Η κατάρρευση των δύο τραπεζών, της SVB και της Signature στις ΗΠΑ, έχει προκαλέσει ανησυχία στον υπόλοιπο κόσμο, όμως σύμφωνα με τους Financial Times δεν θα έχει το ίδιο αντίκτυπο με το 2008.
Η Silicon Valley Bank (SVB) χρεοκόπησε, έχοντας περιουσιακά στοιχεία 212 δισ. δολαρίων και κεφαλαιοποίηση 16 δισ. δολαρίων μόλις την Τετάρτη (7/3). Είναι μακράν η μεγαλύτερη τραπεζική χρεοκοπία μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Η SVB απέχει πολύ από τη Silvergate, τη μικροσκοπική κρυπτο-τράπεζα που ανακοίνωσε τα σχέδιά της για εκκαθάριση αυτή την εβδομάδα. Η Silvergate είχε ενεργητικό μόλις 11 δισ. δολάρια. Η SVB ήταν μια πραγματική τράπεζα και η κατάρρευσή της θα έχει πραγματικές οικονομικές συνέπειες σε όλο τον κόσμο.
Όπως αναφέρουν οι Financial Times, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε ποιες θα είναι αυτές οι συνέπειες, αντί να εξισώνουμε την αποτυχία της SVB με τον κακό δανεισμό, τα ανεπαρκή κεφάλαια και τις κρυφές αλληλεξαρτήσεις, που χαρακτήρισαν τη συστημική κρίση του 2008.
Πώς ξεκίνησαν το προβλήματα της Silicon Valley Bank
Τα προβλήματα της Silicon Valley Bank ξεκίνησαν με την επενδυτική έκρηξη που ακολούθησε την έναρξη της πανδημίας του κορωνοϊού. Ως η τράπεζα που απευθυνόταν σε επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων και νεοφυείς επιχειρήσεις της Καλιφόρνιας, κατακλύστηκε από δισεκατομμύρια καταθέσεων από νεαρές εταιρείες που είχαν πλημμυρίσει από το «ζεστό χρήμα» των επενδυτών.
Υπήρχαν τόσο πολλά χρήματα -σχεδόν 130 δισ. δολάρια σε νέες καταθέσεις το 2020 και το 2021- που η SVB δεν μπορούσε να τα δανείσει όλα. Αντ' αυτού, επένδυσε μεγάλο μέρος των χρημάτων σε μακροπρόθεσμα ομόλογα του Αμερικανικού Δημοσίου. Τα ομόλογα δεν έχουν πιστωτικό κίνδυνο, και επειδή οι καταθέσεις της SVB δεν κόστιζαν σχεδόν τίποτα, ήταν επίσης κερδοφόρες, παρότι πλήρωναν μόνο λίγες ποσοστιαίες μονάδες επιτοκίου.
Αλλά αυτή η δομή του ισολογισμού θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο όσο τα επιτόκια παρέμεναν χαμηλά. Καθώς η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed), αντιμετώπιζε τον πληθωρισμό και τα επιτόκια αυξάνονταν, οι καταθέσεις γίνονταν όλο και πιο ακριβές. Μόλις το προηγούμενο έτος, το κόστος καταθέσεων της SVB αυξήθηκε από 0,14% σε 2,33%. Εν τω μεταξύ, οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων της δεν μετακινήθηκαν προς τα πάνω και έτσι μια συμπίεση των κερδών διαφαινόταν.
Η μοναδική περίπτωση της Silicon Valley Bank
Η Silicon Valley Bank σχεδίαζε να λύσει το πρόβλημα πουλώντας ορισμένα μακροπρόθεσμα ομόλογα και επανεπενδύοντας σε μικρότερες λήξεις και υψηλότερες αποδόσεις. Οι απώλειες που θα έρχονταν από μια τέτοια πώληση θα αντικαθίσταντο με νέα ίδια κεφάλαια. Αλλά οι επενδυτές και οι καταθέτες δεν περίμεναν να δουν αν το σχέδιο θα λειτουργούσε. Οι μετοχές και τα ομόλογα της SVB σημείωσαν πτώση την Πέμπτη (9/3). Την ίδια ημέρα οι καταθέτες έσπευσαν να αποσύρουν τα χρήματά τους -στο ποσό των 42 δισ. δολαρίων σε μόλις 24 ώρες-, αναγκάζοντας την Ομοσπονδιακή Αρχή Ασφάλισης Καταθέσεων να παρέμβει.
Τα τελευταία χρόνια πολλές άλλες τράπεζες έλαβαν κύματα καταθέσεων και τοποθέτησαν τα χρήματα σε μακροπρόθεσμα ομόλογα. Μήπως αντιμετωπίζουν την ίδια μοίρα με την SVB; Ενδεχομένως, αλλά η SVB αποτελούσε εξαίρεση στον τραπεζικό κλάδο, με τρεις τρόπους: οι καταθέσεις της ήταν ασυνήθιστα ευαίσθητες στα επιτόκια, τα περιουσιακά της στοιχεία ήταν ασυνήθιστα αναίσθητα και η πελατειακή της βάση ήταν μοναδική, τονίζουν οι Financial Times.
