Εμανουέλ Μακρόν και Μαρίν Λεπέν πέρασαν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία. Με τον Ζαν Λικ Μελανσόν να τερματίζει τρίτος, οι ψηφοφόροι του θα είναι αυτοί που θα καθορίσουν το τελικό αποτέλεσμα. Ποιο είναι όμως το πρόβλημα;
Την Κυριακή το βράδυ, λίγο μετά το κλείσιμο των καλπών, ο Ζαν Λικ Μελανσόν ήταν έτοιμος να κατατροπώσει τη Μαρίν Λεπέν. Για λίγες ώρες, ο ακροαριστερός ηγέτης του κόμματος «Ανυπότακτη Γαλλία» απείχε μόλις 0,8 ποσοστιαίες μονάδες από το να ξεπεράσει την ακροδεξιά αντίπαλό του και να βρεθεί στον δεύτερο γύρο των εκλογών με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.
Μελανσόν: Ο ρυθμιστής του τελικού αποτελέσματος
Σύντομα όμως, ο Μελανσόν συνειδητοποίησε πως θα έπρεπε να συμβιβαστεί με το έπαθλο της παρηγοριάς: πλέον έχει τον ρόλο του ρυθμιστή του αποτελέσματος. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα, σημειώνει το Politico. Δεν είναι ξεκάθαρο εάν ο Μελανσόν ή οι υποστηρικτές του θέλουν πραγματικά τον ρόλο αυτό.
Ενώ ο ίδιος ο Μελανσόν είναι ένθερμος αντίπαλος της Μαρίν Λεπέν, εδώ και καιρό υπάρχει μια επικάλυψη μεταξύ των ψηφοφόρων του και των οπαδών της Λεπέν, κάτι που ο βετεράνος πολιτικός γνωρίζει πολύ καλά. Τόσο αυτός όσο και η Λεπέν έχουν κάνει προεκλογική εκστρατεία για το κόστος ζωής, στοχεύοντας ψηφοφόρους που ένιωθαν παραγκωνισμένοι από την παγκοσμιοποίηση και που αγανακτούν όλο και περισσότερο με την οικονομικά φιλελεύθερη ατζέντα του Μακρόν.
Πού θα πάνε οι ψηφοφόροι του Μελανσόν;
Παραδεχόμενος την ήττα αργά το βράδυ της Κυριακής, ο Ζαν Λικ Μελανσόν – σε αντίθεση με αρκετούς άλλους ητημένους υποψήφιους από τα κυρίαρχα κόμματα – απέφυγε επισήμως να πει στους οπαδούς του να υποστηρίξουν τον Μακρόν στις 24 Απριλίου. Το πιο μακριά που θα μπορούσε να πάει, θα ήταν απλώς να τους εκλιπαρεί να «μην δώσουν ούτε μία ψήφο» στην Λεπέν.
Αυτό βέβαια, μπορεί να σημαίνει ψήφους για τον Μακρόν. Μπορεί όμως να σημαίνει να μην την δώσουν σε κανέναν.
Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του Ifop την Κυριακή, το 44% των υποστηρικτών του ενδέχεται να απέχει από τον δεύτερο γύρο – το υψηλότερο ποσό στη δημοσκόπηση από οποιονδήποτε υποψήφιο που δεν περνά στο δεύτερο γύρο. Μεταξύ των υπολοίπων, το 1/3 θα υποστήριζε τον Μακρόν, ενώ σχεδόν το ¼ θα ήταν υπέρ της Λεπέν. Η έρευνα συμβαδίζει με μια πρόσφατη δημοσκόπηση της Ipsos που έδειξε ότι οι μισοί από τους ψηφοφόρους του Μελανσόν δεν προτιμούν τη Λεπέν και τον Μακρόν και οι υπόλοιποι φαίνεται να υπερτερούν υπέρ του Μακρόν.
Κι ενώ ο ακροαριστερός υποψήφιος θέλει να μπλοκάρει την ακροδεξιά και είναι πιο κοντά στον Μακρόν σε ορισμένα σημαντικά ζητήματα όπως η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι θέσεις του κατά της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και του απομονωτισμού, πλησιάζουν κάπως το μήνυμα της Λεπέν. Και οι σύμβουλοι του Μελανσόν λένε ότι τώρα εναπόκειται στον Μακρόν να καταφέρει να προσελκύσει τους οπαδούς του κόμματός του «Ανυπότακτη Γαλλία».
