Τους λόγους για τους οποίους η Δύση χρειάζεται τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, αναλύει το Foreign Policy.
Στο άρθρο του στο Foreign Policy υπό τον τίτλο «Γιατί η Δύση θα πρέπει να συνάψει ειρήνη τώρα με τον Ερντογάν», ο Μαξιμίλιαν Χις απαριθμεί τις αιτίες για τις οποίες οι δυτικές χώρες πρέπει να παρακάμψουν το «αναμφισβήτητο γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος είναι κακόβουλος».
Όπως αναφέρει, ο Ερντογάν έχει υπονομεύσει ενεργά την τουρκική δημοκρατία, έχει αναιρέσει δεκαετίες φιλελευθεροποίησης, έχει οπλίσει τη μετανάστευση, τρομοκρατεί την κουρδική μειονότητα τόσο στο εσωτερικό όσο και στη γειτονική Συρία και έχει βοηθήσει το Ιράν να παραβιάσει τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Πιο πρόσφατα, έχει απειλήσει να εμποδίσει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.
«Θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να μπορέσει η Δύση να τον εμπιστευθεί πραγματικά», σημειώνει ο αρθρογράφος. Ωστόσο, υποστηρίζει ότι «η πραγματικότητα είναι ότι η Δύση χρειάζεται τον Ερντογάν περισσότερο από ποτέ».
Το άρθρο του Foreign Policy
Η δημοκρατική Δύση έχει μια μακρά και αμφιλεγόμενη ιστορία της σύναψης συμμαχιών ευκαιρίας με δικτάτορες και ισχυρούς σε όλο τον κόσμο -άχαρους αλλά απαραίτητους εταίρους για την αντιμετώπιση απειλών για τη διεθνή τάξη. Καταγγελθείσα ως ηθικά αμφίβολη, αυτού του είδους η στάση είναι επίσης κατεξοχήν ρεαλιστική, πολιτική ισορροπίας δυνάμεων. Έδωσε τη δυνατότητα στον κόσμο να ενωθεί για να νικήσει τον Αδόλφο Χίτλερ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Δύση να κερδίσει τον Ψυχρό Πόλεμο.
Στην κορυφή της λίστας των δυσάρεστων εταίρων, με τους οποίους σήμερα η Δύση χρειάζεται επειγόντως καλύτερες σχέσεις, βρίσκεται ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Το ότι είναι κακόβουλος είναι ξεκάθαρο: Έχει υπονομεύσει ενεργά την τουρκική δημοκρατία, έχει αναιρέσει δεκαετίες φιλελευθεροποίησης, έχει οπλίσει τη μετανάστευση, τρομοκρατεί την κουρδική μειονότητα τόσο στο εσωτερικό όσο και στη γειτονική Συρία και έχει βοηθήσει το Ιράν να παραβιάσει τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Πιο πρόσφατα, έχει απειλήσει να εμποδίσει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να μπορέσει η Δύση να τον εμπιστευθεί πραγματικά.
Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι η Δύση χρειάζεται τον Ερντογάν περισσότερο από ποτέ. Ο βάναυσος, ολοκληρωτικός πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας έχει ανεβάσει πολύ το προφίλ της Τουρκίας στη γεωστρατηγική σκακιέρα. Η Άγκυρα έχει αναδειχθεί ως βασικός προμηθευτής μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο Κίεβο -αποστολές που ευτυχώς δεν έχει δείξει καμία πρόθεση να σταματήσει. Οι πιθανότητες νίκης της Ουκρανίας θα βελτιώνονταν σημαντικά εάν επεκτείνονταν οι παραδόσεις τουρκικών όπλων. Ο Ερντογάν, ο οποίος ελέγχει την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα μέσω των Τουρκικών Στενών, έκλεισε σε κρίσιμo σημείο τη διέλευση των πολεμικών πλοίων, στα τέλη Φεβρουαρίου.
Την ίδια στιγμή, η Άγκυρα ήταν επίσης πρόθυμη να συνεργαστεί με τη Μόσχα για την Ουκρανία, όπου ο Ερντογάν βλέπει μια ευκαιρία.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου συζήτησε σχέδια για εξασφάλιση μιας διαδρομής για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών με τον Ρώσο ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ, στην Άγκυρα, στις 8 Ιουνίου, ζητώντας, σύμφωνα με πληροφορίες, έκπτωση 25% στις αγορές τουρκικών σιτηρών ως μέρος της συμφωνίας.
Χωρίς την Άγκυρα, οποιεσδήποτε δυτικές προτάσεις για να σπάσει ο ρωσικός αποκλεισμός των ουκρανικών λιμανιών είναι νεκρές εξαρχής.
