Η περίεργη ομιλία του Ρώσου ηγέτη, Βλαντίμιρ Πούτιν, επικεντρώθηκε στις αμαρτίες της Δύσης, αλλά άφησε αναπάντητα βασικά ερωτήματα για την Ουκρανία.
Οκτώμισι χρόνια αφότου ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε την προσάρτηση της Κριμαίας, συγκέντρωσε την ελίτ της Ρωσίας στο St George Hall του Κρεμλίνου για μια νέα τελετή αρπαγής: αυτή τη φορά διεκδικώντας τέσσερις ακόμη περιοχές της Ουκρανίας.
Των επισημοτήτων της προσάρτησης προηγήθηκε μια οργισμένη, μπερδεμένη ομιλία που αφορούσε ελάχιστα τόσο την Ουκρανία όσο και τις τέσσερις περιοχές των οποίων την ιδιοκτησία διεκδικεί τώρα η Ρωσία. Αντίθετα, στο μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας του, ο Πούτιν επέλεξε να καταδικάσει τη Δύση για μια σειρά από «αμαρτίες», που κυμαίνονταν από την αποσταθεροποίηση της Ρωσίας τον 17ο αιώνα έως τη νομιμοποίηση της επέμβασης αλλαγής φύλου.
Επανέλαβε επίσης την απειλή του για χρήση πυρηνικών όπλων, υποστηρίζοντας ότι οι ΗΠΑ έχουν «δημιουργήσει προηγούμενο» για τη χρήση πυρηνικής δύναμης το 1945.
Οι διαφορές στην ομιλία του Πούτιν συγκριτικά με το 2014
Η ομιλία της Παρασκευής είναι πιθανό να γίνει ένα ακόμη ορόσημο στη μακρά βασιλεία του Πούτιν στη Ρωσία. Και ενώ ήταν η ίδια αίθουσα, το ίδιο πλήθος και το ίδιο μήνυμα με την προσάρτηση της Κριμαίας τον Μάρτιο του 2014, το πλαίσιο είναι πολύ διαφορετικό.
Στη συνέχεια, ο Πούτιν έφερε μαζί του μεγάλο μέρος της ελίτ και της κοινωνίας της Ρωσίας, σε ένα κύμα πατριωτικής ζέσης που ενισχύθηκε από την προπαγάνδα της κρατικής τηλεόρασης. Έξω από τη Ρωσία, ενώ πολλοί ήταν σοκαρισμένοι με την αρπαγή του ξένου εδάφους, άλλοι ένιωσαν ότι η ομιλία του Πούτιν είχε ένα νόημα: μετά το Ιράκ και τη Λιβύη, πώς θα μπορούσε η Δύση να κάνει διάλεξη σε άλλους για παραβίαση της κυριαρχίας; Πολλοί Ευρωπαίοι πολιτικοί ήθελαν να επιστρέψουν στις συνδιαλλαγές τους με τη Ρωσία όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Αυτή τη φορά, οι εγχώριες και διεθνείς καταστάσεις είναι πολύ λιγότερο ευνοϊκές για τον Πούτιν. Στα «εν οίκω» του, έχει ξεκινήσει μια αντιλαϊκή κινητοποίηση, που ώθησε εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσους να προσπαθήσουν να φύγουν από τη χώρα. Η βελτίωση στην ποιότητα ζωής που έφεραν τα πρώτα χρόνια του «Πουτινισμού» στερεύουν εν μέσω κυρώσεων και διεθνούς απομόνωσης.
Από τον Φεβρουάριο, ο Ρώσος ηγέτης έχει γίνει ένας διεθνής παρίας, καθώς ακόμη και μη δυτικοί ηγέτες επιπλήττουν την κραυγαλέα επιθετικότητά του στην Ουκρανία, υπονομεύοντας τους ισχυρισμούς του της Παρασκευής ότι μιλά εκ μέρους ολόκληρου του μη δυτικού κόσμου.
Το 2014, εξέφρασε την αντίσταση στην υποκρισία των δυτικών πολιτικών που «σήμερα λένε άσπρο και αύριο μαύρο», και πολλοί συμφώνησαν μαζί του.
Βλαντίμιρ Πούτιν: Η ομιλία που μπέρδεψε περισσότερο από ό,τι εξήγησε
Την Παρασκευή, προσέφερε μια πιο οργισμένη αλλά λιγότερο συνεκτική καταγγελία της Δύσης, μοιάζοντας περισσότερο σαν θυμωμένος οδηγός ταξί παρά σαν αρχηγός κράτους. «Δεν θέλουν να είμαστε ελεύθεροι, θέλουν να είμαστε αποικία, δεν θέλουν ισότιμη συνεργασία, θέλουν να μας κλέψουν», είπε.
Ο Πούτιν παρασύρθηκε από την καταγγελία του «ολοκληρωτισμού, του δεσποτισμού και του απαρτχάιντ» της σημερινής Δύσης, στην αναφορά της ιστορικής λεηλασίας της Ινδίας, του βομβαρδισμού της Δρέσδης στο τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου και των «πολλών φύλων» στη «μόδα» της Δύσης.
Η αποστολή της Ρωσίας, είπε, ήταν «να υπερασπιστεί τα παιδιά μας από τερατώδη πειράματα που είχαν σχεδιαστεί για να καταστρέψουν τη συνείδησή τους και τις ψυχές τους».
