Τις άμεσες συνέπειες της κατάρρευσης του φράγματος Νόβα-Καχόβκα θα αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι που ζουν κατά μήκος του κάτω ποταμού Δνείπερου, όμως οι ευρύτερες επιπτώσεις θα μπορούσαν να γίνουν αισθητές για πολλές γενιές.
Όπως αναλύει ο Guardian, στην κάτω πλευρά του ποταμού τα νερά της πλημμύρας θα υποχωρήσουν κάπως, καθώς το κύμα θα φτάσει στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά πολλά από τα χωριά και τις πόλεις κατά μήκος του ποταμού Δνείπερου μπορεί να μην είναι ξανά κατοικήσιμα, εκτός αν κατασκευαστεί νέο φράγμα. Χιλιάδες σπίτια έχουν παρασυρθεί, μαζί με αμέτρητα οικόσιτα και άγρια ζώα.
Guardian: Τεράστιο το οικολογικό πλήγμα του ρήγματος στο φράγμα Νόβα-Καχόβκα
Το οικολογικό πλήγμα μιας τέτοιας πλημμύρας νερού και λάσπης άλλαξε το τοπίο σε μια στιγμή, εξαφανίζοντας νησίδες και υγροτόπους. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια, αν όχι δεκαετίες, για να ανακάμψουν η πανίδα και η χλωρίδα στην περιοχή. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έκανε λόγο για τη «μεγαλύτερη ανθρωπογενή περιβαλλοντική καταστροφή στην Ευρώπη εδώ και δεκαετίες». Η Ουκρανία είχε την ατυχία να υπάρξει τόπος της καταστροφής του Τσέρνομπιλ το 1986, άλλη μια καταστροφή μεγάλης κλίμακας.
Με ταμιευτήρα 18 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, το Νόβα-Καχόβκα ήταν ένα από τα φράγματα με τη μεγαλύτερη χωρητικότητα στον κόσμο, σύμφωνα με τον Mohammad Heidarzadeh, ανώτερο λέκτορα στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής και Πολιτικής Μηχανικής του βρετανικού Πανεπιστημίου του Bath. Ήταν 90 φορές μεγαλύτερο από τον μεγαλύτερο ταμιευτήρα φράγματος στη Βρετανία, το φράγμα Kielder στο Northumberland.
«Είναι προφανές ότι η μερική καταστροφή αυτού του φράγματος θα έχει σίγουρα εκτεταμένες μακροπρόθεσμες οικολογικές και περιβαλλοντικές συνέπειες όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για τις γειτονικές χώρες και περιοχές», δήλωσε ο Heidarzadeh.
Ρήγμα στο φράγμα: Παρασύρθηκαν χιλιάδες νάρκες, κίνδυνος για τους πολίτες
Μαζί με όλα τα συντρίμμια που παρασύρονται από τα ορμητικά νερά, υπάρχουν και δεκάδες χιλιάδες νάρκες. Τα νερά της πλημμύρας κυλούν μέσα σε ένα από τα μέτωπα του πολέμου. Οι όχθες του Δνείπερου αποτελούν μέτωπο τουλάχιστον από τον Νοέμβριο, όταν οι ουκρανικές δυνάμεις απώθησαν τους Ρώσους κατά μήκος του ποταμού στη νότια όχθη. Και οι δύο πλευρές τοποθέτησαν νάρκες κατά μήκος της παραλιακής ζώνης, οι οποίες τώρα έχουν παρασυρθεί και θα φτάσουν σε πόλεις, χωριά και αγροτικές εκτάσεις στην κάτω μεριά του ποταμού. Μια πλημμύρα σημαίνει ότι οι άμαχοι μπορεί να ανατιναχθούν από τις νάρκες πολλά χιλιόμετρα μακριά από μια ζώνη σύγκρουσης, πολλά χρόνια μετά τον πόλεμο.
Στην περιφέρεια του Μικολάιφ, η φιλανθρωπική οργάνωση Halo Trust καθάριζε νάρκες κατά μήκος του ποταμού Ίνχουλετς, ενός παραπόταμου του Δνείπερου, πριν χτυπηθεί από το κύμα της πλημμύρας.
