Το CNN σε ανάλυσή του επιχειρεί να αναλύσει γιατί παρότι ο εμβολιασμός στην Ευρώπη έχει προχωρήσει η ήπειρος μαστίζεται από το 4ο κύμα πανδημίας του κορωνοϊού.
Το CNN αναλύει γιατί μολονότι ο εμβολιασμός έχει προχωρήσει αρκετά (οι κοινωνίες όμως δεν έχουν φθάσει στα επιθυμητά επίπεδα ανοσίας), ο ιός κυκλώνει πάλι την Ευρώπη και τα μέτρα σε διάφορες χώρες επανέρχονται. Εξηγεί το πώς οι ανεμβολίαστοι δεν βοηθούν να σπάσει η αλυσίδα της μετάδοσης αλλά αντίθετα βοηθούν στην εξάπλωση και πώς βοήθησε κάποιες χώρες το γεγονός ότι έγινε συνήθεια η μάσκα και οι αποστάσεις και άλλες δεν βοηθήθηκαν από την έντονη κοινωνικότητα των λαών τους.
Τα μέτρα επανέρχονται στην Ευρώπη
Η Ιρλανδία εισήγαγε απαγόρευση κυκλοφορίας μετά τα μεσάνυχτα στον κλάδο της φιλοξενίας νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, παρά το γεγονός ότι έχει ένα από τα καλύτερα ποσοστά εμβολιασμού στην Ευρώπη. Στην Πορτογαλία – ο φθόνος της Ευρώπης – όπου το 87% του συνολικού πληθυσμού είναι εμβολιασμένο – η κυβέρνηση σκέφτεται νέα μέτρα καθώς ο αριθμός των κρουσμάτων ανεβαίνει.
Την ίδια ώρα, η Βρετανία υπομένει ένα μακρύ και επίπονο κύμα λοιμώξεων παρά το γεγονός πως ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον διατυμπανίζει συχνά το προβάδισμα της χώρας του στη χορήγηση εμβολίων. Στην Ολλανδία, πάλι, νέοι περιορισμοί έχουν τεθεί σε ισχύ, προκαλώντας διαμαρτυρίες που έγιναν βίαιες στο Ρότερνταμ χθες το βράδυ.
Το εμβόλιο λειτουργεί αλλά γιατί αυξάνονται τα κρούσματα;
Όλα αυτά συμβαίνουν παρά το γεγονός ότι τα εμβόλια λειτουργούν και λειτουργούν καλά. Κάποιοι όμως μπορεί να αναρωτιούνται γιατί τα κρούσματα αυξάνουν. Να αναρωτιούνται πώς γίνεται να αυξάνονται τα κρούσματα ενώ λειτουργεί το εμβόλιο.
Τα σημάδια σε Αυστρία και Γερμανία όπου τα κρούσματα έχουν εκτοξευτεί στα ύψη τις τελευταίες ημέρες – δείχνουν τους κινδύνους του εφησυχασμού. Η Αυστρία θα μπει σε γενικό lockdown τη Δευτέρα, λίγες ημέρες αφότου υπέβαλε μερικό lockdown σε μη εμβολιασμένους.
«Το εμβόλιο συνεχίζει να παρέχει πολύ καλή προστασία – η ανοσία έναντι σοβαρών ασθενειών και θανάτου διατηρείται σε υψηλό επίπεδο» δήλωσε στο CNN ο Τσαρλς Μπάνγκαμ, καθηγητής ανοσολογίας και συνδιευθυντής του Ινστιτούτου Λοιμώξεων του Imperial College του Λονδίνου. «Αλλά γνωρίζουμε ότι η παραλλαγή Δέλτα είναι πολύ πιο μολυσματική» είπε. «Ταυτόχρονα, υπήρξαν αλλαγές στην κοινωνία και τη συμπεριφορά… και σε πολλές χώρες, ορισμένες από τις προφυλάξεις, δεν τηρούνται και τόσο αυστηρά».
Για να το θέσουμε απλά, σημειώνει το CNN, ακόμη και ένα πολύ καλό ποσοστό εμβολιασμού δεν είναι πάντα αρκετό.
«Οι εμβολιασμοί βοηθούν» δήλωσε ο Ραλφ Ρέιτζες, καθηγητής επιδημιολογίας και επιτήρησης της δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών του Αμβούργου. «Είναι ένα λιθαράκι στη διαδικασία διακοπής του ιού. Αλλά δεν είναι αρκετά ισχυρός κρίκος από μόνος του».
