Τους λόγους που καταρρέει το γαλλογερμανικό μπλοκ επιχειρεί να εξηγήσει ο Guardian, την ώρα που τα δύο μεγαλύτερα κράτη της ΕΕ βρίσκονται σε δίνη.
«Όταν η Γαλλία και η Γερμανία προοδεύουν, όλη η Ευρώπη προοδεύει. Όταν δεν το κάνουν, σταματάει», έλεγε ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Ζακ Σιράκ. Τώρα, ο Guardian διερωτάται «τι θα έλεγε ο Σιράκ για την την τρέχουσα κατάσταση της περίφημης γαλλογερμανικής μηχανής, η οποία, από την ίδρυση του μπλοκ, έχει τροφοδοτήσει τόσο μεγάλο μέρος του μεταπολεμικού ευρωπαϊκού σχεδίου; Φαίνεται όχι τόσο να παραπαίει όσο να είναι ολοκληρωτικά διαλυμένη.
Τι συμβαίνει στη Γαλλία
Την Παρασκευή, ο Μακρόν διόρισε τον Φρανσουά Μπαϊρού νέο πρωθυπουργό, ο οποίος θα επιχειρήσει να συγκροτήσει σταθερή κυβέρνηση μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Μπαρνιέ, της συντομότερης στην ιστορία της Γαλλίας από το 1958.
»Παράλληλα, το έλλημα της Γαλλίας ξεπερνά το 6,1% του ΑΕΠ φέτος, υπερδιπλάσιο του ορίου της ευρωζώνης- το δημόσιο χρέος είναι 110% του ΑΕΠ και αυξάνεται. Οι αγορές ομολόγων αξιολόγησαν αυτό το μήνα τη Γαλλία ως οριακά λιγότερο αξιόχρεη από την Ελλάδα.
Στη Γερμανία, ο εύθραυστος συνασπισμός υπό την ηγεσία της κεντροαριστεράς που βρίσκεται στην εξουσία τα τελευταία τρία χρόνια κατέρρευσε τον περασμένο μήνα κάτω από το βάρος των ιδεολογικών του αντιφάσεων και την πίεση των πολλαπλών κρίσεων που προκλήθηκαν από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Όποιος και αν γίνει καγκελάριος μετά τις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου θα πρέπει να αντιμετωπίσει την οικονομία που ταλανίζεται από το υψηλό κόστος ενέργειας και εργασίας, καθώς και από τη γραφειοκρατία, τις καταρρέουσες υποδομές και την αργόσυρτη ψηφιακή ανάπτυξη.
Η επιβράνδυση με τον βασικό εμπορικό εταίρο Κίνα έχει επίσης επιφέρει πλήγμα στις γερμανικές εξαγωγές, ένα παραδοσιακό πλεονέκτημα, ενώ η εξαιρετικά σημαντική αυτοκινητοβιομηχανία έχει καθυστερήσει να αναπτύξει ελκυστικά ηλεκτρικά οχήματα (EV) και τώρα αντιμετωπίζει την απειλή μεγάλων αμερικανικών δασμών υπό τον Ντόναλντ Τραμπ.
Με τη Γαλλία να μην μπορεί να διεξάγει νέες βουλευτικές εκλογές μέχρι τον Ιούλιο και τη Γερμανία να μην έχει ενδεχομένως νέα κυβέρνηση μέχρι τον Ιούνιο, ο πολιτικός αναβρασμός στην κορυφή των δύο χωρών με τη μεγαλύτερη επιρροή στην ΕΕ θα δυσχεράνει αναπόφευκτα τη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ, παρατηρεί ο Guardian.
Η Γαλλία και Γερμανία θεωρούνται ο βασικός άξονας ισχύος της ΕΕ που καθοδηγεί την πολιτική και καθορίζει τα κύρια σημείθα της ατζέντας της. Με τις δύο χώρες να μην είναι σε θέση να λάβουν μεγάλες πολιτικές αποφάσεις ελλείψει ισχυρών και σταθερών κυβερνήσεων, το μπλοκ ενδεχομένως να έρθει σε τέλμα για μήνες.
Οι παράλληλες οικονομικές και δημοσιονομικές δυσχέρειες των δύο ισχυρών χωρών θα επιβαρύνουν επίσης την ΕΕ. Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ-που αντιπροσωπεύουν το 41% του συνολικού ΑΕΠ της 27μελούς ΕΕ- θα συρρικνωθούν και οι δύο οικονομικά το 2025.
Η χρονική στιγμή δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη, με την Ευρώπη να αντιμετωπίζει την επιστροφή των πολιτικών «πρώτα η Αμερική» υπό τη δεύτερη προεδρία του Τραμπ».
O Guardian συνεχίζει, γράφοντας ότι «δεν είναι δύσκολο κανείς να καταλάβει πώς έφτασαν σε αυτό το σημείο, ωστόσο, το να υπολογίσει πώς η Γαλλία και η Γερμανία θα μπορούσαν να βγουν από το συνεχιζόμενο πολιτικό και οικονομικό σπιράλ της καταστροφής τους, δεν είναι τόσο εύκολο.
