H πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, Κάγια Κάλας, παρουσίασαν τη Λευκή Βίβλο για την Ευρωπαϊκή Άμυνα και το σχέδιο ReArmEurope/Readiness 2030.
Ενώ το Σχέδιο ReArm Europe ενισχύει τις πανευρωπαϊκές αμυντικές ικανότητες με νέα χρηματοδοτικά μέσα, η Λευκή Βίβλος διαμορφώνει μια νέα προσέγγιση για την άμυνα και προσδιορίζει τις επενδυτικές ανάγκες.
Η Φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Η εποχή του μερίσματος της ειρήνης έχει παρέλθει προ πολλού. Η αρχιτεκτονική ασφάλειας στην οποία βασιστήκαμε δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένη. Η Ευρώπη είναι έτοιμη να αναλάβει δράση. Πρέπει να επενδύσουμε στην άμυνα, να ενισχύσουμε τις δυνατότητές μας και να υιοθετήσουμε μια προληπτική προσέγγιση της ασφάλειας. Αναλαμβάνουμε αποφασιστική δράση, παρουσιάζοντας έναν οδικό χάρτη για την "Ετοιμότητα 2030'', με αυξημένες αμυντικές δαπάνες, σημαντικές επενδύσεις στις ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανικές ικανότητες. Πρέπει να αγοράζουμε περισσότερα ευρωπαϊκά προϊόντα. Διότι αυτό σημαίνει ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης. Αυτό σημαίνει τόνωση της καινοτομίας. Και αυτό σημαίνει τη δημιουργία μιας αγοράς αμυντικού εξοπλισμού σε επίπεδο ΕΕ».
Τα μέτρα αυτά αποσκοπούν στο να ανταποκριθούν στη βραχυπρόθεσμη επείγουσα ανάγκη στήριξης της Ουκρανίας, αλλά και να αντιμετωπίσουν την πιεστική μακροπρόθεσμη ανάγκη ενίσχυσης της ασφάλειας και άμυνας της Ευρώπης.
Η Λευκή Βίβλος για την Ευρωπαϊκή Άμυνα
Όπως ανακοίνωσε η Φον ντερ Λάιεν, στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές, τα τελευταία χρόνια αποκαλύφθηκε η χρόνια υποεπένδυση και η έλλειψη αποτελεσματικών δαπανών στις στρατιωτικές δυνατότητες της Ευρώπης.
Η Λευκή Βίβλος παρουσιάζει λύσεις για την κάλυψη κρίσιμων κενών σε ικανότητες και τη δημιουργία μιας ισχυρής αμυντικής βιομηχανικής βάσης. Προτείνει τρόπους ώστε τα κράτη μέλη να επενδύσουν μαζικά στην άμυνα, να προμηθευτούν αμυντικά συστήματα και να ενισχύσουν μακροπρόθεσμα την ετοιμότητα της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Αυτό είναι ουσιώδες για την ασφάλεια της Ευρώπης. Η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει στην ασφάλεια και την άμυνα της ηπείρου, συνεχίζοντας παράλληλα να στηρίζει την Ουκρανία για να αμυνθεί από την επιθετικότητα της Ρωσίας. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Λευκή Βίβλος περιγράφει μια σειρά από βασικούς άξονες δράσης:
- Κλείσιμο των κενών σε ικανότητες, με έμφαση στις πιο κρίσιμες που έχουν προσδιοριστεί από τα κράτη μέλη.
- Στήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μέσω της συγκεντρωτικής ζήτησης και της αύξησης των συνεργατικών προμηθειών.
- Στήριξη της Ουκρανίας μέσω αυξημένης στρατιωτικής βοήθειας και βαθύτερης ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής και της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας.
- Εμβάθυνση της αμυντικής αγοράς σε ολόκληρη την ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω της απλούστευσης των κανονισμών.
- Επιτάχυνση του μετασχηματισμού της άμυνας μέσω επαναστατικών καινοτομιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η κβαντική τεχνολογία.
- Ενίσχυση της ευρωπαϊκής ετοιμότητας για τα χειρότερα σενάρια, με τη βελτίωση της στρατιωτικής κινητικότητας, τη δημιουργία αποθεμάτων και την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων, ιδίως των χερσαίων συνόρων με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία.
- Ενίσχυση της εταιρικής σχέσης με ομοϊδεάτες χώρες σε όλο τον κόσμο.