Τι θεωρείται «υψηλό ποσοστό εμβολιασμού»;
Η Ιρλανδία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού στην Ευρώπη – το 89,1% των ατόμων ηλικίας άνω των 12 ετών και τα ¾ όλου του πληθυσμού, έχουν εμβολιαστεί, αλλά πρόσφατα επέβαλε απαγόρευση κυκλοφορίας τα μεσάνυχτα σε μπαρ, εστιατόρια και νυχτερινά κέντρα, καθώς βρίσκεται αντιμέτωπη με μια αυξανόμενη άνοδο των κρουσμάτων και των νοσηλειών.
Και αυτό δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη, λένε οι ειδικοί – επειδή ακόμη και οι μικρές ομάδες μη εμβολιασμένων μπορούν να οδηγήσουν στη μετάδοση. Στον πληθυσμό των 5 εκατομμυρίων της Ιρλανδίας, περίπου ένα εκατομμύριο εξακολουθούν να μην έχουν εμβολιατεί. «Αυτό που έχουμε τώρα είναι μια επιδημία των ανεμβολίαστων – περίπου το 10% του πληθυσμού μας άνω των 12 ετών είναι ανεμβολίαστο και βλέπουμε μια επιδημία σε αυτούς τους ανθρώπους, αναμενόμενα» δήλωσε ο Σαμ ΜακΚόνκεϊ, επικεφαλής του τμήματος Διεθνούς; Υγείας και Ιατρικής στο RCSI University of Medicine and Health Sciences στο Δουβλίνο.
Ο ΜακΚόνεϊ σημείωσε ότι τα περισσότερα παιδιά είναι ανεμβολίαστα, ότι οι ηλικιωμένοι και οι ευάλωτες ομάδες με υποκείμενα νοσήματα μπορεί να υποφέρουν από μολύνσεις και πως οι ασυμπτωματικοί, υγιείς άνθρωποι κολλούν και μεταδίδουν τον ιό. «Ο συνδυασμός αυτών των τεσσάρων ή πέντε πραγμάτων σημαίνει πως τα νοσοκομεία μας θα γεμίσουν» είπε.
Οι ηγέτες σε όλη την Ευρώπη απογοητεύονται όλο και περισσότερο από τις ανεμβολίαστες ομάδες των κοινωνιών τους. Την Τετάρτη, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ιρλανδίας, Λίο Βαράντκαρ δήλωσε στο CNN πως οι ανεμβολίαστοι «προκαλούν πολλά προβλήματα» και πως η Ιρλανδία «δεν θα επέβαλε τους περιορισμούς που επιβάλουμε τώρα» εάν όλοι εμβολιάζονταν. Δύο μέρες αργότερα, η Αυστρία ανακοίνωσε πως θα κάνει τους εμβολιασμούς υποχρεωτικούς για όλους από τον Φεβρουάριο.
Η διαφορά μεταξύ των ποσοστών εμβολιασμού 70% με 80% είναι τεράστια, λένε οι ειδικοί, επειδή κάθε επιπλέον εκατοστημόριο απομονώνει περαιτέρω τον ιό και μειώνει την πίεση στα νοσοκομεία. Ωστόσο, ο ΜακΚόνεϊ είπε ότι δεδομένης της μεταδοτικότητας της τρέχουσας παραλλαγής Δέλτα, καμία χώρα δεν μπορεί πραγματικά να θεωρήσει τον εαυτό της «υψηλά εμβολιασμένη» και υποστήριξε πως έως ότου εμβολιαστεί ένα ποσοστό της τάξης του 90% και πάνω του συνολικού πληθυσμού τους, οι μη εμβολιασμένοι θύλακες της κοινωνίας θα εξακολουθούν να οδηγούν την μετάδοση.
Και έτσι, ενώ τα εμβόλια είναι αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό εργαλείο για την καταπολέμηση του ιού, δεν μπορεί να αναμένεται πως θα εξαλείψουν τη μετάδοση από μόνα τους. «Οι νέες παραλλαγές του ιού είναι απλώς εγγενώς πιο μολυσματικές από τα παλιά στελέχη» δήλωσε ο ΜακΚόλεϊ, ο οποίος εκτός από την έρευνά του εργάζεται και ως σύμβουλος στο Beaumont Hospital του Δουβλίνου.