Ο Γάλλος πρόεδρος «έχει την ευθύνη για την επιτυχία της ακροδεξιάς σήμερα» δήλωσε ο Adrien Quatennens, Γάλλος βουλευτής και συντονιστής της εκστρατείας του Μελανσόν. Τώρα, πρόσθεσε, ο Μακρόν πρέπει να «κάνει ό,τι είναι απαραίτητο» για να κερδίσει τους οπαδούς του Μελανσόν.
Και ο Γάλλος πρόεδρος άφησε να εννοηθεί χθες πως ήταν έτοιμος να ενισχύσει την ατζέντα του σε ό,τι αφορά τα περιβαλλοντικά ζητήματα, σε μια προφανή προσπάθεια να αποπλανήσει τους πράσινους ψηφοφόρους, συμπεριλαμβανομένων αυτών του Μελανσόν.
Έκπληξη η τρίτη θέση του Μελανσόν στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών
Στην τρίτη του μάχη για την προεδρία, ο Μελανσόν εξέπληξε πολλούς την Κυριακή με τον ισχυρότερο από το αναμενόμενο τερματισμό του στην τρίτη θέση, συγκεντρώνοντας 21,9% των ψήφων, υστερώντας ελάχιστα από τη Μαρίν Λεπέν (23,4%) και τον Μακρόν (27,6%).
Ο πρώην Σοσιαλιστής μπήκε αργά σε μια εκστρατεία που ξεκίνησε τεχνικά το 2020, κηρύσσοντας το ευρωσκεπτικιστικό όραμά του ως εναλλακτική λύση στο Σοσιαλιστικό Κόμμα που κυριαρχεί εδώ και καιρό στη γαλλική πολιτική. Ορκίστηκε να φτιάξει ένα νέο σύνταγμα, να παγώσει τις τιμές του πετρελαίου και να νομιμοποιήσει την ευθανασία. Ο Μελανσόν περιέγραψε επίσης φιλορωσικές θέσεις από το παρελθόν του, οι οποίες ήταν ως επί το πλείστον καλυμμένες με εχθρότητα προς τις ΗΠΑ.
Η επιτυχία του Ζαν Λικ Μελανσόν έρχεται σε αντίθεση με την τάση σε άλλα μέρη της Ευρώπης, ιδιαίτερα Γερμανία, όπου οι αριστεροί ψηφοφόροι έχουν προσελκύσει περισσότερο τα σοσιαλιστικά και πράσινα κόμματα. «Υπάρχει τώρα μια ριζοσπαστική, λαϊκίστικη δεξιά με τη Λεπέν, μια φιλελεύθερη δεξαμενή με τον Μακρόν, και η αριστερά είναι συγκεντρωμένη στον Μελανσόν και το κόμμα του Ανυπότακτη Γαλλία», δήλωσε ο Ματιέ Γκαλάρ, διευθυντής ερευνών στο Ipsos, το γαλλικό ινστιτούτο δημοσκοπήσεων. «Σημαίνει αυτό ότι οι αριστεροί ψηφοφόροι ψήφισαν Μελανσόν; Δεν είμαι σίγουρος. Ήταν μια ψήφος τακτικής και μια ψήφος για κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα».
Σε μια ομιλία μετά την ολοκλήρωση των τελικών αποτελεσμάτων, ο Μελανσόν μίλησε για «τη βία της απογοήτευσης» για την ήττα του. «Αλλά την ίδια στιγμή, πώς μπορεί κανείς να κρυφτεί από την υπερηφάνεια του τετελεσμένου έργου;» αναρωτήθηκε. «Υπάρχει πλέον ένας κόμβος για τους ανθρώπους… Εάν δεν ήμασταν εκεί, τι θα απέμενε;».
Ο Μελανσόν όχι μόνο εξάλειψε τους συντηρητικούς του κόμματος «Οι Ρεπουμπλικανοί», οι οποίοι τερμάτισαν τρίτοι στις τελευταίες προεδρικές εκλογές της Γαλλίας, αλλά ξεπέρασε κατά πολύ την Αν Ινταλγκό, τη δήμαρχο του Παρισιού και υποψήφια των Σοσιαλιστών, η οποία συγκέντρωσε μόλις 1,74%. Επίσης κέρδισε εύκολα τον Γιανίκ Ζαντό, υποψήφιο των Πρασίνων, ο οποίος δεν κατάφερε να φτάσει το 5%.
