Οι πρόσφατες συγκρούσεις στο Κόσοβο μεταξύ διαδηλωτών και δυνάμεων του ΝΑΤΟ, με αποτέλεσμα δεκάδες τραυματίες, έστρεψε τα βλέμματα του κόσμου στην πολυτάραχη περιοχή των Βαλκανίων.
O γγ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπργκ ανακοίνωσε χθες την αποστολή επιπλέον 700 στρατιωτών στην περιοχή, μετά τις πρωτοφανείς συγκρούσεις-εδώ και πολύ καιρό, στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο. Δεκάδες στρατιώτες του ΝΑΤΟ τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων Σέρβων που εναντιώνονταν στην τοποθέτηση δημάρχων με αλβανική καταγωγή.
Η βία ξέσπασε αφού Σέρβοι διαδηλωτές τη Δευτέρα προσπάθησαν να εμποδίσουν τους νεοεκλεγέντες δημάρχους να αναλάβουν τα καθήκοντά τους στη βόρεια πόλη Ζβέκαν, όπου πλειοψηφεί το σερβικό στοιχείο, μετά από αμφισβητούμενες εκλογές τον Απρίλιο.
Ενώ αυτού του είδους η βία κατά των ειρηνευτικών δυνάμεων είναι σπάνια, οι εντάσεις έχουν αυξηθεί στην περιοχή τους τελευταίους μήνες, τροφοδοτούμενες από βαθιές ιστορικές ρήξεις, επισημαίνει το CNN.
Ποιο είναι το υπόβαθρο;
Το Κοσσυφοπέδιο ανακήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία το 2008, μετά τον πόλεμο του 1998-99, κατά τον οποίο οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου προσπάθησαν να αποσχιστούν από την τότε Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, την οποία αποτελούσαν η σημερινή Σερβία και το Μαυροβούνιο. Το ΝΑΤΟ επενέβη στον πόλεμο για να προστατεύσει την αλβανική πλειοψηφία του Κοσσυφοπεδίου, αναφέρει το αμερικανικό μέσο.
Η Σερβία θεωρεί το Κοσσυφοπέδιο ως αποσχισθέν κράτος και δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτησία του. Οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου θεωρούν τους εαυτούς τους μέρος της Σερβίας και βλέπουν το Βελιγράδι ως πρωτεύουσά τους, αντί της Πρίστινα.
Η πλειονότητα των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου - λιγότερο από το ένα δέκατο του συνολικού πληθυσμού - ζει στις βόρειες περιοχές και έχει ζητήσει όλο και περισσότερο μεγαλύτερη αυτονομία από την αλβανική πλειοψηφία.
Η Συμφωνία των Βρυξελλών του 2013, η οποία συνήφθη με τη μεσολάβηση της ΕΕ, επιχείρησε να εξομαλύνει τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Βάσει αυτής της συμφωνίας, η Σερβία θα μπορούσε να δημιουργήσει αυτόνομους δήμους στη βόρεια περιοχή, αλλά αυτοί θα έπρεπε να λειτουργούν βάσει του κοσοβάρικου νομικού συστήματος, ενώ η κοσοβάρικη αστυνομία θα παρέμενε η μόνη αστυνομική δύναμη.
Περισσότερο από μια δεκαετία μετά, οι δήμοι αυτοί δεν έχουν δημιουργηθεί, αφήνοντας τις διαφωνίες σχετικά με τον βαθμό αυτονομίας των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου να φουντώνουν.
Ακόμη και φαινομενικά μικρές λεπτομέρειες μπορούν να προκαλέσουν τεράστιες αναζωπυρώσεις. Για χρόνια, το Κοσσυφοπέδιο ήθελε οι Σέρβοι να αλλάξουν τις σερβικές πινακίδες κυκλοφορίας των αυτοκινήτων τους και να τις αντικαταστήσουν με αυτές που εκδίδει η Πρίστινα. Πέρυσι, η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου ανακοίνωσε ένα δίμηνο περιθώριο εντός του οποίου έπρεπε να αλλάξουν τις πινακίδες, αλλά μετά από διαμαρτυρίες ανέβαλε την ημερομηνία.
Σύμφωνα με το Reuters, τον Νοέμβριο παραιτήθηκαν οι εθνοτικοί Σέρβοι δήμαρχοι των βόρειων δήμων, μαζί με τοπικούς δικαστές και περίπου 600 αστυνομικούς, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη διαφαινόμενη αλλαγή.
