Σε ένα άρθρο-κόλαφο στους «Financial Times», ο επικεφαλής σχολιαστής εξωτερικών υποθέσεων, Γκίντεον Ράχμαν, κατακεραυνώνει τους υποστηρικτές των θεωριών συνωμοσίας, που πλέον... κυβερνούν ολόκληρες χώρες.
Όπως εξηγεί ο διακεκριμένος δημοσιογράφος, οι παρανοϊκές φαντασιώσεις του Βλαντίμιρ Πούτιν και άλλων ηγετών αυξάνουν τους κινδύνους για τον κόσμο...
«Πίστευα ότι οι θεωρίες συνωμοσίας ήταν ένα καταφύγιο για τους αδύναμους και τους αμόρφωτους. Η πεποίθηση ότι σκοτεινές μυστικές δυνάμεις χειραγωγούν τα παγκόσμια γεγονότα ήταν ενδεικτική ενός "περίεργου τύπου", που σερφάρει στο διαδίκτυο ή φωνάζει στους δρόμους. Στους διαδρόμους της εξουσίας ήξεραν καλύτερα. Όπως αρέσει να μουρμουρίζουν οι Βρετανοί δημόσιοι υπάλληλοι, όταν τα πράγματα πάνε στραβά, είναι συνήθως "κακή διαχείριση, όχι συνωμοσία".
Αλλά οι συνωμοσιολόγοι έχουν μετακινηθεί από τους δρόμους στις σουίτες. Έχουν γίνει πρόεδροι χωρών, όπως στην Τουρκία και τη Βραζιλία. Στις ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ -που βλέπει παντού συνωμοσίες εναντίον του- σχεδιάζει την πολιτική του επιστροφή. Ο πιο επικίνδυνος συνωμοσιολόγος από όλους, όμως, είναι ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος αυτή τη στιγμή απειλεί τον κόσμο με πυρηνικό πόλεμο.
Ο Πούτιν και η θεωρία συνωμοσίας του «χρυσού δισεκατομμυρίου»
»Η ομιλία του την περασμένη εβδομάδα για την παράνομη προσάρτηση τμημάτων της Ουκρανίας ήταν γεμάτη σκέψεις συνωμοσίας. Σύμφωνα με τον Πούτιν, η συλλογική Δύση δεν "θέλει να είμαστε ελεύθεροι, θέλει να γίνουμε αποικία... Θέλουν να μας κλέψουν".
Σε προηγούμενες περιπτώσεις, ο Πούτιν και οι βασικοί του σύμβουλοι έχουν κάνει αναφορά στη θεωρία συνωμοσίας του "χρυσού δισεκατομμυρίου", σύμφωνα με την οποία η Δύση αποφάσισε ότι ο κόσμος έχει αρκετούς πόρους για να υποστηρίξει μόνο ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους -και ως εκ τούτου σκοπεύει να διαλύσει τη Ρωσία και να κλέψει τους πόρους της. Την περασμένη εβδομάδα ισχυρίστηκε ότι οι δυτικές χώρες έχουν εγκαταλείψει τη θρησκεία και έχουν ασπαστεί τον ''σατανισμό''.
Είναι όλο και πιο προφανές ότι ο Πούτιν πιστεύει πραγματικά πολλές από τις θεωρίες συνωμοσίας που διατυπώνει. Μια βαθιά συνωμοτική άποψη για τον κόσμο καθοδηγεί τις ενέργειές του εδώ και χρόνια. Έχει επανειλημμένα επιμείνει ότι οι "έγχρωμες επαναστάσεις" στην Ουκρανία και τη Γεωργία δεν ήταν αυθόρμητα δημοκρατικά κινήματα, αλλά "πραξικοπήματα" που κατασκευάστηκαν από δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών.
Μπολσονάρου, Μελόνι, Τραμπ και Ερντογάν στα χνάρια του συνωμοσιολόγου Πούτιν
»Ο Πούτιν είναι μοναδικά επικίνδυνος. Δεν είναι, όμως, ο μόνος πρόεδρος που είναι και συνωμοσιολόγος. Καθώς αντιμετωπίζει την πιθανότητα εκλογικής ήττας, ο ηγέτης της Βραζιλίας, Ζαΐρ Μπολσονάρου, προωθεί την ιδέα μιας τεράστιας αριστερής συνωμοσίας που θα του κλέψει τις εκλογές. Έχει επίσης ασπαστεί την αναπόδεικτη θεωρία ότι ο κορωνοϊός κατασκευάστηκε σε ένα εργαστήριο.
Η Τζόρτζια Μελόνι, η οποία αναμένεται να είναι η επόμενη πρωθυπουργός της Ιταλίας, λατρεύει τις θεωρίες συνωμοσίας. Έχει φλερτάρει με τη θεωρία της "μεγάλης αντικατάστασης" -η οποία υποστηρίζει ότι υπάρχει ένα σχέδιο, που εκκολάπτεται από χρηματοδότηση των ελίτ, για να διαλύσει τη χριστιανική κουλτούρα της Ευρώπης, προωθώντας τη μετανάστευση. Ο τελικός στόχος, προφανώς, είναι να μετατραπούν οι Ευρωπαίοι σε "σκλάβους" και ανόητους καταναλωτές, απογυμνωμένους από την εθνική τους ταυτότητα και την ταυτότητα του φύλου.
