Οι ελπίδες πολλών στη Δύση για ανατροπή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και επικράτηση του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου -ο οποίος θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο αξιόπιστος εταίρος- έχουν επί της ουσίας εξανεμιστεί, καθώς η ανανέωση της θητείας του Τούρκου προέδρου φαντάζει σχεδόν δεδομένη.
Μέχρι τις κάλπες της περασμένης Κυριακής, που οι δημοσκοπήσεις έδιναν προβάδισμα στον Κιλιτσντάρογλου, Δυτικοί, αλλά και Τούρκοι διπλωμάτες, ήλπιζαν ότι υπό μια νέα κυβέρνηση, αν και δεν αναμενόταν δραστική αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της Άγκυρας, θα βελτιωνόταν το κλίμα στις σχέσεις με τη Δύση. Αλλά το αποτέλεσμα και το προβάδισμα των σχεδόν πέντε ποσοστιαίων μονάδων του Ερντογάν διέψευσε τις προσδοκίες τους.
«Είναι ανάμεικτα τα συναισθήματα στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη», εκτιμά ο Nτίμιταρ Μπέτσεφ, ερευνητής στο Carnegie Europe, λέκτορας στο Oxford School of Global and Area Studies του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και συγγραφέας ενός νέου βιβλίου για το πώς ο Ερντογάν έστρεψε την Τουρκία εναντίον της Δύσης. «Από τη μια πλευρά υπάρχει απογοήτευση, όμως υπάρχει και κάποια ανακούφιση ότι θα έχουν απέναντί τους τον “διάβολο που γνωρίζουν”», εξηγεί.
Αξιωματούχοι σε Ουάσιγκτον και Ευρώπη ετοιμάζονται για μια νέα, δύσκολη πενταετία με τον προβληματικό και απρόβλεπτο Ερντογάν στο τιμόνι της εταίρου στο ΝΑΤΟ Τουρκίας, που ενώνει γεωγραφικά τη Μέση Ανατολή με τη Μαύρη Θάλασσα και φιλοξενεί κάπου 4 εκατ. πρόσφυγες. «Θα έχουμε έναν πολύ αναξιόπιστο σύμμαχο, οι πολιτικές του οποίου θα καθοδηγούνται από τις πολιτικές ανάγκες και τα τερτίπια ενός ανθρώπου», δήλωσε στους FT ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, Έρικ Έντελμαν.
Πρώτο τεστ το βέτο για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ
Πρώτο δείγμα γραφής αναφορικά με τις προθέσεις του νέου προέδρου της Τουρκίας -Ερντογάν κατά πάσα πιθανότητα, ή Κιλιτσντάρογλου- θα είναι το θέμα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, που έχει μπλοκάρει η Άγκυρα με το επιχείρημα ότι η Στοκχόλμη πάει με το μαλακό «Κούρδους τρομοκράτες».
Στη Συμμαχία καίγονται για μια επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία τον Ιούλιο, όμως ορισμένοι ανησυχούν ότι τα ευνοϊκά για τους Τούρκους υπερεθνικιστές αποτελέσματα στις κοινοβουλευτικές εκλογές θα ωθήσουν τον Ερντογάν να παρατείνει το δράμα διεκδικώντας παραχωρήσεις από την Ουάσιγκτον στο θέμα της πώλησης νέων F-16 στην Τουρκία και του εκσυγχρονισμού του στόλου των μαχητικών που διαθέτει.
Πώς θα είναι στην τρίτη θητεία Ερντογάν στην προεδρία οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση;
Η αλήθεια είναι ότι ουδείς αναμένει να κόψει ο Ερντογάν τις σχέσεις της χώρας του με τη Δύση, ειδικά σε μια περίοδο κατά την οποία η κλυδωνιζόμενη τουρκική οικονομία χρειάζεται επενδύσεις και ενίσχυση των εμπορικών σχέσεων.
Άλλωστε, ο Ερντογάν γνωρίζει ότι σε μεγάλο βαθμό η αξία για τη Μόσχα των σχέσεων με την Άγκυρα πηγάζει από το ότι η τελευταία αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ.
Ούτε η Ουάσιγκτον και η Ευρώπη, όμως, θα επιδίωκαν ολική ρήξη με την Τουρκία, καθώς η Άγκυρα «θα παραμείνει ζωτικός εταίρος για μας όποιος κι αν είναι στο τιμόνι της χώρας», είπε ο Δημοκρατικός γερουσιαστής και μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας, Κρις Μέρφι.
Η Δύση γνωρίζει τη σημασία του διαμεσολαβητικού ρόλου του Ερντογάν στο Ουκρανικό, ενώ στις Βρυξέλλες έχουν επίγνωση της σημασίας που έχει η Τουρκία ως σημαντική αγορά για ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, δεν έχει υποχωρήσει ο φόβος που είχαν προκαλέσει οι απειλές του Ερντογάν ότι θα ανοίξει τις πύλες της χώρας του και θα πλημμυρίσει η Ευρώπη με πρόσφυγες.
Η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας
Όσον αφορά στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ, που βρίσκεται εδώ και χρόνια στον πάγο, αναλυτές δεν αναμένουν σημαντικές αλλαγές αν επικρατήσει και πάλι ο Ερντογάν, ούτε καν προσπάθειες για να αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης της Άγκυρας με την Ένωση.
Μια περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων της Δύσης με την Άγκυρα μπορεί να έχει ως συνέπεια την εδραίωση αντιδυτικών αισθημάτων στην τουρκική κοινή γνώμη, σύμφωνα με τον Τούρκο πρώην διπλωμάτη Αλπέρ Τσοσκούν. «Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση προχωράει χωρίς να γίνεται αναφορά στην Τουρκία. Και με άλλα πέντε χρόνια η αποξένωση αυτή θα γίνει βαθύτερη. Αυτό θα έχει επίπτωση και στον βαθμό που χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα θα μπορούν να τροφοδοτούν την αντιδυτική στάση στην Τουρκία», αναφέρει στους FT.
Πιθανό σημείο τριβής θα είναι οι πιέσεις της ΕΕ προς την Άγκυρα να σταματήσει να βοηθά τη Ρωσία να παρακάμπτει τις δυτικές κυρώσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ωστόσο, όπως σημειώνει ο διευθυντής του Carnegie Russia Eurasia Center Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, η Μόσχα θα περιμένει μια «συνέχιση της τρέχουσας σχέσης» με τον Ερντογάν και έχει μοχλούς πίεσης για να τον συγκρατήσει.