Το αμφιλεγόμενο σχέδιο της Ιαπωνίας να ρίξει μολυσμένο νερό από το πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα στον Ειρηνικό ωκεανό έχει προκαλέσει διεθνή ανησυχία.
Από το τσουνάμι του 2011, το οποίο προκάλεσε σοβαρές ζημιές στο εργοστάσιο, έχουν συσσωρευτεί εκεί περισσότεροι από ένα εκατομμύριο τόνοι λυμάτων. Η Ιαπωνία θέλει τώρα να αρχίσει την απόρριψή τους στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Ο πυρηνικός παρατηρητής του ΟΗΕ, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), δημοσίευσε έκθεση που επικροτεί το σχέδιο της Ιαπωνίας. Αλλά από τότε που ανακοινώθηκε πριν από δύο χρόνια, το σχέδιο έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στην Ιαπωνία, με τις τοπικές κοινότητες να εκφράζουν ανησυχίες για τη μόλυνση, μεταδίδει το BBC.
Ομάδες του κλάδου της αλιείας και των θαλασσινών στην Ιαπωνία και στην ευρύτερη περιοχή έχουν επίσης εκφράσει ανησυχίες για τη διαβίωσή τους, καθώς φοβούνται ότι οι καταναλωτές θα αποφύγουν να αγοράζουν θαλασσινά.
Βεβαίως, και οι γείτονες της Ιαπωνίας δεν είναι επίσης ευχαριστημένοι. Η Κίνα έκανε την πιο ηχηρή παρέμβαση, κατηγορώντας την Ιαπωνία ότι αντιμετωπίζει τον ωκεανό ως «ιδιωτικό της υπόνομο». Την Τρίτη επέκρινε την έκθεση του ΔΟΑΕ, λέγοντας ότι τα συμπεράσματά του ήταν «μονόπλευρα».
Το σχέδιο της Ιαπωνίας που έχει προκαλέσει αντιδράσεις
Μετά την καταστροφή, η εταιρεία παραγωγής πυρηνικής ενέργειας Tepco αντλεί νερό για να ψύξει τις ράβδους καυσίμων των πυρηνικών αντιδραστήρων της Φουκουσίμα. Αυτό σημαίνει ότι κάθε μέρα το εργοστάσιο παράγει μολυσμένο νερό, το οποίο αποθηκεύεται σε τεράστιες δεξαμενές.
Περισσότερες από 1.000 δεξαμενές έχουν γεμίσει, και η Ιαπωνία λέει ότι αυτό δεν αποτελεί βιώσιμη μακροπρόθεσμη λύση. Θέλει να απελευθερώσει σταδιακά αυτό το νερό στον Ειρηνικό Ωκεανό τα επόμενα 30 χρόνια, επιμένοντας ότι είναι ασφαλές να απορριφθεί.
Η απελευθέρωση επεξεργασμένων λυμάτων στον ωκεανό αποτελεί συνήθη πρακτική για τα πυρηνικά εργοστάσια, αλλά δεδομένου ότι πρόκειται για το υποπροϊόν ενός ατυχήματος, δεν πρόκειται για συνηθισμένα πυρηνικά απόβλητα.
Η Tepco φιλτράρει το νερό της Φουκουσίμα μέσω του Προηγμένου Συστήματος Επεξεργασίας Υγρών (ALPS), το οποίο μειώνει τις περισσότερες ραδιενεργές ουσίες σε αποδεκτά πρότυπα ασφαλείας, εκτός από το τρίτιο και τον άνθρακα-14, σημειώνει το ρεπορτάζ.
Άνθρακας-14 και τρίτιο
Το τρίτιο και ο άνθρακας-14 είναι, αντίστοιχα, ραδιενεργές μορφές υδρογόνου και άνθρακα και είναι δύσκολο να διαχωριστούν από το νερό. Είναι ευρέως παρόντα στο φυσικό περιβάλλον, στο νερό και ακόμη και στον άνθρωπο, καθώς σχηματίζονται στη γήινη ατμόσφαιρα και μπορούν να εισέλθουν στον κύκλο του νερού.
Και τα δύο εκπέμπουν πολύ χαμηλά επίπεδα ακτινοβολίας, αλλά μπορούν να αποτελέσουν κίνδυνο αν καταναλωθούν σε μεγάλες ποσότητες.
Το φιλτραρισμένο νερό περνάει από άλλη επεξεργασία και στη συνέχεια αραιώνεται με θαλασσινό νερό για να μειωθούν οι συγκεντρώσεις των υπόλοιπων ουσιών, πριν απελευθερωθεί στον ωκεανό. Η Tepco λέει ότι το σύστημα βαλβίδων της θα διασφαλίσει ότι δεν θα απελευθερωθεί κατά λάθος δυνητικά επικίνδυνο νερό.