Αυτοί οι τρεις ηττημένοι υποψήφιοι ενθάρρυναν αμέσως τους υποστηρικτές τους να στραφούν στον Μακρόν και να εμποδίσουν τη Λεπέν να φτάσει σε υψηλότερα αξιώματα. Από την άλλη, ο πρώην τηλεοπτικός σχολιαστής και πολεμιστής κατά των μεταναστών Ερίκ Ζεμούρ είπε στο 7% των ψηφοφόρων του να στηρίξουν την Λεπέν στο δεύτερο γύρο.
Και ακολούθως ήταν ο Μελανσόν, ο οποίος αρνήθηκε να υποστηρίξει ρητά τον Μακρόν, δίνοντας την οδηγία «ούτε μια ψήφος στη Λεπέν». «Ο αγώνας συνεχίζεται» υποσχέθηκε.
Η προεκλογική ατζέντα του Μελανσόν
Διάφοροι παρατηρητές είπαν πως ο Μελανσόν ενθάρρυνε τον κόσμο με την προεκλογική ατζέντα του, που ονομάστηκε «ένας άλλος κόσμος είναι δυνατός». Οι ιδέες του για τη βελτίωση του κόστους ζωής και τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας έκαναν κλικ σε πολλούς από τους απογοητευμένους Γάλλους, ειδικά οι προτάσεις του για αύξηση των μισθών και περιορισμό του πληθωρισμού μέσω ανώτατων ορίων τιμών της ενέργειας, καθώς και εκκλήσεις για νομιμοποίηση της μαριχουάνας και κατάργηση της πορνείας. Πρότεινε επίσης να προστεθεί ένας «πράσινος κανόνας» στο σύνταγμα που θα ανάγκαζε τους ανθρώπους «να μην συλλέγουν από τη φύση περισσότερα από όσα μπορούν να ξαναφυτρώσουν».
Ρωσόφιλος ο Μελανσόν
Και οι ψηφοφόροι προφανώς δεν θεώρησαν απαγορευτικές τις αντι-ΕΕ και αντι-ΝΑΤΟ θέσεις του Μελανσόν. Ο υποψήφιος είπε ότι θέλει η Γαλλία να εξαιρεθεί από ορισμένους κανόνες της ΕΕ και να αποσυρθεί από την ολοκληρωμένη στρατιωτική διοίκηση του ΝΑΤΟ. Σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Μελανσόν είπε ότι ήταν ενάντια στην αποστολή όπλων στην Ουκρανία ενώ στο παρελθόν περιέγραψε τα «λιμάνια της Κριμαίας», μια περιοχή που η Ρωσία προσάρτησε παράνομα από την Ουκρανία το 2014, ως «ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια της Ρωσίας».
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο ηγέτης του κόμματος «Ανυπότακτη Γαλλία» κερδίζει έδαφος στα υπερπόντια εδάφη και τις μεγάλες πόλεις της Γαλλίας. Κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία στα γαλλικά νησιά της Γουαδελούπης, της Μαρτινίκας και της Γουιάνας, όπου πολλοί κάτοικοι διαμαρτυρήθηκαν για τους κανονισμούς που επέβαλαν πιστοποιητικό εμβολιασμού για ορισμένες δραστηριότητες. Σύμφωνα με την Le Parisien, συγκέντρωσε το 31% των ψήφων σε γαλλικές πόλεις με περισσότερους από 100.000 κατοίκους.
Παραμένει πάντως, άγνωστο εάν ο Μελανσόν, ο οποίος είναι 70 ετών, θα είναι υποψήφιος ξανά το 2027 και εάν το κόμμα του μπορεί να επιβιώσει από μια αλλαγή ηγεσίας.
Πάντως, τα αποτελέσματα των εκλογών της Κυριακής, κατέδειξαν ένα μεγάλο πρόβλημα: Η αριστερά της Γαλλίας είναι ανίκανη να συγχωνευτεί κάτω από ένα κοινό στόχο. Εκτός από την κακή εμφάνιση των Πρασίνων και των Σοσιαλιστών, ο κομμουνιστής υποψήφιος Φαμπιέν Ρουσέλ έλαβε μόνο 2.3% των ψήφων και δύο άλλοι ακροαριστεροί υποψήφιοι, οι Philippe Poutou και Nathalie Arthaud, τερμάτισαν ο καθένας κάτω από το 1%.
«Ο Μελανσόν έκανε εκστρατεία για το κόστος ζωής και αυτό είναι πάνω από όλα που κινητοποιεί τον κόσμο» είπε ο Γκαλάρντ. «Μεταξύ των αριστερών δυνάμεων, το ριζοσπαστικό του κέντρο είναι δομημένο και ισχυρότερο, ενώ οι άλλοι είναι διχασμένοι».