων καθώς η Χαμάς εκτόξευσαν χιλιάδες ρουκέτες από τη Γάζα και ένοπλοι μαχητές διαπέρασαν τα τεχνολογικά φράγματα για να εισέλθουν στο Ισραήλ, πυροβολώντας και παίρνοντας ομήρους. Άλλοι μαχητές με βάρκες προσπάθησαν επίσης να εισέλθουν στο Ισραήλ δια θαλάσσης.
Ήταν μια συγκλονιστική και άνευ προηγουμένου επίθεση της Χαμάς και μια καταστροφική αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ - και τα δύο θα έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις και συνέπειες. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, δήλωσε ότι η χώρα του βρίσκεται σε πόλεμο και ότι οι Παλαιστίνιοι θα πληρώσουν βαρύ τίμημα.
Μαχητές διείσδυσαν σε εβραϊκές κοινότητες κοντά στα σύνορα με τη Γάζα, σκοτώνοντας και συλλαμβάνοντας πολίτες και στρατιώτες. Ανεπιβεβαίωτα βίντεο έδειχναν τρομοκρατημένους Ισραηλινούς γεμάτους με αίμα και με τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη τους, να συλλαμβάνονται από Παλαιστίνιους ενόπλους. Πολλοί άνθρωποι έσπευσαν σε ασφαλή δωμάτια στα σπίτια τους καθώς ένα μακελειό εξελισσόταν γύρω τους.
Σε φεστιβάλ στο νότιο Ισραήλ, εκατοντάδες νέοι έζησαν τον απόλυτο εφιάλτη όταν μαχητές της Χαμάς άνοιξαν πυρ. «Πήγαιναν από δέντρο σε δέντρο και πυροβολούσαν. Παντού. Από δύο πλευρές. Είδα ανθρώπους να πεθαίνουν παντού», είπε ένας επιζών. Οι αρχές δήλωσαν αργότερα ότι 260 πτώματα είχαν ανασυρθεί από το σημείο.
Πώς αντέδρασε το Ισραήλ;
Η απάντηση του Ισραήλ ήταν άμεση, καλώντας εφέδρους του στρατού και εξαπολύοντας αεροπορικές επιδρομές. Ο Νετανιάχου προειδοποίησε τους Παλαιστίνιους στη Γάζα να «φύγουν από εκεί τώρα», καθώς ορκίστηκε να μετατρέψει τα κρησφύγετα της Χαμάς σε «ερείπια». Ωστόσο, δεν υπάρχει πουθενά να πάνε όσοι βρίσκονται στο αποκλεισμένο έδαφος.
Τα αεροσκάφη στόχευσαν πολλά κτίρια στο κέντρο της πόλης της Γάζας, συμπεριλαμβάνουν και ενός 11ώροφου κτιρίου που στεγάζει ραδιοφωνικούς σταθμούς της Χαμάς.
Το Ισραήλ έχει δηλώσει ότι μπορεί να εξαπολύσει χερσαία εισβολή, αν και αυτό θα εγκυμονούσε τεράστιους κινδύνους τόσο για τα στρατεύματα των IDF όσο και για τους Ισραηλινούς ομήρους που κρατούνται στην περιοχή.
Το Ισραήλ έχει διακόψει την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και καυσίμων στη Γάζα, γεγονός που μπορεί σύντομα να επηρεάσει τις ιατρικές εγκαταστάσεις της λωρίδας, οι οποίες βρίσκονται ήδη υπό ακραία πίεση από τους τραυματίες των βομβαρδισμών.
Βίντεο που καταγράφηκε στη Γάζα έδειξε ένα τζαμί κατεστραμμένο στο Χαν Γιουνίς, στη νότια Λωρίδα της Γάζας, και πολλά μεγάλα κτίρια στην πόλη της Γάζας σε ερείπια.
Παλαιστίνιοι στη Γάζα μοιράστηκαν εικόνες από γραπτά μηνύματα που έστειλε ο ισραηλινός στρατός σε ανθρώπους στην περιοχή Μπέιτ Χανούν, στα βόρεια της λωρίδας, τα οποία τους διέταζαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους πριν από τις αεροπορικές επιδρομές.