Η Tepco και η ιαπωνική κυβέρνηση έχουν διεξαγάγει μελέτες που υποστηρίζουν ότι το νερό που θα απορριφθεί θα αποτελέσει μικρό κίνδυνο για τον άνθρωπο και τη θαλάσσια ζωή. Πολλοί επιστήμονες έχουν επίσης υποστηρίξει το σχέδιο.
«Το νερό που θα απελευθερωθεί θα είναι μια σταγόνα στον ωκεανό, τόσο σε όγκο όσο και σε ραδιενέργεια. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι αυτά τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα ραδιοϊσοτόπων έχουν επιβλαβή επίδραση στην υγεία» δήλωσε ο ειδικός σε θέματα Μοριακής Παθολογίας Γκέρι Τόμας, ο οποίος συνεργάστηκε με Ιάπωνες επιστήμονες στην έρευνα για τη ραδιενέργεια και συμβούλευσε τον ΔΟΑΕ για τις εκθέσεις της Φουκουσίμα.
Η άλλη πλευρά για την υπόθεση της Φουκουσίμα
Οι διορισμένοι από τον ΟΗΕ εμπειρογνώμονες για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν αντιταχθεί στο σχέδιο, όπως και οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές.
Η Greenpeace έχει δημοσιεύσει εκθέσεις που θέτουν υπό αμφισβήτηση τη διαδικασία επεξεργασίας της Tepco, υποστηρίζοντας ότι δεν προχωρά επαρκώς στην απομάκρυνση των ραδιενεργών ουσιών.
Οι επικριτές λένε ότι η Ιαπωνία θα πρέπει, προς το παρόν, να κρατήσει το επεξεργασμένο νερό στις δεξαμενές. Υποστηρίζουν ότι έτσι κερδίζεται χρόνος για να αναπτυχθούν νέες τεχνολογίες επεξεργασίας και να επιτραπεί η φυσική μείωση της ραδιενέργειας που τυχόν έχει απομείνει.
Υπάρχουν επίσης ορισμένοι επιστήμονες που δεν αισθάνονται άνετα με το σχέδιο. Λένε ότι απαιτούνται περισσότερες μελέτες για το πώς θα επηρεάσει τον πυθμένα του ωκεανού και τη θαλάσσια ζωή.
«Είδαμε μια ανεπαρκή ραδιολογική, οικολογική αξιολόγηση των επιπτώσεων, που μας κάνει να ανησυχούμε πολύ για το γεγονός ότι η Ιαπωνία όχι μόνο δεν θα είναι σε θέση να ανιχνεύσει τι εισέρχεται στο νερό, στο ίζημα και στους οργανισμούς, αλλά, αν το κάνει, δεν υπάρχει καμία δυνατότητα προσφυγής για την απομάκρυνσή του… δεν υπάρχει τρόπος να ξαναμπεί το τζίνι στο μπουκάλι» δήλωσε με γλαφυρό τρόπο ο θαλάσσιος βιολόγος Ρόμπερτ Ρίτσμοντ, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Χαβάης, στην εκπομπή Newsday του BBC.
Ο Τατσουτζίρο Σουζούκι, καθηγητής Πυρηνικής Μηχανικής από το Ερευνητικό Κέντρο για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων του Πανεπιστημίου του Ναγκασάκι, δήλωσε στο BBC ότι το σχέδιο «δεν θα οδηγήσει απαραίτητα σε σοβαρή ρύπανση ή θα βλάψει το κοινό -αν όλα πάνε καλά».
Αλλά δεδομένου ότι η Tepco απέτυχε να αποτρέψει την καταστροφή του 2011, εξακολουθεί να ανησυχεί για μια πιθανή τυχαία απελευθέρωση μολυσμένου νερού, είπε.
Η σκληρή αντίδραση της Κίνας
Η Κίνα απαίτησε από την Ιαπωνία να καταλήξει σε συμφωνία με τις περιφερειακές χώρες και τους διεθνείς οργανισμούς προτού απελευθερώσει το νερό.
Το Πεκίνο κατηγόρησε επίσης το Τόκιο ότι παραβιάζει «διεθνείς ηθικές και νομικές υποχρεώσεις» και προειδοποίησε ότι αν προχωρήσει με το σχέδιο, «θα πρέπει να επωμιστεί όλες τις συνέπειες».
Οι δύο χώρες έχουν σήμερα μια ακανθώδη σχέση, με την πρόσφατη στρατιωτική ενίσχυση της Ιαπωνίας και τις προκλητικές κινήσεις της Κίνας γύρω από την Ταϊβάν να αυξάνουν τις εντάσεις.
Το Τόκιο έχει εμπλακεί σε συνομιλίες με τους γείτονές του και φιλοξένησε ομάδα εμπειρογνωμόνων της Νότιας Κορέας σε ξενάγηση στο εργοστάσιο της Φουκουσίμα τον Μάιο. Αλλά δεν είναι βέβαιο σε ποιο βαθμό θα δεσμευτεί να λάβει την έγκριση των γειτονικών χωρών προτού προχωρήσει στην υλοποίηση του σχεδίου.