Μια πρόσφατη έκθεση της RBC Capital Markets κατέταξε τις 100 μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ με βάση διάφορα χαρακτηριστικά του ισολογισμού τους. Η SVB βρισκόταν στην 99η θέση όσον αφορά το ποσοστό των καταθέσεών της που ήταν κάτω από 250.000 δολάρια, σε ποσοστό μικρότερο του 3%. Αυτό είναι σημαντικό, διότι οι καταθέτες μεγάλων επιχειρήσεων, όπως οι καταθέτες της SVB, είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι στις τιμές. Απαιτούν περισσότερα επιτόκια μόλις δουν τα επιτόκια να αυξάνονται. Οι μικροί καταθέτες λιανικής δεν ασχολούνται. Εξ ου και η άμεση πίεση στα περιθώρια κέρδους της SVB.
Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά το ποσοστό του συνολικού τραπεζικού ενεργητικού που κατέχεται σε τίτλους, η SVB ήταν πρώτη, με 55%. Οι περισσότερες τράπεζες κατέχουν πολλά δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο που πληρώνουν περισσότερο όταν τα επιτόκια αυξάνονται, αλλά όχι η Silicon Valley Bank.
Όταν η πολιτική της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) ήταν διευκολυντική και το επιχειρηματικό κεφάλαιο έρρεε, οι νεοφυείς επιχειρήσεις είχαν αυτοπεποίθηση και διέθεταν μετρητά. Τα υψηλότερα επιτόκια και το ξεπούλημα της τεχνολογίας τα άλλαξαν όλα αυτά, αφήνοντας τις νέες εταιρείες νευρικές και σφιχτές με τα χρήματά τους. Όταν το Bloomberg ανέφερε την Πέμπτη ότι το Founders Fund- το εξέχον ταμείο επιχειρηματικού κεφαλαίου-, συνιστούσε στις εταιρείες του να αποσύρουν τα χρήματά τους από την SVB, αυτό μπορεί να σφράγισε τη μοίρα της τράπεζας.
Η αποτυχία της SVB δεν προαναγγέλλει ένα νέο 2008
Τα χαρτοφυλάκια άλλων τραπεζών με μακροπρόθεσμα κρατικά ομόλογα θα αποτελούν τροχοπέδη στα περιθώρια κέρδους για τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, αυτό ήταν σε μεγάλο βαθμό κατανοητό από τους αναλυτές και τους επενδυτές προτού καταρρεύσει η SVB. Παρ' όλα αυτά, η αποτυχία της Silicon Valley Bank μπορεί να έχει αλλάξει τα πράγματα στο τραπεζικό σύστημα. Μετά τη διάλυση της SVB, οι καταθέτες, με την εμπιστοσύνη τους να έχει κλονιστεί, μπορεί να ζητήσουν περισσότερα επιτόκια για τις καταθέσεις τους, συμπιέζοντας τα περιθώρια κέρδους των τραπεζών. Αλλά αυτό είναι ένα πρόβλημα κερδοφορίας και όχι μια απειλή για τη φερεγγυότητα στο στυλ της κρίσης του 2008.
Έχει σημειωθεί ευρέως ότι τα γεγονότα αυτής της εβδομάδας ήταν η συνέπεια ετών πολύ χαμηλών επιτοκίων. Έτσι και έγινε. Σε ένα πιο φυσιολογικό περιβάλλον επιτοκίων οι τράπεζες δεν θα είχαν επεκτείνει τη διάρκεια των χαρτοφυλακίων ομολόγων τους σε αναζήτηση αποδόσεων. Εάν οι τράπεζες πρέπει τώρα να γίνουν πιο συντηρητικές για να προστατεύσουν τους ισολογισμούς τους, αυτό θα έχει συνέπειες για τη δημιουργία πιστώσεων και την οικονομία.
Σύμφωνα με τους Financial Times, ο κίνδυνος μετάδοσης στο τραπεζικό σύστημα φαίνεται να είναι περιορισμένος. Αλλά στο τέλος κάθε κύκλου αύξησης των επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών έρχεται μια φάση όπου τα πράγματα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα αρχίζουν να σπάνε. Αυτές οι ρήξεις, μικρές ή μεγάλες, διαβρώνουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των καταναλωτών, αυξάνοντας τις πιθανότητες ύφεσης. Η αποτυχία της SVB δεν προαναγγέλλει ένα νέο 2008, αλλά σηματοδοτεί την έναρξη της φάσης της θραύσης.