Από τις χώρες ανά την υφήλιο που βρέθηκαν αντιμέτωπες με τις απειλές του Ντόναλντ Τραμπ για σαρωτικούς δασμούς, μόνον η Κίνα όρθωσε πραγματικά το ανάστημά της στον πρόεδρο των ΗΠΑ.
Τόσο η ΕΕ όσο και ο Καναδάς κράτησαν μεν σκληρή γραμμή έναντι του Τραμπ, αλλά η Κίνα ήταν ουσιαστικά η μόνη που απάντησε στις ΗΠΑ με δύο γύρους ανταποδοτικών δασμών, καθώς και με άλλα μέτρα, διαμηνύοντας ότι «θα πολεμήσει μέχρι τέλους» ενάντια στις μονομερείς κινήσεις του Ρεπουμπλικανού προέδρου.
Όπως εξηγεί σε ανάλυσή του το Foreign Policy, η Κίνα δεν τρέφει αυταπάτες ότι με τις ενέργειές της θα προκαλέσει ακόμη περισσότερο την έκρηξη οργής του Τραμπ, ούτε αγνοεί πως τα δικά της αντίποινα μπορεί να οδηγήσουν σε μια πλήρη αποσύνδεση των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη, αφού, ήδη με τους τρέχοντες δασμούς στο 145% -πλην ελαχίστων εξαιρέσεων-, το διμερές εμπόριο δεν είναι πλέον βιώσιμο.
Οι γεωπολιτικές συνέπειες των δασμών του Τραμπ για την Κίνα
Μολονότι το εμπόριο με τις ΗΠΑ αντιστοιχεί μόνον στο 2,5% του ΑΕΠ της Κίνας, η αμερικανική αγορά παραμένει ο μεγαλύτερος προορισμός για τις κινεζικές εξαγωγές (σχεδόν 15% του συνολικού όγκου τους) και η σύγκρουση με την Ουάσιγκτον μπορεί να προκαλέσει επιβράδυνση της ανάπτυξης του κινεζικού ΑΕΠ κατά 1,5% - 2%, ένα σημαντικό δυνητικά πλήγμα που θα μπορούσε να προκαλέσει κύμα λουκέτων σε επιχειρήσεις και να ανατρέψει τον διακηρυγμένο στόχο του Πεκίνου για ανάπτυξη στο 5% τη φετινή χρονιά.
Επιπρόσθετα, ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ μπορεί να έχει σοβαρές γεωπολιτικές επιπτώσεις για την Κίνα, αφού μικρότερες οικονομίες στην ευρύτερη περιοχή της, όπως εκείνες της Νοτιοανατολικής Ασίας, μπορεί να κληθούν να επιλέξουν στρατόπεδο και πολλές εξ αυτών, που εξαρτώνταν μέχρι τώρα οικονομικά από το Πεκίνο και ως προς την ασφάλειά τους από την Ουάσιγκτον, πιθανώς να κλίνουν προς τις ΗΠΑ, αν δεν τις αποξενώσει, στο μεταξύ, ο ένοικος του Λευκού Οίκου.
Η εθνική υπερηφάνεια του Πεκίνου
Γιατί λοιπόν αποφάσισε η Κίνα να σηκώσει το γάντι, αντί να υιοθετήσει μια στάση ανειλικρινούς συμμόρφωσης προκειμένου να κατευνάσει προσωρινά τον Τραμπ; Όταν το Πεκίνο ανακοίνωσε τη δική του απάντηση με δασμούς 34% στα εισαγόμενα αμερικανικά προϊόντα, ο Τραμπ εξοργίστηκε όχι μόνον με τα αντίποινα, αλλά και επειδή η Κίνα δεν έσπευσε να επιδιώξει διαπραγματεύσεις, πληγώνοντας το «εγώ» του.
Αλλά και η κινεζική ηγεσία έχει τη δική της περηφάνια. Τόσο ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ όσο και ο πρωθυπουργός Λι Τσιανγκ και άλλα άτομα του περιβάλλοντός τους ανησυχούν ότι, αν τηλεφωνήσουν στον Αμερικανό πρόεδρο και δεν αρθούν οι δασμοί ή αν ο Τραμπ εγείρει άλλες σκληρές αξιώσεις για να χαλαρώσει την πίεση, τότε θα δεχθεί πλήγμα η δική τους αξιοπρέπεια και εξουσία, εξηγεί το FP.
Αλλά, πέρα από τη σύγκρουση των εγωισμών, η Κίνα θεωρεί ότι ο Τραμπ προσπαθεί εσκεμμένα να τη στριμώξει με τους δασμούς του στη γωνία, ώστε να περιέλθει σε μια δυσχερή θέση απ' όπου δεν θα μπορεί να κάνει πίσω. Όπως το βλέπουν στο Πεκίνο, οι σινο-αμερικανικές σχέσεις έχουν αλλάξει θεμελιωδώς μετά την πρώτη θητεία του Ρεπουμπλικανού στον Λευκό Οίκο, καθώς η ύψιστη προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον -ανεξάρτητα από το ποιος βρίσκεται στην εξουσία- είναι να φρενάρει την άνοδο του ασιατικού γίγαντα.