Η Δύση χρειάζεται επίσης την Τουρκία στο πλευρό της στον οικονομικό πόλεμο εναντίον της Ρωσίας. Η υποστήριξη της Άγκυρας από μόνη της μπορεί να περιορίσει τη ροή ρωσικών εμπορευμάτων εντός και εκτός της Μαύρης Θάλασσας, η οποία συνεχίζεται ακόμη και όταν τα ουκρανικά πλοία βρίσκονται κολλημένα στα λιμάνια.
Η βοήθεια της Άγκυρας είναι ζωτικής σημασίας για τον περιορισμό των διόδων διαφυγής για τα ρωσικά χρήματα και τους κλεπτοκράτες.
Η Τουρκία έχει γίνει κύριος προορισμός για τα ρωσικά χρήματα (και τα γιοτ των ολιγαρχών) που ξεφεύγουν από τις κυρώσεις και διαδραματίζει έναν αυξανόμενο ρόλο στη στήριξη της νέας αυταρχικής οικονομίας του Ρώσου προέδρου, Βλαντίμιρ Πούτιν. Η Τουρκία είναι μία από τις λίγες μεγάλες χώρες που δέχονται ελεύθερα ρωσικές πληρωμές, υποβαθμίζοντας τον αντίκτυπο των δυτικών τραπεζικών κυρώσεων. Η ένταξη της Τουρκίας θα κλείσει μια από τις μεγαλύτερες τρύπες στο καθεστώς κυρώσεων.
Αλλά, το πιο σημαντικό, η Τουρκία θα είναι βασικός παίκτης στην αναδιάταξη των ευρωπαϊκών ενεργειακών προμηθειών, κυρίως επειδή ελέγχει την ενεργειακή πρόσβαση μέσω ορισμένων κρίσιμων αγωγών.
Το «κλειδί» για τη στρατηγική του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου της Ευρώπης, για παράδειγμα, είναι το αέριο από το Αζερμπαϊτζάν που παρέχεται μέσω των αγωγών Trans-Anatolian και Trans-Adriatic της Τουρκίας -που εγκαινιάστηκαν το 2018 και το 2020, αντίστοιχα- και τροφοδοτείται στο ευρωπαϊκό δίκτυο φυσικού αερίου στα Βαλκάνια και την Ιταλία.
Ο Ερντογάν επιδιώκει επίσης ενεργά να αναπτύξει τους ιδίους πόρους φυσικού αερίου της Τουρκίας και ενδεχομένως να συνδέσει ισραηλινά και κυπριακά υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου με το ευρωπαϊκό δίκτυο αγωγών. Τέτοιες προσπάθειες περιπλέκονται φυσικά από τις ελληνοτουρκικές διαμάχες για την Κύπρο και τα γύρω ύδατά της.
Μια αναζωογονημένη ευρωπαϊκή-τουρκική εταιρική σχέση μπορεί να είναι ο μόνος τρόπος για την πλήρη αξιοποίηση των πλούσιων ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου. Μια τέτοια εταιρική σχέση θα μπορούσε επίσης να ωθήσει τον Ερντογάν να αντιμετωπίσει τη Ρωσία, την ώρα που τα εγκαίνια του αγωγού TurkStream το 2020 σηματοδότησαν ένα νέο υψηλό σημείο στις σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας.
Τέλος, η ευθυγράμμιση με τον Ερντογάν θα πρόσφερε στη Δύση περισσότερη γεωστρατηγική μόχλευση στο Κρεμλίνο, πέρα από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η Τουρκία είναι επίσης βασικός παίκτης σε τρεις πρόσθετες συγκρούσεις στις οποίες εμπλέκεται η Ρωσία: Συρία, Λιβύη και τη διαμάχη μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Ο Ερντογάν πέρασε στην ενεργό επέμβαση σε αυτές τις συγκρούσεις την τελευταία δεκαετία, με κίνητρο την επιθυμία να ενισχύσει τον ρόλο της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης, ανεξάρτητης από τη Δύση. Η συνέχιση της συνεργασίας με τον Ερντογάν προσφέρει περαιτέρω σημεία πίεσης στην προσπάθεια περιορισμού της παγκόσμιας επιρροής της Μόσχας.
Για να αντιστραφεί η απομάκρυνση του Ερντογάν από τη Δύση και οι στενότερες σχέσεις με τη Μόσχα, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τι ώθησε εκεί τα πράγματα.
Σήμερα, η Δύση πληρώνει ένα τίμημα επειδή δεν ακούει τις ανησυχίες του.
Η μετατόπιση ξεκίνησε αρχικά το 2011, καθώς η Αραβική Άνοιξη σάρωσε τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Ο Ερντογάν ήταν εκδηλωτικός, καθώς οι εξεγέρσεις πρόσφεραν την προοπτική να φέρει ισλαμιστές παρόμοιους με αυτόν στην εξουσία σε όλη την περιοχή.