Μια ανάλυση των κινδύνων που επέφερε η πανδημία για τη φιλελεύθερη δημοκρατία επιχειρεί ο διάσημος Αμερικανός πολιτικός διανοητής Φράνσις Φουκουγιάμα, σημειώνοντας τη δύσκολη κατάσταση, στην οποία έχει περιέλθει η ανθρωπότητα.
«Η φιλελεύθερη δημοκρατία βιώνει ένα ισχυρό στρες εδώ και μια δεκαετία και η πανδημία, που όπως όλες οι κρίσεις έχει απρόβλεπτες συνέπειες, μειώνει σε τελική ανάλυση τους χώρους ελευθερίας. Η τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 ώθησε τις ΗΠΑ σε δύο πολέμους, που ουδείς επιθυμούσε, ενώ η οικονομική κρίση του 2008 τροφοδότησε τον λαϊκισμό και τα αντισυστημικά κινήματα. Και τώρα κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τον κορωνοϊό για να επεκτείνουν τις εκτελεστικές τους εξουσίες, περιορίζοντας στην πράξη τις ελευθερίες των πολιτών σε καιρούς υγειονομικής έκτακτης ανάγκης. Μια απώλεια που δεν θα είναι προσωρινή, καθώς είναι πολλοί οι ηγέτες που δεν θέλουν να χάσουν αυτές τις νέες εξουσίες», σημειώνει σε συνέντευξή του στην Corriere della Sera ο Φουκουγιάμα.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, που προέβλεψε «Το Τέλος της Ιστορίας» [η χρεοκοπία του μαρξιστικού οικονομικού μοντέλου και ο οριστικός θρίαμβος του φιλελεύθερου καπιταλισμού], με με το ομώνυμο βιβλίο του το 1999, δεν βλέπει πάντως μόνον αρνητικές συνέπειες από την πανδημία.
«Μπορεί να βγει και κάτι καλό. Η υποτίμηση του ιού και η χειρότερη δυνατή διαχείριση της υγειονομικής κρίσης απογύμνωσε την ανεπάρκεια ορισμένων λαϊκιστών και εθνικιστών ηγετών, πράγμα που ισχύει για την περίπτωση των ΗΠΑ, της Βραζιλίας, της Ινδίας και του Μεξικού. Χωρίς τον κορωνοϊό ο Τραμπ θα είχε νικήσει στις εκλογές. Αντίθετα τώρα ο Μπάιντεν ανοίγει ένα νέο κύκλο με την επιστροφή του κράτους πρόνοιας και των δημόσιων επενδύσεων στις υποδομές και το περιβάλλον. Ιδού, η άλλη μεγάλη επίπτωση της πανδημίας: η επανεκκίνηση του ρόλου του κράτους ως επενδυτή και ρυθμιστή», λέει.
Για τον Φουκουγιάμα η επιτυχία του Μπάιντεν δεν είναι παροδική. Αλλά για την Ευρώπη εμφανίζεται πιο σκεπτικιστής: «τον Ιούνιο του περασμένου χρόνου ήμουν πεπεισμένος ότι θα άνοιγε ένας νέος κύκλος υπό την επιρροή ακόμη της Άνγκελα Μέρκελ. Πρόβλεψη εσφαλμένη και καλύτερα να μην κάνω άλλες».
Ο Φουκουγιάμα δεν συμμερίζεται την άποψη εκείνων που περιμένουν ένα δυναμικό comeback των Ρεπουμπλικανών στις ενδιάμεσες εκλογές σε ενάμιση χρόνο στις ΗΠΑ. «Δεν το πιστεύω»«, λέει, «αλλά πρέπει να επισημάνουμε ότι στο πεδίο της οικονομίας το εκκρεμές έχει σίγουρα αλλάξει κατεύθυνση. Μεταπολεμικά είχαμε έναν ισχυρό ρόλο του κράτους μέσω επενδύσεων και κοινωνικής προστασίας. Μετά, με τον Ρήγκαν, από το 1980, το εκκρεμές κινήθηκε στην αντίθετη κατεύθυνση προς τον φιλελεύθερο, δαρβινιστικό καπιταλισμό. Τώρα επιστρέφουμε στον κρατικό παρεμβατισμό και την εστίαση της προσοχής στην κοινωνική πρόνοια. Ο ρόλος της πίεσης που ασκεί η αριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών στον Μπάιντεν είναι σημαντικός, όμως το εκκρεμές άλλαξε κατεύθυνση και για τους Ρεπουμπλικανούς: ο Τραμπ με τον λαϊκισμό του είχε ήδη επιβάλει τη στροφή. Ο νέος πρόεδρος έχει μπροστά του μια εθνική οδό, έστω κι αν το Κογκρέσο δεν εγκρίνει στο σύνολό του το σχέδιό του, που προβλέπει δαπάνες ύψους 6 τρισ. δολαρίων. Όμως ο Μπάιντεν διαπράττει ένα σημαντικό λάθος. Οι πολιτικές των δημοσίων δαπανών είναι δημοφιλείς και είναι ήδη αποδεκτές και από τη Δεξιά, αλλά [ο Πρόεδρος] θα πρέπει να τις εξισορροπήσει καθησυχάζοντας σε άλλα πεδία τους συντηρητικούς, όπως π.χ. να μη δώσει χώρο στη λεγόμενη woke culture [«κουλτούρα της επαγρύπνησης»: νεοφεμινισμό, Antifa, αντιρατσισμό, δικαιώματα των τρανς κτλ] της ριζοσπαστικής αριστεράς και να μην υποκύψει στην πίεση και για περικοπές των κονδυλίων για τα αστυνομικά σώματα ή για την ακύρωση αμφιλεγόμενων κεφαλαίων της Ιστορίας. Οι φίλοι μου, που ψηφίζουν Ρεπουμπλικανούς, δεν αγαπούν τον Τραμπ, αλλά τρομάζουν μπροστά σ’ αυτές τις ιδεολογικές περιπλανήσεις της αριστεράς», παρατηρεί ο οξυδερκής αναλυτής.