Σχέδιο ReArm Europe-Readiness 2030
Όπως ανακοίνωσε η Φον ντερ Λάιεν, το σχέδιο ReArm Europe / Readiness 2030 επιτρέπει δαπάνες ύψους άνω των 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, οι οποίες διαρθρώνονται γύρω από τους ακόλουθους πυλώνες:
- Απελευθέρωση της χρήσης της δημόσιας χρηματοδότησης στην άμυνα σε εθνικό επίπεδο.
Η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να ενεργοποιήσουν τη ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η οποία θα τους παρέχει πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο για να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, εντός των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ. Για να διασφαλιστεί η δημοσιονομική βιωσιμότητα, η απόκλιση θα περιοριστεί σε:
- Αύξηση μόνο των αμυντικών δαπανών, λαμβάνοντας ως σημείο εκκίνησης τη στατιστική κατηγορία «άμυνα» στην ταξινόμηση των λειτουργιών της κυβέρνησης (COFOGs)
- Μέχρι 1,5% του ΑΕΠ κατ' ανώτατο όριο για κάθε έτος ενεργοποίησης της εθνικής ρήτρας διαφυγής
- Περίοδο τεσσάρων ετών.
2. Ένα νέο ειδικό μέσο για τη δράση ασφάλειας για την Ευρώπη - SAFE:
Υπό το πρίσμα των σημερινών έκτακτων συνθηκών, η Επιτροπή θα αντλήσει έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ από τις κεφαλαιαγορές, αξιοποιώντας την καθιερωμένη προσέγγιση ενιαίας χρηματοδότησης για να βοηθήσει τα κράτη μέλη της ΕΕ να αυξήσουν γρήγορα και σημαντικά τις επενδύσεις στις αμυντικές ικανότητες της Ευρώπης. Τα κεφάλαια αυτά θα εκταμιευθούν στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη κατόπιν αιτήματος, βάσει των εθνικών σχεδίων.
Οι εκταμιεύσεις θα λάβουν τη μορφή δανείων με ανταγωνιστικές τιμές και ελκυστική διάρθρωση, μακράς διάρκειας, τα οποία θα αποπληρώνονται από τα δικαιούχα κράτη μέλη. Τα δάνεια θα υποστηρίζονται από το περιθώριο του προϋπολογισμού της ΕΕ. Το SAFE θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να αυξήσουν άμεσα και μαζικά τις αμυντικές τους επενδύσεις μέσω κοινών προμηθειών από την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, εστιάζοντας σε ικανότητες προτεραιότητας. Αυτό θα συμβάλει στη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας, της προβλεψιμότητας και της μείωσης του κόστους για μια ισχυρή ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική βάση. Η Ουκρανία και οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνες Ελεύθερων Συναλλαγών/ Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου θα μπορούν να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες και θα είναι δυνατή η αγορά από τις βιομηχανίες τους.
Το SAFE θα επιτρέψει επίσης στις προσχωρούσες χώρες, στις υποψήφιες χώρες, στις εν δυνάμει υποψήφιες χώρες και στις χώρες που έχουν υπογράψει εταιρικές σχέσεις ασφάλειας και άμυνας με την ΕΕ να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες και να συμβάλουν στη συνολική ζήτηση. Μπορούν επίσης να διαπραγματευτούν ειδικές, αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες για τη συμμετοχή των αντίστοιχων βιομηχανιών τους στις εν λόγω προμήθειες.
3. Αξιοποίηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων με την επιτάχυνση της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων.
Το σχέδιο ReArm Europe/Readiness 2030 βασίζεται επίσης στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής των δανείων του σε έργα άμυνας και ασφάλειας, διασφαλίζοντας παράλληλα τη χρηματοδοτική του ικανότητα. Πέραν της απελευθέρωσης σημαντικής χρηματοδότησης, αυτό θα στείλει ένα θετικό μήνυμα στις αγορές.
Τέλος, οι δημόσιες επενδύσεις από μόνες τους δεν αρκούν για να καλύψουν τις επενδυτικές ανάγκες της αμυντικής βιομηχανίας, από τις νεοσύστατες επιχειρήσεις έως τις μεγάλες καθιερωμένες εταιρείες. Γι' αυτό, η στρατηγική της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, που εγκρίθηκε σήμερα από την Επιτροπή, θα διευκολύνει την κινητοποίηση των ιδιωτικών αποταμιεύσεων σε πιο αποτελεσματικές κεφαλαιαγορές και θα διοχετεύσει επενδύσεις σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας, όπως η άμυνα, για όσους επιθυμούν να επενδύσουν σε αυτούς.