Ο Αντρέι Κολέσνικοφ, του Ιδρύματος Κάρνεγκι για τη Διεθνή Ειρήνη, έγραψε στο Twitter: «Η ομιλία του Πούτιν είναι ένα σύνολο απίστευτα παράλογων κλισέ συνωμοσίας που πριν από 30 χρόνια μπορούσαν να διαβαστούν σε περιθωριακές εθνικο-πατριωτικές εφημερίδες. Τώρα έχει γίνει η πολιτική της πρώην υπερδύναμης, η οποία ακόμη και στην εποχή των σοβιετικών ηγετών δεν μπορούσε να αντέξει έναν τέτοιο λόγο».
Το 2014 ο Πούτιν είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο προσάρτησης περισσότερων εδαφών
Αναφορικά με την Ουκρανία, ο Πούτιν είπε ότι η Ρωσία ήταν «έτοιμη για διαπραγματεύσεις», αλλά αμέσως τόνισε επίμονα ότι τα προσαρτημένα εδάφη θα ήταν μέρος της Ρωσίας «για πάντα» και δεν θα αποτελούσαν ζήτημα οποιασδήποτε συνομιλίας.
Η Ουκρανία έχει ήδη δηλώσει ότι θα αγνοήσει τις προσαρτήσεις και θα συνεχίσει τη στρατιωτική της εκστρατεία για να ανακτήσει εδάφη. Το Κίεβο πιστεύει ότι οποιαδήποτε «κατάπαυση του πυρός» θα έδινε απλώς στη Ρωσία χρόνο να ανασυνταχθεί για μια νέα επίθεση.
Εξάλλου, στην ομιλία του τον Μάρτιο του 2014, ο Πούτιν απέκλεισε ρητά το ενδεχόμενο κατάληψης περισσότερων εδαφών: «Μην πιστεύετε αυτούς που προσπαθούν να σας τρομάξουν για τη Ρωσία και που ουρλιάζουν ότι θα ακολουθήσουν και άλλες περιοχές μετά την Κριμαία… Δεν το χρειαζόμαστε αυτό».
Κι όμως, ήταν στο ίδιο σημείο, στο St George Hall, όπου χειροκροτούσε καθώς τέσσερις ακόμη διορισμένοι από τη Μόσχα ηγέτες-μαριονέτα υπέγραψαν για την προσάρτηση των περιφερειών τους από τη Ρωσία.
Αλλά η προσάρτηση περιλαμβάνει κάτι περισσότερο από συμφωνίες στο χαρτί, και ενώ το 2014 η Ρωσία είχε πραγματοποιήσει μια γρήγορη και κρυφή στρατιωτική επιχείρηση για την κατάληψη της Κριμαίας, αυτή τη φορά τα πράγματα είναι λιγότερο ξεκάθαρα. Οι μάχες συνεχίζονται και στις τέσσερις περιοχές που διεκδικεί η Ρωσία και γύρω από αυτές, με αποτέλεσμα την εντολή επιστράτευσης.
Ανησυχία για το τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια
Η ομιλία του Πούτιν άφησε αναπάντητα σχεδόν όλα τα βασικά ερωτήματα για το τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια. Ο εκπρόσωπός του, Ντμίτρι Πεσκόφ, δεν μπόρεσε να πει το πρωί της Παρασκευής εάν η Ρωσία διεκδικεί όλες τις περιοχές Ζαπορίζια και Χερσώνα, ή μόνο τα τμήματα αυτών που ήδη ελέγχει, υποσχόμενος να το «διευκρινίσει» αργότερα. Και η ομιλία δεν έλυσε τις απορίες.
Το κοινό που παρακολούθησε την ομιλία της Παρασκευής, κυρίως ηλικιωμένοι άντρες προερχόμενοι από υπόβαθρο ασφαλείας και στρατού, χειροκρότησαν ζοφερά τον αρχηγό τους. Αλλά πολλοί στη ρωσική πολιτική ελίτ είναι άναυδοι με τα γεγονότα των τελευταίων μηνών, ακόμη κι αν δεν έχουν δηλώσει δημόσια τις επικρίσεις τους. Παραμένουν επίσης στο σκοτάδι για το πώς μπορεί να εξελιχθούν τα γεγονότα.
«Ελάχιστα ενθουσιώδες κοινό» αποκάλεσε ο Καρλ Μπιλντ το ακροατήριο του Πούτιν.
«Κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί στη συνέχεια, είναι σαφές ότι δεν υπάρχει μεγαλειώδης στρατηγική. Αν ένα πράγμα δεν λειτουργεί, θα δοκιμάσουμε κάτι άλλο και κανείς δεν ξέρει πού θα οδηγήσει. Οι αποφάσεις λαμβάνονται στο κεφάλι ενός ανθρώπου», είπε μια πηγή από τη Μόσχα, με καλά συνδεδεμένη πολιτική πληροφόρηση.
Ενώ ο Πούτιν μιλά επί δύο δεκαετίες για την επιθυμία της Δύσης να καταστρέψει τη Ρωσία, η ένταση και η επανάληψη με την οποία αντιμετώπισε το θέμα την Παρασκευή υποδηλώνει ότι αυτό δεν είναι απλά ένα θέατρο πολιτικής: έχει γίνει αληθινός πιστός.
Τι σημαίνει αυτό για το μεγαλύτερο ερώτημα παραμένει ασαφές. Αυτή η ζέση τον κάνει περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα; Είναι μπλόφα οι απειλές του ή όχι; Και πάλι, όσοι βρίσκονται στη Μόσχα δεν είναι καλύτερα ενημερωμένοι από εμάς.
«Κανείς δεν ξέρει. Αμφιβάλλω αν ακόμα και ο ίδιος ο Πούτιν ξέρει, για να είμαι ειλικρινής», κατέληξε η πηγή.