Όταν η γερμανική κυβέρνηση κατέρρευσε τον περασμένο μήνα, οι παρατηρητές δεν εξεπλάγησαν τόσο από την κατάληξή της όσο από το γεγονός ότι χώλαινε για τόσο πολύ καιρό.
Όταν ο Όλαφ Σολτς απέλυσε τον ο υπουργό Οικονομικών του, Κρίστιαν Λίντνερ, λόγω μιας πικρής πολύμηνης διαμάχης για τον προϋπολογισμό, προκάλεσε ντόμινο που οι αισιόδοξοι λένε ότι δίνουν στη χώρα μια ζωτική ευκαιρία για ανανέωση.
«Τολμούμε να επενδύσουμε δυναμικά στο μέλλον μας ως ισχυρή χώρα; Θα διασφαλίσουμε τις θέσεις εργασίας και θα εκσυγχρονίσουμε τη βιομηχανία μας; Εξασφαλίζουμε σταθερές συντάξεις, αξιόπιστη υγειονομική περίθαλψη και καλή νοσηλευτική φροντίδα;», δήλωσε την Τετάρτη ο Σολτς.
Η αποπομπή του Λίντνερ άφησε τη Γερμανία με μια εμβόλιμη μειοψηφική συμμαχία του SPD του Σολτς και των οικολόγων Πρασίνων, ικανή μόνο για την πιο επιφανειακή χάραξη πολιτικής από τώρα μέχρι να σχηματιστεί μια νέα κυβέρνηση.
Τη Δευτέρα, ο Σολτς, ιστορικά αντιδημοφιλής αλλά παρ' όλα αυτά υποψήφιος του κόμματός του για επανεκλογή, θα αντιμετωπίσει την ψήφο εμπιστοσύνης που έχει ζητήσει για να ορίσει τις νέες εκλογές».
Σύμφωνα με τον Guardian, «σε περίπτωση που ο Σολτς χάσει την ψηφοφορία των βουλευτών, ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ θα διαλύσει το κοινοβούλιο και η Γερμανία θα ξεκινήσει επίσημα προεκλογική εκστρατεία που θα διακοπεί από τις διακοπές των Χριστουγέννων.
Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, το κεντροδεξιό CDU/CSU συγκεντρώνει ποσοστό 31%, ενώ ακολουθεί το ακροδεξιό AfD με 18%, το SPD του Σολτς με 17% και οι Πράσινοι με 13%. Το FDP και η νέα αριστερή συντηρητική Συμμαχία Sahra Wagenknecht συγκεντρώνουν αμφότερα ποσοστά ακριβώς γύρω από το όριο του 5% για κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
Επόμενος ηγέτης της Γερμανίας φέρεται να είναι ο Φρίντριχ Μερτς, μακροχρόνιος αντίπαλος της Άνγκελα Μέρκελ, ο οποίος υποσχέθηκε να βγάλει τη χώρα από την κρίση, ενώ έχει υιοθετήσει μια πιο σκληρή γραμμή για την άμυνα, τη Ρωσία και τη μετανάστευση.
Αλλά επειδή η κεντροδεξιά συμμαχία CDU/CSU του Μερτς, εφόσον έρθει πρώτη, έχει ελάχιστες πιθανότητες να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία, η επιλογή του εταίρου του συνασπισμού θα αποδυναμώσει αναπόφευκτα τα οικονομικά μεταρρυθμιστικά του σχέδια. Όλα τα μεγάλα κόμματα έχουν αποκλείσει τη συνεργασία με την ακροδεξιά».
«Το σημερινό οικονομικό μοντέλο της Γερμανίας, στο οποίο η παροχή φθηνών ορυκτών καυσίμων και η παραγωγή αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης παίζουν κεντρικό ρόλο, φαίνεται ξεπερασμένο - αλλά οι πολιτικοί σπάνια τολμούν να το πουν αυτό ανοιχτά», δήλωσε ο Κάι Αρζχάιμερ, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς. «Είμαι τουλάχιστον επιφυλακτικός ως προς το ότι θα υπάρξει μια πραγματική νέα αρχή στο εγγύς μέλλον».
Σύμφωνα με τον Guardian, «η κυβέρνηση δεν καταφέρει να αλλάξει γρήγορα τα πράγματα, το AfD θα επωφεληθεί περισσότερο.
Από την πλευρά της Ούρσουλα Μουνχ, διευθύντρια του thinktank της Ακαδημίας Πολιτικής Εκπαίδευσης στη Βαυαρία, εκτίμησε ότι το SPD θα είναι ο πιθανότερος εταίρους του Μερτς, δημιουργώντας μια κυβέρνηση του κεντρώου προσανατολισμό, οι απογοητευμένες ελπίδες και η απογοήτευση θα μπορούσαν να αποδειχθούν ένα τοξικό μείγμα.