Πόσοι άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και τραυματιστεί; Και πόσοι Ισραηλινοί πιάστηκαν όμηροι;
Τουλάχιστον 700 Ισραηλινοί σκοτώθηκαν και περίπου 2.000 άνθρωποι νοσηλεύονται σε νοσοκομεία - 19 από αυτούς σε κρίσιμη κατάσταση - σύμφωνα με αναφορές την Κυριακή.
Ο εκπρόσωπος των IDF Ντάνιελ Χαγκάρι δήλωσε ότι περισσότεροι από 400 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί, μεταξύ των οποίων 20 παιδιά και σχεδόν 2.000 έχουν τραυματιστεί ως αποτέλεσμα των ισραηλινών επιδρομών στη Γάζα από το Σάββατο. Επτά άνθρωποι σκοτώθηκαν, επίσης, από πυρά του ισραηλινού στρατού στη Δυτική Όχθη, μεταξύ των οποίων ένα παιδί, σύμφωνα με αναφορές.
Η Χαμάς φέρεται, επίσης, να κρατά ομήρους έως και 100 Ισραηλινούς - στρατιώτες και πολίτες.
Γιατί η Χαμάς εξαπέλυσε την επίθεση;
Οι ακριβείς λόγοι της επίθεσης δεν είναι σαφείς, όπως αναφέρει ο Guardian, αλλά εδώ και μήνες η βία μεταξύ των δύο πλευρών αυξάνεται. Ένοπλοι έποικοι έχουν επιτεθεί σε παλαιστινιακά χωριά, μαχητές στη Δυτική Όχθη έχουν επιτεθεί σε στρατιώτες και εποίκους, ενώ έχουν γίνει επιδρομές των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων σε παλαιστινιακές πόλεις.
Κατά τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας, Εβραίοι προσευχήθηκαν μέσα στον περίβολο του τζαμιού αλ Άκσα στην παλαιά πόλη της Ιερουσαλήμ. Η περιοχή γύρω από το τέμενος είναι γνωστή στους μουσουλμάνους ως Χαράμ αλ-Σαρίφ και είναι ο τρίτος ιερότερος τόπος για το Ισλάμ μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα στη Σαουδική Αραβία. Για τους Εβραίους, είναι γνωστή ως Όρος του Ναού και τιμάται ως ο τόπος του βιβλικού εβραϊκού ναού. Οι Εβραίοι δεν επιτρέπεται να προσευχηθούν μέσα στο χώρο της αλ-Άκσα- κάτι τέτοιο είναι άκρως προκλητικό. Η Χαμάς έχει ονομάσει την τρέχουσα επίθεσή της Επιχείρηση «Κατακλυσμός της Αλ Άκσα».
Οι ακραίοι θρησκευτικοί εθνικιστές που συμμετέχουν στη δεξιά κυβέρνηση συνασπισμού του Ισραήλ έχουν επανειλημμένα ζητήσει την προσάρτηση παλαιστινιακών εδαφών. Υπήρξαν επίσης εικασίες ότι η επίθεση θα μπορούσε να έχει ενθαρρυνθεί από το Ιράν ως τρόπος για να εμποδίσει τις κινήσεις της Σαουδικής Αραβίας να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ.
Γιατί η επίθεση αιφνιδίασε το Ισραήλ;
Εκτιμάται ότι η Χαμάς σχεδίαζε για μήνες την επίθεση και αποτελεί μυστήριο το γιατί οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες φαίνεται να μην είχαν ιδέα για το τι ετοιμαζόταν.
Η επιτήρηση της Γάζας από το Ισραήλ είναι ισχυρή, καθώς παρακολουθεί τη δραστηριότητα, τις επικοινωνίες και την καθημερινή ζωή μέσω υπερσύγχρονου εξοπλισμού παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένων drone που πετούν πάνω από τη Λωρίδα της Γάζας. Βασίζεται επίσης σε πληροφορίες μέσω πληροφοριοδοτών, πολλοί από τους οποίους εκβιάζονται ή εξαναγκάζονται με άλλο τρόπο να βοηθήσουν το Ισραήλ.