Σε αντίθεση με την Κίνα, η Σεούλ -η οποία επιθυμεί διακαώς να οικοδομήσει δεσμούς με την Ιαπωνία- έχει υποβαθμίσει τις ανησυχίες της και την Τρίτη δήλωσε ότι «σέβεται» τα πορίσματα του ΔΟΑΕ.
Αλλά αυτή η προσέγγιση έχει εξοργίσει το κοινό της Νότιας Κορέας, το 80% του οποίου ανησυχεί για την απελευθέρωση νερού, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση.
Χιλιάδες άνθρωποι συμμετείχαν σε διαδηλώσεις στη Σεούλ ζητώντας την ανάληψη δράσης από την κυβέρνηση, καθώς ορισμένοι καταναλωτές, φοβούμενοι διαταραχές στον εφοδιασμό, έχουν αρχίσει να αποθηκεύουν τρόφιμα.
Σε απάντηση, το κοινοβούλιο της Νότιας Κορέας ενέκρινε την περασμένη εβδομάδα ψήφισμα που αντιτίθεται στο σχέδιο απελευθέρωσης νερού, αν και δεν είναι σαφές τι αντίκτυπο θα έχει αυτό στην απόφαση της Ιαπωνίας.
Οι αξιωματούχοι της Ν. Κορέας ξεκινούν επίσης «εντατικές επιθεωρήσεις» των θαλασσινών και εμμένουν στην υφιστάμενη απαγόρευση των ιαπωνικών εισαγωγών θαλασσινών από περιοχές γύρω από το εργοστάσιο της Φουκουσίμα.
Για να καθησυχάσει τους φόβους του κοινού, ο πρωθυπουργός Χαν Ντακ Σου δήλωσε ότι θα ήταν πρόθυμος να πιει το νερό της Φουκουσίμα για να αποδείξει ότι είναι ασφαλές, ενώ ένας αξιωματούχος δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι μόνο ένα μικρό μέρος της απόρριψης θα καταλήξει στα κορεατικά ύδατα.
Αλλού στην περιοχή, πολλά νησιωτικά έθνη έχουν επίσης εκφράσει ανησυχίες, με την περιφερειακή ομάδα του Φόρουμ Νήσων του Ειρηνικού να αποκαλεί το σχέδιο άλλη μια «μεγάλη καταστροφή πυρηνικής μόλυνσης».
Πώς απαντά η Ιαπωνία
Οι ιαπωνικές αρχές και η Tepco προσπάθησαν να πείσουν τους επικριτές εξηγώντας την επιστήμη πίσω από τη διαδικασία επεξεργασίας και θα συνεχίσουν να το κάνουν με «υψηλό επίπεδο διαφάνειας», υποσχέθηκε ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Φούμιο Κισίντα την Τρίτη.
Σε υλικό που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο του υπουργείου Εξωτερικών της, η Ιαπωνία επεσήμανε ότι άλλα πυρηνικά εργοστάσια στην περιοχή -ιδιαίτερα εκείνα στην Κίνα- απορρίπτουν νερό με πολύ υψηλότερα επίπεδα τριτίου.
Το BBC κατάφερε να επαληθεύσει ορισμένα από αυτά τα στοιχεία με δημόσια διαθέσιμα στοιχεία από κινεζικά πυρηνικά εργοστάσια.
Όμως η μεγαλύτερη δικαίωση μπορεί να είναι η έκθεση του ΔΟΑΕ, που έδωσε στη δημοσιότητα ο επικεφαλής του οργανισμού Ραφαέλ Γκρόσι, κατά την επίσκεψή του στην Ιαπωνία.
Η έκθεση, η οποία προέκυψε μετά από διετή έρευνα, διαπίστωσε ότι η Tepco και οι ιαπωνικές αρχές πληρούν τα διεθνή πρότυπα ασφαλείας σε διάφορες πτυχές, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων, των επιθεωρήσεων και της επιβολής, της περιβαλλοντικής παρακολούθησης και των εκτιμήσεων ραδιενέργειας.
Την Τρίτη, ο Γκρόσι δήλωσε ότι το σχέδιο θα έχει «αμελητέο ραδιολογικό αντίκτυπο στους ανθρώπους και το περιβάλλον».
Με τον παγκόσμιο πυρηνικό παρατηρητή να δίνει τη σφραγίδα έγκρισής του, η Ιαπωνία θα μπορούσε να αρχίσει να απορρίπτει το νερό της Φουκουσίμα ήδη από τον Αύγουστο, σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, θέτοντας τις βάσεις για μια εντεινόμενη αναμέτρηση με τους επικριτές της, καταλήγει το βρετανικό μέσο.