Πώς προκλήθηκε το νέο κύμα βίας;
Τον Μάρτιο, οι δύο χώρες υπέγραψαν μια νέα συμφωνία στην Οχρίν της Βόρειας Μακεδονίας, με στόχο και πάλι την εξομάλυνση των σχέσεων. Αλλά ακολούθησαν αμφιλεγόμενες τοπικές εκλογές σε τέσσερις δήμους του βόρειου Κοσσυφοπεδίου.
Ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, κάλεσε τους σερβικής καταγωγής κατοίκους της περιοχής να μποϊκοτάρουν τις εκλογές, λέγοντας ότι δεν πρέπει πλέον να ανέχονται μια ξένη «κατοχή».
Η Σερβική Λίστα, το κύριο πολιτικό κόμμα στην περιοχή, κάλεσε τη σερβική κοινότητα να μην ψηφίσει στις εκλογές και τους υποψηφίους της να μην θέσουν υποψηφιότητα - αφήνοντας τους αλβανικής καταγωγής υποψηφίους να κατέβουν ανενόχλητοι.
Φοβούμενη ενδεχόμενη βία, η κεντρική εκλογική επιτροπή του Κοσσυφοπεδίου άλλαξε τα σχέδια για την τοποθέτηση εκλογικών κέντρων σε τοπικά σχολεία, και αντί αυτού εγκατέστησε κινητά εκλογικά τμήματα που περιπολούνταν από τι δυνάμεις του ΝΑΤΟ.
Ο πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου, Άλμπιν Κούρτι δήλωσε ότι υπήρξε μια «απειλητική εκστρατεία που ενορχηστρώθηκε από το Βελιγράδι και εκτελέστηκε μέσω εκφοβισμού, πίεσης και εκβιασμού από εγκληματικές ομάδες».
Αφού έκλεισαν οι κάλπες, οι υπεύθυνοι των εκλογών δήλωσαν ότι μόνο περίπου 1.567 είχαν ψηφίσει στους τέσσερις δήμους - ποσοστό συμμετοχής 3,5%, σύμφωνα με τα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Η μειωμένη συμμετοχή ήταν ένα σημάδι της επιτυχίας του μποϊκοτάζ σε αυτές τις περιοχές με σερβική πλειοψηφία. Ο δήμος Ζβέκαν έχει πληθυσμό περίπου 16.800 κατοίκων. Από αυτούς, περισσότεροι από 16.000 είναι σερβικής καταγωγής - με μόνο περίπου 500 να είναι αλβανικής.
Ο νεοεκλεγείς Αλβανός δήμαρχος στο Ζβέκαν κέρδισε με μόλις πάνω από 100 ψήφους, προκαλώντας αντιδράσεις ότι η εξουσία του δεν έχζει νομιμοποίηση.
Το ξέσπασμα της Δευτέρας
Διαδηλωτές πέταξαν βόμβες μολότοφ στα στρατεύματα της Δύναμης του ΝΑΤΟ για το Κοσσυφοπέδιο (KFOR), καθώς οι ειρηνευτικές δυνάμεις υπερασπίζονταν το δημοτικό κτίριο στο Ζβέκαν.
Η KFOR ανακοίνωσε ότι 30 από τους ειρηνευτές της - κυρίως από το ιταλικό και το ουγγρικό της τμήμα - τραυματίστηκαν.
Οι στρατιώτες υπέστησαν «κατάγματα και εγκαύματα από αυτοσχέδιους εμπρηστικούς εκρηκτικούς μηχανισμούς», ενώ τρεις στρατιώτες«τραυματίστηκαν από τη χρήση πυροβόλων όπλων», σύμφωνα με την KFOR.
Η ειρηνευτική αποστολή δήλωσε ότι αύξησε την παρουσία της στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο μετά την ανάληψη των καθηκόντων των νεοεκλεγέντων δημάρχων. Στόχος της ήταν να «μειώσει τον κίνδυνο κλιμάκωσης», δήλωσε η KFOR, αλλά τα στρατεύματα «δέχθηκαν στη συνέχεια επιθέσεις από όλο και πιο επιθετικά πλήθη».
Ο Κούρτι καταδίκασε τις «εξωφρενικές επιθέσεις» εναντίον των ειρηνευτικών δυνάμεων. «Σε μια δημοκρατία δεν υπάρχει χώρος για φασιστική βία - όχι έκκληση από την κάλπη στη σφαίρα», είχε γράψει στο Twitter τη Δευτέρα.
Σε δήλωσή της, η πρωθυπουργός της Σερβίας Άνα Μπρνάμπιτς δήλωσε ότι η κατάσταση στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο «δεν ήταν ποτέ πιο δύσκολη».