Η αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών είναι μνημειώδης και θα κλονίσει την πίστη του ισραηλινού λαού στην ικανότητα της κυβέρνησης και του στρατού τους να προστατεύουν τους αμάχους.
«Όλο το Ισραήλ αναρωτιέται: Πού είναι οι IDF, πού είναι η αστυνομία, πού είναι η ασφάλεια;», δήλωσε ο Έλι Μαρόν, πρώην επικεφαλής του ισραηλινού ναυτικού, στο Κανάλι 12. «Είναι μια κολοσσιαία αποτυχία- τα αμυντικά όργανα έχουν απλώς αποτύχει, με τεράστιες συνέπειες».
Τι προσδοκά να κερδίσει η Χαμάς
Η Χαμάς κυβερνά την Λωρίδα της Γάζας από το 2007, δείχνοντας στον κόσμο ότι είναι μια υπολογίσιμη δύναμη. Είναι όμως, δύσκολο να γίνει κατανοητό πώς μπορεί να υπάρξει θετικό αποτέλεσμα για τη Χαμάς ή τη Γάζα από τις εξελίξεις του σαββατοκύριακου, όπως σημειώνει ο Guardian.
Το Ισραήλ είναι πιθανό να χρησιμοποιήσει όλη τη στρατιωτική του ισχύ για να συντρίψει τους μαχητές τη Χαμάς, όχι μόνο στη Γάζα, αλλά και στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Κατά τη επιχείρηση, ενδέχεται να σκοτωθούν εκατοντάδες Παλαιστίνια και να καταστραφούν σπίτια και υποδομές.
Η ομηρία θα περιπλέξει, επίσης, την απάντηση του Ισραήλ και θα δώσει στη Χαμάς ένα σημαντικό διαπραγματευτικό χαρτί. Ο Guardian υπενθυμίζει ότι Γκιλάντ Σαλίτ, ένας Ισραηλινός στρατιώτης που κρατούνταν στη Γάζα από τη Χαμάς για πέντε χρόνια, απελευθερώθηκε τελικά το 2011 σε αντάλλαγμα για περισσότερους από 1.000 Παλαιστίνιους κρατούμενους.
Εάν το Ιράν εμπλέκεται στην κατάσταση,ελπίζει ότι η βία θα καταστρέψει οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας.
Στηρίζουν οι απλοί πολίτες τη Χαμάς;
Πολλοί πολίτες στη Γάζα θέλουν απλώς να συνεχίσουν τη ζωή τους, χωρίς αποκλεισμούς και συγκρούσεις. Δυσανασχετούν από τους περιορισμούς που τους έχουν επιβληθεί και τον φόβου τους ενσταλάζει η Χαμάς.
Άλλοι, πάλι, οδηγούνται στον ένοπλο αγώνα από την έλλειψη ελπίδας και τη δυστυχία που χαρακτηρίζει τη ζωή στη Γάζα.
Ποια ήταν η διεθνής αντίδραση στην επίθεση της Χαμάς;
Η διεθνής κοινότητα καταδίκασε την επίθεση της Χαμάς και υποστήριξε το δικαίωμα του Ισραήλ στην άμυνα. Ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε στον Νετανιάχου ότι οι ΗΠΑ «στέκονται στο πλευρό του λαού του Ισραήλ απέναντι σε αυτές τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Η υποστήριξη της κυβέρνησής μου για την ασφάλεια του Ισραήλ είναι ακλόνητη».
Η αιγυπτιακή κυβέρνηση δήλωσε ότι βρίσκεται σε συνομιλίες με τη Σαουδική Αραβία και την Ιορδανία επιδιώκοντας να βρει έναν τρόπο εκτόνωσης της κρίσης. Η Αίγυπτος έχει συμμετάσχει σε μεγάλο βαθμό στη διαμεσολάβηση για την κατάπαυση του πυρός στο παρελθόν.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πραγματοποίησε έκτακτη συνεδρίαση κεκλεισμένων των θυρών την Κυριακή, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να απαιτούν από τα 15 μέλη να καταδικάσουν σθεναρά «αυτές τις αποτρόπαιες τρομοκρατικές επιθέσεις που διαπράχθηκαν από τη Χαμάς», αλλά δεν έλαβαν άμεση δράση.