Τα εμβόλια συνεχίζουν να μειώνουν δραματικά την πιθανότητα σοβαρής ασθένειας και θανάτου, σημείωσε και ως εκ τούτου έχουν αλλάξει τη σύνθεση όσων χρειάζονται θεραπεία στις ΜΕΘ. Υπάρχουν πολύ λιγότερες εισαγωγές από ό,τι στα προηγούμενα κύματα και «τώρα είναι κυρίως ανεμβολίαστοι νέοι ή πολύ ηλικιωμένοι» τόνισε.
Σύμφωνα με τον Βαράντκαρ, περίπου το 50% των ατόμων που νοσηλεύονται σε ΜΕΘ στην Ιρλανδία είναι ανεμβολίαστοι. Ωστόσο, εάν αυξηθούν οι νέες εισαγωγές, θα επιβαρυνθεί το σύστημα υγείας της χώρας. Από τις 294 κλίνες εντατικής θεραπείας της Ιρλανδίας, οι 118 καταλαμβάνονται από ασθενείς με κορωνοϊό και μόλις 17 παραμένουν διαθέσιμες, σύμφωνα με την καθημερινή ενημέρωση της ιρλανδικής κυβέρνησης την Πέμπτη.
«Ένα σημαντικό τμήμα του προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης παραιτήθηκε μετά τα δύο πρώτα κύματα – υπάρχει μια αίσθηση κόπωσης και εξάντλησης που δεν υπήρχε πριν» σημειώνει ο ΜακΚόνεϊ, συνοψίζοντας το ηθικό της ομάδας του νοσοκομείου του καθώς μάχεται ένα νέο κύμα κρουσμάτων. «Θα θέλαμε απλώς να τελειώσει αυτό το πράγμα».
Η φθίνουσα ανοσία έρχεται στο προσκήνιο
Το αρχικό πρόγραμμα εμβολιασμού στην Ευρώπη επιταχύνθηκε γρήγορα τους πρώτους μήνες του 2021, αλλά τα κράτη της γηραιάς Ηπείρου έρχονται τώρα αντιμέτωπα με τη σταδιακή μείωση της ανοσίας αυτών των δόσεων.
Δυο μελέτες που δημοσιεύτηκαν τον περασμένο μήνα επιβεβαίωσαν πως η ανοσολογική προστασία που προσφέρεται από δύο δόσεις του εμβολίου της Pfizer για τον κορωνοϊό, αρχίζει να μειώνεται μετά από περίπου δύο μήνες, αν και προστασία από σοβαρές ασθένειες, νοσηλεία ή και θάνατο, παραμένει ισχυρή. Μελέτες έχουν δείξει παρόμοια αποτελέσματα και για τα εμβόλια της AstraZeneca και της Moderna, τα οποία επίσης χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη.
«Η ανοσολογική αντίδραση όσων εμβολιάζονται μειώνεται σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο... και καθώς η εκστρατεία εμβολιασμού ξεκίνησε στη Γερμανία στις αρχές του τρέχοντος έτους, βλέπουμε τώρα ορισμένες ηλικιακές ομάδες και μερικούς ανθρώπους να χάνουν την ανοσία τους κατά του κορωνοϊού γρήγορα» δήλωσε στο CNN ο Τομπάιας Κουρτ, καθηγητής δημόσιας Υγείας και Επιδημιολογίας και διευθυντής του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Charité στο Βερολίνο.
«Αυτός είναι πιθανώς ένας από τους λόγους για τους οποίους ο αριθμός των εμβολιασμένων ατόμων που χρειάζονται νοσηλεία αυξάνεται αυτή τη στιγμή – ειδικά στον ηλικιωμένο πληθυσμό, που εμβολιάστηκε πρώτος» πρόσθεσε ο Ρέιντχες.
Βέβαια, οι ειδικοί τονίζουν πως η προστασία από σοβαρές ασθένεις και θανάτους παραμένει ισχυρή σε άτομα που έχουν κάνει και τις δύο δόσεις του εμβολίου, αλλά δεν έχουν λάβει ακόμη αναμνηστική δόση. «Τα καλά νέα είναι ότι τόσο τα αντισώματα όσο και τα Τ-κύτταρα (από τον εμβολιασμό) φαίνεται να διατηρούνται αρκετά καλά για μήνες. Υπάρχει μια μικρή πτώση στη συγκέντρωσή τους, αλλά είναι πολύ μικρή» πρόσθεσε ο Μπάνγκαμ. «Συνεχίζουν να παρέχουν πολύ καλή προστασία – η ανοσία έναντι σοβαρών ασθενειών και θανάτου διατηρείται πολύ καλά. Είναι βέβαια πιθανό να εμφανίσετε συμπτώματα, αλλά εξακολουθείτε να είστε καλά προστατευμένοι από σοβαρές ασθένειες. Το πρόβλημα είναι πως εάν εμφανίσετε συμπτώματα, είναι πιθανότερο να το μεταδώσετε. Επομένως, η μετάδοση είναι αυτή η οποία δεν ελέγχεται τόσο καλά».
