Μπροστά σε μια ιστορικών διαστάσεων ήττα βρίσκεται ο Εμανουέλ Μακρόν στις βουλευτικές εκλογές της Γαλλίας, ο πρώτος γύρος των οποίων διεξάγεται την ερχόμενη Κυριακή, 30 Ιουνίου.
Όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι προηγείται η «Εθνική Συσπείρωση» της Μαρίν Λεπέν, με το «Νέο Λαϊκό Μέτωπο» της ενωμένης Αριστεράς να ακολουθεί με μικρή διαφορά, ενώ η κεντρώα «Αναγέννηση» του Γάλλου Προέδρου υπολείπεται περίπου 15 ποσοστιαίες μονάδες. Επειδή όμως οι εκλογές διεξάγονται σε δύο γύρους με ένα περίπου πλειοψηφικό σύστημα, είναι άγνωστο αν η εθνικιστική Δεξιά της Λεπέν ή η Αριστερά θα καταφέρουν να συγκεντρώσουν την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στη γαλλική Εθνοσυνέλευση.
Η διαφαινόμενη ήττα των Γάλλων κεντρώων από τα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά από εκλογικές και πολιτικές ήττες των δυνάμεων του φιλελεύθερου Κέντρου σε αρκετές χώρες της Ευρώπης. Στις πρόσφατες ευρωπαϊκές εκλογές η φιλελεύθερη κεντρώα ευρωομάδα Renew Europe υπέστη μια σοβαρή ήττα αφού έχασε αρχικά 22 έδρες, ενώ μετά και την αποχώρηση του τσεχικού ΑΝΟ έφτασε να χάνει τελικά 28 έδρες σε σχέση με το 2019. Εκτός του ότι πρόκειται για μια κοινοβουλευτική συρρίκνωση κατά σχεδόν 30%, οι Ευρωπαίοι κεντρώοι έπαψαν να είναι η τρίτη δύναμη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και υποχώρησαν στην τέταρτη θέση, πίσω από τους ευρωσκεπτικιστές δεξιούς “Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές” (ECR), στους οποίους ανήκει και το κόμμα “Αδέρφια της Ιταλίας” της Τζόρτζια Μελόνι. Αυτή η ανακατάταξη είναι πιθανό να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες και στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τον διορισμό των προσώπων στα ανώτατα αξιώματα της ΕΕ. Η Μελόνι, ενισχυμένη από τις τελευταίες εξελίξεις, αναμένεται να ζητήσει σημαντικά ανταλλάγματα με το επιχείρημα ότι το ECR είναι πλέον το τρίτο σε δύναμη ευρωπαϊκό κόμμα και όχι πλέον οι κεντρώοι του Renew Europe.
Και στη μεγαλύτερη όμως χώρα της Ευρώπης, τη Γερμανία, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα για τους κεντρώους. Το FDP, το οποίο συμμετέχει στην τρικομματική κυβέρνηση συνεργασίας μαζί τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους, έχει υποχωρήσει στις δημοσκοπήσεις από το 11,5% που έλαβε στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2021 στο οριακό 5% και κινδυνεύει πλέον σοβαρά με έξοδο από το Κοινοβούλιο στις επόμενες εκλογές που προβλέπεται να διεξαχθούν το αργότερο τον Σεπτέμβριο του 2025. Στην Ισπανία, το πριν μερικά χρόνια ισχυρό μεταρρυθμιστικό κεντρώο κόμμα των Θιουδαδάνος εξαφανίστηκε από τον πολιτικό χάρτη και τα περισσότερα στελέχη του αποχώρησαν από την πολιτική ή προσχώρησαν στο κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα. Παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στις οποίες υπήρχαν μέχρι πρόσφατα ισχυρά κεντρώα κόμματα.
Τι έχει συμβεί όμως και τα κεντρώα κόμματα δεν είναι πλέον ελκυστικά για ένα μεγάλο μέρος των Ευρωπαίων ψηφοφόρων; Μια προφανής εξήγηση είναι πως τα κεντρώα κόμματα στην Ευρώπη δεν μπόρεσαν να πείσουν για την αποτελεσματικότητα των προτάσεών τους ως προς την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει η Ευρώπη, όπως είναι ο πληθωρισμός και η ακρίβεια, η παράτυπη μετανάστευση και οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία. Η πλειονότητα δε των μεταρρυθμιστικών προτάσεων και πολιτικών, ενώ οι περισσότερες ήταν στη σωστή κατεύθυνση, προκάλεσαν πολύ μεγαλύτερες κοινωνικές αντιδράσεις από όσες είχαν προβλέψει οι κυβερνήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ασφαλιστική μεταρρύθμιση στη Γαλλία από την κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν, με την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στα 64 χρόνια από 62 που ήταν μέχρι πέρυσι, καθώς το ασφαλιστικό σύστημα ήταν βαθειά ελλειμματικό και ήταν αναγκαία κάποια ελάχιστη διόρθωση. Η πλειοψηφία όμως της γαλλικής κοινωνίας δεν αποδέχθηκε την αναγκαιότητα αυτής της μεταρρύθμισης, με αποτέλεσμα να βρίσκεται τώρα προ των πυλών της διακυβέρνησης το κόμμα της Λεπέν, που θέλει όχι μόνο να ξηλώσει τη μεταρρύθμιση αλλά και να γυρίσει το όριο συνταξιοδότησης στα 60 χρόνια.
Τα πιο καυτά όμως ζητήματα για τα κεντρώα κόμματα στην Ευρώπη υπήρξαν η διαχείριση του μεταναστευτικού, η ασφάλεια των πολιτών και η στάση απέναντι στο κίνημα woke. Η άτολμη προσέγγιση στην αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης και η έλλειψη ενός ρεαλιστικού και πειστικού σχεδίου για τη διαχείρισή του έχει προκαλέσει τη διαρροή πολλών ψηφοφόρων του Κέντρου προς κόμματα της σκληρής και λαϊκιστικής Δεξιάς, τα οποία διαφημίζουν εύκολες και -υποτίθεται- ριζικές λύσεις για το μεταναστευτικό. Και στο ζήτημα όμως της δημόσιας ασφάλειας τα περισσότερα κεντρώα κόμματα που ασκούν εξουσία δεν έχουν καταφέρει να πείσουν ότι μπορούν να βρούν μια αποτελεσματική τομή ανάμεσα στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και την αποκατάσταση του αισθήματος ασφάλειας στους πολίτες. Απέναντι δε στο κίνημα woke, πολλοί κεντρώοι θεώρησαν ότι η θεμελίωση βασικών δικαιωμάτων για τις μειονότητες μπορεί ή πρέπει να γίνει εις βάρος των βασικών δικαιωμάτων της πλειοψηφίας της κοινωνίας. Αυτό είχε πολλές φορές σημαντικό πολιτικό και εκλογικό κόστος.
Σε δύο εβδομάδες θα έχουν ολοκληρωθεί οι εκλογές στη Γαλλία και θα μπορούν να εξαχθούν πιο ουσιαστικά συμπεράσματα. Οι κεντρώοι ηγέτες όμως στην Ευρώπη θα πρέπει να κάνουν νέους συλλογισμούς για το πως πρέπει να τοποθετηθεί το μεταρρυθμιστικό Κέντρο απέναντι στα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες και να βγουν από την αυτάρεσκη φούσκα της ιδεολογικής πρωτοπορίας.