«Οι Ρώσοι τοποθέτησαν τις αντιαρματικές νάρκες στα χαμηλότερα σημεία του ποταμού Ίνχουλετς για να εμποδίσουν τα ουκρανικά στρατεύματα να περάσουν με οχήματα μέχρι την απελευθέρωση του Μικολάιφ τον Νοέμβριο του 2022», δήλωσε η Jasmine Dann, υπεύθυνη τοποθεσίας της οργάνωσης Halo για το Μικολάιφ. «Αυτές οι νάρκες αποτελούν πλέον θανάσιμο κίνδυνο για τους πολίτες που επιστρέφουν στα σπίτια τους ή χρησιμοποιούν τις εύφορες όχθες για να βόσκουν τα ζώα τους, να καλλιεργούν τις εκτάσεις τους και να ψαρεύουν. Οι ομάδες αποναρκοθέτησης διασχίζουν τακτικά το ποτάμι για να έχουν πρόσβαση στα ναρκοπέδια, αλλά, αν η στάθμη του ποταμού αυξηθεί σημαντικά ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης του φράγματος, οι περιοχές αυτές θα αποκοπούν και δεν θα μπορέσουμε να καθαρίσουμε τις νάρκες» πρόσθεσε.
Τεράστια πληγή στις καλλιέργειες στην άνω πλευρά του ποταμού
Η καταστροφή στην άνω πλευρά του φράγματος είναι η άλλη όψη του νομίσματος από τις πλημμύρες στην κάτω μεριά, καθώς υπάρχει έλλειψη νερού. Η αριστερή πλευρά του ταμιευτήρα Καχόβκα μειώνεται δραματικά. Μέσα σε λίγες ημέρες θα είναι πολύ χαμηλά για τις αντλίες νερού στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, περίπου 200 χιλιόμετρα στην άνω πλευρά του φράγματος, ώστε να χρησιμοποιηθεί για την ψύξη των πυρήνων των αντιδραστήρων και των αποθεμάτων αναλωμένων καυσίμων. Επειδή οι έξι αντιδραστήρες έχουν κλείσει και το εργοστάσιο διαθέτει μια πολύ μεγάλη πισίνα ψύξης για μια τέτοια έκτακτη ανάγκη, θα πρέπει να είναι σε θέση να διατηρήσει την ασφάλεια για αρκετούς μήνες τουλάχιστον, εφόσον η λίμνη παραμένει άθικτη. Αλλά αυτό δεν είναι καθόλου δεδομένο. Η λίμνη, όπως και το ίδιο το εργοστάσιο, βρίσκεται σε ρωσικά χέρια.
Η απώλεια της δεξαμενής θα σημαίνει, επίσης, ότι θα υπάρχει πολύ λιγότερο πόσιμο νερό για τις πόλεις της περιοχής και άρδευση για τη γεωργική ζώνη γύρω από αυτήν. Μια πτώση μόλις ενός μέτρου είναι αρκετή για να στερέψουν τα πηγάδια άρδευσης. Αυτό θα έχει αντίκτυπο στην παραγωγή τροφίμων και στις εξαγωγές σιταριού, καλαμποκιού, ηλιέλαιου και σόγιας, προς τον υπόλοιπο κόσμο.
Ο ταμιευτήρας Καχόβκα «ήταν η καρδιά ενός από τα μεγαλύτερα συστήματα άρδευσης στην Ευρώπη» και το νερό του «επέτρεψε την καλλιέργεια του 80% όλων των λαχανικών στην Ουκρανία και ενός σημαντικού ποσοστού φρούτων και σταφυλιών», σύμφωνα με το γεωργικό think tank EastFruit.
Επιπτώσεις και στην κατεχόμενη Κριμαία
Μία από τις πληγείσες περιοχές είναι η Κριμαία, την οποία η Ρωσία κατέχει από το 2014. Η διώρυγα που τροφοδοτεί με νερό τη χερσόνησο έχει την υδροληψία της ακριβώς πάνω από το φράγμα Νόβα-Καχόβκα. Οι ταμιευτήρες της Κριμαίας έχουν συμπληρωθεί τους τελευταίους μήνες, οπότε δεν θα υπάρξει άμεση κρίση, αλλά κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους μπορεί να καταστήσει τη διατήρηση ενός άμαχου πληθυσμού και ενός στρατού εκεί αφόρητη, αναγκάζοντας ενδεχομένως ακόμη και την αποχώρηση χωρίς να πέσει ούτε ένας πυροβολισμός. Η ζοφερή ειρωνεία αυτού είναι απίθανο να μην περάσει απαρατήρητη από τους Ουκρανούς.
Φωτογραφίες: Guardian και AP Photo