Και με την πάροδο του χρόνου, αυτό αυξάνει το ποσοστό μολύνσεων σε μια χώρα και φυσικά μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στα νοσοκομεία. «Σίγουρα έχει μειωθεί η προστασία από την μόλυνση» σημειώνει ο ΜακΚόνεϊ.
Μια μελέτη από το Ισραήλ έδειξε ότι τα επίπεδα αντισωμάτων μειώνονται γρήγορα μετά τις δύο δόσεις του εμβολίου, «ειδικά μεταξύ ανδρών, ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών και ατόμων σε ανοσοκαταστολή». Μια δεύτερη μελέτη από το Κατάρ, έδειξε ότι η προστασία από το εμβόλιο της Pfizer κορυφώθηκε τον πρώτο μήνα μετά τον εμβολιασμό και στη συνέχεια άρχισε να μειώνεται.
Αυτά τα ευρήματα προσθέτουν επείγουσα ανάγκη στην ανάπτυξη ενισχυτικών δόσεων στην Ευρώπη, οποία ποικίλει σε ρυθμό σε όλη την ήπειρο. «Σίγουρα είναι ανησυχητικό. Εμβολιαστήκαμε πολύ γρήγορα στην αρχή και μετά επιβραδύνθηκε πολύ. Έτσι τώρα, η εξασθένηση συμβαίνει πιθανώς πιο γρήγορα από ό,τι η χορήγηση των αναμνηστικών δόσεων» είπε ο Ρέιντχες.
Μια αργή προσέγγιση
Ανεξάρτητα από το πόσο εντυπωσιακό είναι το ποσοστό εμβολιασμού μιας χώρας, οι ειδικοί επιμένουν πως τα εμβόλια από μόνα τους δεν αναμένεται να σταματήσουν την επιδημία μιας χώρας. «Το εμβόλιο ελέγχει τους θανάτους – αλλά αυτό που βλέπουμε είναι ένας ιός που έχει καθιερωθεί ως ενδημικός και σε ορισμένες χώρες έχει σημειώσει μεγαλύτερη πρόοδο από άλλες επειδή υπήρξαν λιγότερο αυστηροί έλεγχοι» λέει ο Ντέιβιντ Χέιμαν, πρώην διευθυντικό στέλεχος του τμήματος μολυσματικών ασθενειών του ΠΟΥ και καθηγητής στο London School of Hygiene and Tropical Medicine.
Τα περιοριστικά μέτρα διαφέρουν από χώρα σε χώρα και η τήρησή τους μπορεί επίσης να διαφέρει πάρα πολύ. Και αυτό σημαίνει ότι ακόμη και καλά εμβολιασμένα έθνη όπως η Ιρλανδία, μπορεί να δουν μια σημαντική άνοδο των κρουσμάτων.
«Η Ιρλανδία είναι μια χώρα με μεγάλη κοινωνικοποίηση» είπε ο ΜακΚόνεϊ. «Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η κοινωνικοποίηση είναι συγκεκριμένη σε κάθε πολιτισμό και διαφορετική μεταξύ των χωρών. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία ο κόσμος βγαίνει για φαγητό στις 10 το βράδυ, στην Ιρλανδία στριμωχνόμαστε σε γεμάτα εστιατόρια».
Γιατί Ισπανία και Πορτογαλία έχουν αποφύγει, προς στιγμή, τα χειρότερα
Η Ισπανία και η Πορτογαλία, με ποσοστά εμβολιασμού 80% και 87% του συνολικού πληθυσμού αντιστοίχως, έχουν επίσης χαλαρώσει τους κανόνες για τις κοινωνικές συναναστροφές τους τελευταίους μήνες. Αλλά μέχρι στιγμής, έχουν αποφύγει τα χειρότερα του τρίτου κύματος – με τους ειδικούς να επισημαίνουν την προφανή επιτυχία των περιοριστικών μέτρων. «Οι Ισπανοί ήταν ιδιαίτερα προσεκτικοί όσον αφορά στα περιοριστικά μέτρα, κυρίως τη γενικευμένη χρήση μάσκας και τις κοινωνικές αποστάσεις» δήλωσε η Άνα Γκαρσία, καθηγήτρια Προληπτικής Ιατρικής και Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Βαλένθια.