Θλιβερά προβλέψιμη, η Μελόνι -όπως ο Τραμπ και ο Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία- έχει υποστηρίξει ότι το βασικό πρόσωπο που εργάζεται εναντίον της χώρας της είναι ο 92χρονος Εβραίος επενδυτής και ακτιβιστής Τζορτζ Σόρος. ''Όταν είσαι σκλάβος, ενεργείς για τα συμφέροντα του Σόρος'', δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ένας άλλος ισχυρός ηγέτης που στρέφεται κατά του Σόρος είναι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο πρόεδρος της Τουρκίας συχνά αποδίδει τα οικονομικά προβλήματα της χώρας του όχι στη δική του ανικανότητα, αλλά σε ένα μυστηριώδες ''λόμπι επιτοκίων'', που υποτίθεται ότι θέλει να επιβάλει τοκογλυφικά επιτόκια στους απλούς ανθρώπους.
Η άνοδος του Τραμπ διέλυσε κάθε ψευδαίσθηση ότι οι εδραιωμένες δημοκρατίες της Δύσης είχαν ανοσία σε κάτι τέτοιο. Ο τέως, και ίσως μελλοντικός, πρόεδρος ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία προωθώντας το ψέμα ''περί γεννήσεως'' -το οποίο έλεγε ότι ο Μπάρακ Ομπάμα δεν γεννήθηκε στις ΗΠΑ. Από τότε υπήρξε ένας παραγωγικός υποστηρικτής των θεωριών συνωμοσίας. Αυτό κορυφώθηκε με την επιμονή του ότι του έκλεψαν τις προεδρικές εκλογές το 2020.
Οι υποστηρικτές των θεωριών συνωμοσίας γίνονται ακόμα πιο παρανοϊκοί όταν τα πράγματα «στραβώνουν»
»Οι θεωρίες συνωμοσίας υπάρχουν εδώ και αιώνες, από την εποχή των μαγισσών και πιο πριν. Αλλά στην εποχή μας, της παγκοσμιοποίησης, ευνοούνται ιδιαίτερα από ακραίους εθνικιστές, που βλέπουν σκιώδεις ξένες δυνάμεις να κρύβονται πίσω από κάθε οπισθοδρόμηση ή εθνική ταπείνωση.
Μια υποχώρηση σε τέτοιες θεωρίες περιλαμβάνει τη φυγή από την πραγματικότητα, η οποία στη συνέχεια προκαλεί περαιτέρω καταστροφές.
Όταν τα πράγματα πάνε στραβά, η φυσική αντίδραση για έναν συνωμοσιολόγο είναι να ενισχυθούν οι πεποιθήσεις του, καθώς ισχυρίζεται ότι η καταστροφή που προκάλεσαν οι πολιτικές των άλλων αποτελεί περαιτέρω απόδειξη της αρχικής συνωμοσίας.
Η πίεση των γεγονότων μπορεί να κάνει ακόμα και τους συνήθως ορθολογικούς πολιτικούς να αποζητήσουν την άνεση των θεωριών συνωμοσίας. Στο απόγειο της κρίσης του ευρώ, συνάντησα υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ που φλέρταραν με την ιδέα ότι όλα προκλήθηκαν από hedge funds, σε συμφωνία με τους Financial Times. Τώρα που είναι η σειρά της Βρετανίας να περάσει από το οικονομικό στραβοπάτημα, ορισμένοι δεξιοί σχολιαστές στο Ηνωμένο Βασίλειο υποπτεύονται μια ξένη συνωμοσία για τον εκτροχιασμό του Brexit.
Εκείνοι οι ηγέτες που είχαν ήδη τάση για συνωμοτική σκέψη τείνουν να γίνονται ακόμη πιο παρανοϊκοί, όταν τα πράγματα πάνε στραβά.
Η ομιλία του Πούτιν για την προσάρτηση την περασμένη εβδομάδα ήταν ένα κλασικό παράδειγμα. Όλα όσα έχουν πάει στραβά για τη Ρωσία, από την απόφασή του να εισβάλει στην Ουκρανία, αναφέρθηκαν ως περαιτέρω απόδειξη της διαβολικής δυτικής συνωμοσίας που ''δικαίωσε'' εκ προοιμίου την εισβολή.
Πριν από μερικά χρόνια, η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, υποστήριξε ότι ο Πούτιν είχε χάσει την επαφή με την πραγματικότητα και ότι ζούσε "σε έναν άλλο κόσμο". Αυτός ο κόσμος είναι ένας κόσμος στον οποίο αφθονούν οι κρυμμένοι εχθροί και οι συνωμοσίες. Είναι ο κόσμος των θεωριών συνωμοσίας. Το τραγικό, όμως, είναι ότι η αρρωστημένη φαντασία του Πούτιν έχει εξαπολύσει έναν άσκοπο, βάναυσο και όλο και πιο επικίνδυνο πόλεμο».