Το κεφάλαιο Γαλλία
»Τα τρέχοντα πολιτικά προβλήματα της Γαλλίας -η χώρα διανύει τη χειρότερη περίοδο πολιτικής αστάθειας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο- οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην απόφαση του Μακρόν να διαλύσει το κοινοβούλιο, αφού οι κεντρώες δυνάμεις του δέχθηκαν βαριά ήττα από τον ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό (RN) της Μαρίν Λεπέν στις ευρωεκλογές της άνοιξης.
Στις βουλευτικές εκλογές, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP), ένας συνασπισμός αριστερών κομμάτων που κυμαίνονται από το κυρίαρχο Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) έως το ριζοσπαστικό αριστερό France Unbowed (LFI), με επικεφαλής τον πολιτικό πυρπολητή Jean-Luc Mélenchon, κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών.
Η συμμαχία του Μακρόν ηττήθηκε στη δεύτερη θέση και το RN (αν και τερμάτισε ως το μεγαλύτερο μεμονωμένο κόμμα) κατέλαβε την τρίτη θέση. Το κοινοβούλιο χωρίστηκε σε τρία περίπου ίσα και αντιτιθέμενα μπλοκ - την ευρύτερη αριστερά, το κέντρο και τη δεξιά/ακροδεξιά - κανένα από τα οποία, κρίσιμα, δεν είχε κοινοβουλευτική πλειοψηφία που να πλησιάζει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Μετά από εβδομάδες αμφιταλαντεύσεων και άρνησης να διορίσει πρωθυπουργό από την αριστερά, ο Μακρόν επέλεξε τον Μισέλ Μπαρνιέ, έναν βετεράνο συντηρητικό και επικεφαλής διαπραγματευτή της ΕΕ για το Brexit, με την υποστήριξη μιας εύθραυστης μειοψηφικής συμμαχίας κεντρώων και κεντροδεξιών βουλευτών.
»Αυτόν τον μήνα, το ακροδεξιό RN ένωσε τις δυνάμεις του με το αριστερό NFP για να ανατρέψει την κυβέρνηση του Μπαρνιέ σε μια ψηφοφορία δυσπιστίας για τον προϋπολογισμό του 2025, ο οποίος περιλάμβανε περίπου 20 δισ. ευρώ (16,5 δισ. λίρες) σε αυξήσεις φόρων και 40 δισ. ευρώ σε περικοπές δημόσιων δαπανών.
Ο Μπαϊρού, ο αντικαταστάτης του, πρέπει να προσπαθήσει να δημιουργήσει μια πιο σταθερή κυβερνητική πλειοψηφία, ενδεχομένως με τη συμμετοχή μέρους της κεντροαριστεράς - ή τουλάχιστον να εξασφαλίσει ένα «σύμφωνο να μην του επιτεθούν» που δεν θα αφήσει τη νέα κυβέρνηση επιρρεπή στην ίδια ακριβώς απειλή, μια ψήφο δυσπιστίας που υποστηρίζεται τόσο από την αριστερά όσο και από την ακροδεξιά, όπως αυτή του Μπαρνιέ.
Η κοινοβουλευτική αριθμητική, ωστόσο, παραμένει η ίδια. Ο Μακρόν «φαίνεται να ετοιμάζεται να οικοδομήσει ένα πιο σταθερό κυβερνητικό σύμφωνο με τους Συντηρητικούς, τους Σοσιαλιστές, τους Κομμουνιστές και τους Πράσινους», οι οποίοι «φαίνονται έτοιμοι να κάνουν συμβιβασμούς και να αποφύγουν άλλη μια κυβέρνηση στο έλεος του RN», δήλωσε ο Ριμ Μομτάζ από το thinktank Carnegie Europe.
«Αλλά αυτό είναι μόνο μια προσωρινή λύση. Εξακολουθεί να μην έχει λύση για να αντιστρέψει την άνοδο της δημοτικότητας που απολαμβάνει η Λεπέν από το 2017 και τις σημαντικές πιθανότητες που έχει να εκλεγεί πρόεδρος το 2027».
Εν τω μεταξύ, δύσκολα προοιωνίζεται καλό για τα δημοσιονομικά προβλήματα της Γαλλίας το γεγονός ότι το έναυσμα για την κατάρρευση της απερχόμενης κυβέρνησης ήταν ένας προϋπολογισμός που σφίγγει το ζωνάρι και του οποίου ο κεντρικός στόχος ήταν η μερική αποκατάσταση των προβληματικών κρατικών οικονομικών της Γαλλίας».
«Τουλάχιστον, όμως, η Γαλλία φαίνεται να έχει "πάρει το μάθημα" ότι χρειάζεται "μια αξιόπιστη, αργή, δημοσιονομική σύσφιξη", δήλωσε ο οικονομολόγος Τζον Σπρίνγκσοφτ του Κέντρου Ευρωπαϊκών Μεταρρυθμίσεων. Η Γερμανία, η οποία χρειάζεται φορολογικές μεταρρυθμίσεις και μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και δημόσιες επενδύσεις για να αυξήσει τις δαπάνες, δεν έχει κάνει ακόμη αυτό το βήμα, είπε».