«Η χρήση μάσκας είναι υποχρεωτική μόνο σε εσωτερικούς χώρους, και αυτό γενικά επιτυγχάνεται, αλλά μπορείτε επίσης να βρείτε πολλούς ανθρώπους που εξακολουθούν να χρησιμοποιούν μάσκες σε εξωτερικούς χώρους», είπε.
Επίσης, παρά την επίτευξη υψηλών ποσοστών εμβολιασμού, η Ιβηρική χερσόνησος έχει κινηθεί αργά και προσεκτικά προς την κανονικότητα – καθώς στους περισσότερους δημόσιους χώρους, οι μάσκες εξακολουθούν να είναι υποχρεωτικές στα ΜΜΜ στην Ισπανία. Στην Πορτογαλία, οι μάσκες παραμένουν επίσης υποχρεωτικές στα ΜΜΜ και ο πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα προειδοποίησε την Τρίτη πως οι περιορισμοί θα μπορούσαν να επιστρέψουν εν μέσω αύξησης των κρουσμάτων.
Και ορισμένοι ειδικοί υποδεικνύουν αυτές τις δύο χώρες για ένα σχέδιο για το πώς ακόμη και καλά εμβολιασμένα έθνη, πρέπει να προσεγγίσουν τον ιό.
«Κατά την άποψή μου, η διαφορά στην κάλυψη εμβολιασμού σε διαφορετικές χώρες είναι αυτό που κάνει τη διαφορά στα ποσοστά εμφάνισης των νέων κρουσμάτων και στο νέο κύμα» είπε η Γκαρσία. «Αλλά δεν είναι η μόνη εξήγηση. Τα εμβόλια από μόνα τους δεν μπορούν να εξαφανίσουν πλήρως έναν ιό».
«Η κόπωση του κορωνοϊού»
Ωστόσο, η σημασία της τήρησης των μέτρων κατά του κορωνοϊού γίνεται πιο έντονα αισθητή σε χώρες όπου το πρόγραμμα εμβολιασμού έχει βαλτώσει. Και στη Γερμανία, η οποία έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμού στη Δυτική Ευρώπη, ορισμένοι ειδικοί κατηγορούν τη μεταστροφή της αντίληψης του κοινού.
«Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες είναι η κόπωση από τον κορωνοϊό – ο κόσμος έχει πραγματικά κουραστεί από την πανδημία» δήλωσε ο Ρέιντχες. «Μόλις είχαμε γενικές εκλογές όπου ο κορωνοϊός σταμάτησε για λίγο να είναι στο επίκεντρο. Οι πολιτικοί εστίαζαν σε άλλα πράγματα και η εντύπωση που έλαβε ο κόσμος ήταν ότι το πρόβλημα δεν είναι πια τόσο μεγάλο» είπε.
Η Γερμανία κατέγραψε την Πέμπτη πάνω από 65.000 νέα κρούσματα κορωνοϊού και η απερχόμενη καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ χαρακτήρισε την κατάσταση της χώρας «δραματική». Ωστόσο, ακόμη και εν μέσω της εκτόξευσης των κρουσμάτων, πολλά μπαρ στη Γερμανία και χριστουγεννιάτικες αγορές προσελκύουν μεγάλο αριθμό, σημειώνει ο Ρέιντχες.
Την ίδια ώρα, οι Γερμανοί υπουργοί προτρέπουν τον κόσμο να κάνει το εμβόλιο και παράλληλα κάνουν πιο δύσκολη τη ζωή σε όσους επιλέγουν να μην το κάνουν. Αλλά οι ειδικοί αναγνωρίζουν πως τέτοιες προσπάθειες είναι πολύ αργά για να ανακόψουν αυτό το κύμα. «Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν ποσοστά εμβολιασμού που θα σταματούσαν αυτό το κύμα» δήλωσε ο Ρέιντχες. Αντίθετα, επιμένουν ότι η λήψη μέτρων και η μείωση της κοινωνικοποίησης μπορεί να κάνει την άμεση διαφορά.
«Η περίοδος αυτή (φθινόπωρο – χειμώνας) είναι η καλύτερη εποχή για τη μετάδοση του ιού. Ο κόσμος βρίσκεται σε εσωτερικούς χώρους και αυτό παίζει σημαντικό ρόλο» είπε ο Ρέιντχες. «Ο κόσμος έχει βαρεθεί με τον κορωνοϊό και δεν μένει πιστός στην τήρηση των μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Άρα εξαπλώνεται πολύ καλύτερα τώρα».