Η αντίδραση
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έσπευσαν να καταδικάσουν τη βία. Ο Ζοζέπ Μπορέλ, επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δήλωσε ότι είχε επαφή τόσο με τον Κούρτι όσο και με τον Σέρβο πρόεδρο, Βούτσιτς και ζήτησε «και από τα δύο μέρη να λάβουν επειγόντως μέτρα για την άμεση και άνευ όρων αποκλιμάκωση της έντασης».
Το υπουργείο Εξωτερικών της Γαλλίας εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία ανέφερε: «Είναι πιο σημαντικό από ποτέ για την Πρίστινα και το Βελιγράδι να επιδείξουν υπευθυνότητα επιστρέφοντας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με μια στάση συμβιβασμού στην υπηρεσία της ειρήνης και της ευημερίας των πολιτών της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου».
Ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν να βρουν μια προσεκτική ισορροπία μεταξύ των δύο χωρών, άλλες χώρες έχουν έρθει προς υπεράσπιση της Σερβίας.
Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας,Μάο Νίνγκ, δήλωσε την Τρίτη: «Υποστηρίζουμε την προσπάθεια της Σερβίας να διαφυλάξει την κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα» και κάλεσε την Πρίστινα να δημιουργήσει δήμους με σερβική πλειοψηφία.
Τι περιμένουμε
Το ΝΑΤΟ αναπτύσσει πρόσθετες δυνάμεις στο Κοσσυφοπέδιο μετά τις συγκρούσεις της Δευτέρας, σύμφωνα μετην χθεσινή ανακοίνωση του Στόλτενμπεργκ.
Ο πρωθυπουργός του Κοσσυφοπεδίου Κούρτι δήλωσε στο CNN την Τρίτη ότι δεν θα παραδώσει τη χώρα σε αυτό που περιέγραψε ως «φασιστική πολιτοφυλακή».
Όταν ρωτήθηκε από τοαμερικανικό μέσο αν η κυβέρνησή του σκοπεύει να λάβει υπόψη της τις εκκλήσεις για την απόσυρση κοσοβάρων αστυνομικών από τους βόρειους δήμους της χώρας, καθώς οι εντάσεις αυξάνονται, ο Κούρτι δήλωσε:
«Όσο υπάρχει ένας βίαιος όχλος έξω από το κτίριο, δεν μπορώ να έχω μόνο λίγους αστυνομικούς. Πρέπει να έχω αστυνομικούς που θα υπερασπιστούν το κράτος δικαίου, που θα διατηρήσουν την τάξη, την ειρήνη και την ασφάλεια, και ο δήμος πρέπει να είναι για όλους».
Κινητικότητα στο Βελιγράδι
Η βία στο Κοσσυφοπέδιο έρχεται σε μια επισφαλή πολιτική στιγμή στο Βελιγράδι. Η Σερβία συγκλονίστηκε νωρίτερα αυτό το μήνα μετά από δύο μαζικούς πυροβολισμούς που σκότωσαν δεκάδες ανθρώπους, κυρίως παιδιά. Αλλά αυτό που ξεκίνησε ως ολονυκτίες με κεριά για τους νεκρούς διογκώθηκε σε διαμαρτυρίες κατά της κυβέρνησης Βούτσιτς και της «κουλτούρας της βίας» στην οποία έχει επικρατήσει.
Ωστόσο, η κρίση στο Κοσσυφοπέδιο μπορεί να προσφέρει στον Βούτσιτς, ο οποίος έχει συχνά χρησιμοποιήσει τον σερβικό εθνικισμό ως κραυγή συσπείρωσης για τους υποστηρικτές του, κάποια ευπρόσδεκτη ανακούφιση.
Ενώ οι δρόμοι του Βελιγραδίου πλημμύρισαν πρόσφατα από όσους διαμαρτύρονται για την «κουλτούρα της βίας» στη Σερβία, εθνικιστές διαδηλωτές βγήκαν την Τρίτη στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν έξω από τη γαλλική και τη γερμανική πρεσβεία, καθώς οι υποστηρικτές του Βούτσιτς έστρεψαν την οργή τους προς τους Ευρωπαίους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.
Σε δηλώσεις του την Τρίτη, ο Βούτσιτς υποδαύλισε τους φόβους ότι η βία στο Κοσσυφοπέδιο μπορεί να αποτελέσει απειλή για τους Σέρβους στην περιοχή, λέγοντας ότι η Σερβία «ανησυχεί για την επιβίωση και την ασφάλεια των Σέρβων στο Κοσσυφοπέδιο».