Τέλος οι αυταπάτες για την κινεζική ηγεσία
Όταν εξαπέλυσε το 2018 ο Τραμπ τον πρώτο εμπορικό του πόλεμο, η Κίνα ήλπιζε ότι μέσω διαπραγματεύσεων και συμβιβασμών θα μπορούσαν να διατηρηθούν σε φυσιολογικά επίπεδα οι διμερείς οικονομικές και διπλωματικές σχέσεις, αλλά η Ουάσιγκτον συνέχισε και επί Μπάιντεν να θεωρεί το Πεκίνο ύψιστο στρατηγικό ανταγωνιστή των ΗΠΑ. Και, με την επιστροφή του στην εξουσία, ο Τραμπ ενέτεινε την πίεση ανακοινώνοντας δασμούς επί δασμών, κινήσεις που η Κίνα εκλαμβάνει ως υπαρξιακή κλιμάκωση και θεωρεί ότι δεν υπάρχουν πλέον άλλα περιθώρια υποχωρήσεων.
Ενόψει αυτής της νέας πραγματικότητας, η κινεζική ηγεσία προχώρησε σε σαρωτικές προσαρμογές στο εσωτερικό ενισχύοντας τον κομματικό έλεγχο και εντείνοντας την επιτήρηση της κοινωνίας, ενώ στον οικονομικό τομέα προωθεί επιθετικά την αναβάθμιση της κινεζικής βιομηχανίας με στόχο την αυτάρκεια σε βασικές τεχνολογίες και τροφοδοτικές αλυσίδες και την ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης.
Ταυτόχρονα, η Κίνα επεκτείνει τους δεσμούς της με αγορές σε τρίτες χώρες ειδικά μέσω της Πρωτοβουλίας Μιας Ζώνης και Ενός Δρόμου (Belt and Road Initiative) για την εμβάθυνση της οικονομικής ενσωμάτωσες με τις χώρες του νότιου ημισφαιρίου.
Η ενίσχυση της τεχνολογικής και στρατιωτικής ισχύος της Κίνας
Οι πολύχρονες δομικές μεταρρυθμίσεις στην Κίνα αρχίζουν να αποδίδουν καρπούς, ενώ διατηρεί την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα παρά την επιβράδυνση της ανάπτυξης και την αύξηση της ανεργίας. Η οικονομία της άντεξε τα πλήγματα από τον εμπορικό πόλεμο και, παρά τα εμπόδια που εγείρει η Ουάσιγκτον, η Κίνα συνεχίζει να αυξάνει την τεχνολογική της ισχύ, μειώνοντας σταδιακά το χάσμα με τις ΗΠΑ στους τομείς των ημιαγωγών και της τεχνητής νοημοσύνης, όπως φάνηκε και από την ανάδυση της DeepSeek, ενώ ο κινεζικός αμυντικός τομέας κάνει άλματα στη στρατιωτική τεχνολογία και στα οπλικά συστήματα, ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση του Πεκίνου.
Πέραν όλων των άλλων, η κοινή γνώμη στην Κίνα στηρίζει σε μεγάλο βαθμό τη σθεναρή στάση της ηγεσίας της έναντι των πολιτικών του Τραμπ, καθώς πολλοί στους φιλελεύθερους κύκλους της χώρας που κάποτε αντιμετώπιζαν ευνοϊκά τον πρόεδρο των ΗΠΑ, απογοητεύτηκαν τώρα από τις κινήσεις του, τις επεκτατικές του βλέψεις, τη στάση του έναντι της Ουκρανίας, το άνοιγμά του προς τη Ρωσία του Πούτιν. Στα μάτια πολλών Κινέζων ο Τραμπ εμφανίζεται πλέον ως αλαζόνας, αδαής και επιθετικός και θεωρούν ότι το παρατράβηξε με την πίεσή του στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της υφηλίου, που αξίζει σεβασμού. Ακόμη και εκείνοι που αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό ή ακόμη και εχθρικά την κυβέρνησή τους τηρούν πλέον σιωπή ή υποστηρίζουν σιωπηλά τη σκληρή στάση του Πεκίνου έναντι των προκλήσεων του Τραμπ.
Η Κίνα πιστεύει ότι έχει το ηθικό πλεονέκτημα
Όπως σημειώνει η ανάλυση, η κινεζική ηγεσία θεωρεί ότι υπερασπίζεται την πολυμέρεια, το ελεύθερο εμπόριο και την παγκοσμιοποίηση έναντι των εκφοβιστικών τακτικών του Τραμπ. Και μολονότι αντιλαμβάνεται πως τα περισσότερα κράτη δεν θα πάρουν ανοικτά το μέρος της, πολλές μικρότερες χώρες καλωσορίζουν σιωπηρά την κινεζική αντίσταση, κάτι που θα μεταφραστεί σε ηθικό πλεονέκτημα για το Πεκίνο στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Η κινεζική ηγεσία θέλει να στείλει το μήνυμα στον Τραμπ και σε ολόκληρο τον πλανήτη ότι δεν θα ανεχθεί τους εκφοβισμούς και ίσως χρησιμοποιεί την κόντρα αυτή για να διαπραγματευτεί κάποια στιγμή από ισχυρότερη θέση. «Ταυτόχρονα, η Κίνα προετοιμάζεται για το χειρότερο σενάριο κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου σε πλήρη σύγκρουση, ενδεχομένως και σε μια περιορισμένη στρατιωτική σύρραξη», σημειώνει το FP.
Και καταλήγει: «Η απάντηση της Κίνας αποκαλύπτει σε κάθε περίπτωση μια νέα στρατηγική στάση έναντι της Ουάσιγκτον: "Οφθαλμόν αντί οφθαλμού"».