Δεν μπορεί κανείς να προεξοφλήσει την ένταξη της Ουκρανίας (όπως επίσης και της Μολδαβίας, της Γεωργίας και ίσως και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης) στην ΕΕ.
Η διαδικασία διεύρυνσης δεν έχει κάτι τελεολογικό και ντετερμινιστικό και στην πορεία αναμφισβήτητα θα υπάρξουν πολλές παλινωδίες, πισωγυρίσματα και απογοητεύσεις. Άλλοτε οι υποψήφιες χώρες θα αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ΕΕ ή θα επιλέγουν βίους παράλληλους ή και αποκλίνοντες (όπως η Τουρκία) και άλλοτε η ίδια η ΕΕ θα μετακινεί τα γκολπόστ, προσαρμόζοντας τα κριτήρια στα νέα δεδομένα που προκύπτουν (όπως στην περίπτωση των Δυτικών Βαλκανίων). Το μόνο σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια μακροχρόνια διαδικασία που δεν είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσει στην αύξηση των μελών της Ευρωπαϊκής οικογένειας σύντομα, καθώς τα κράτη-μέλη -πιθανώς όχι μόνο η Ουγγαρία- θα έχουν αρκετές ευκαιρίες να καθυστερήσουν την πρόοδο των διαπραγματεύσεων προς ίδιον όφελος. Είναι άλλο πράγμα η πολιτική -και μάλλον ανέξοδη- δέσμευση για εκκίνηση διαπραγματεύσεων ένταξης ή απόδοση καθεστώτος υποψήφιας χώρας και άλλο η ουσιαστική διαπραγμάτευση για το οικονομικό κόστος, τις πολιτικές επιπτώσεις και τις θεσμικές επιπλοκές ενός νέου γύρου διεύρυνσης, οι οποίες σιγά σιγά θα αρχίσουν να αναδύονται στην επιφάνεια.
Τότε, γιατί επικρατεί ένα πανηγυρικός τόνος στις Βρυξέλλες για την απόφαση αυτή; Ανεξαρτήτως του τελικού αποτελέσματος στις διαπραγματεύσεις για την ενίσχυση του τρέχοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, δηλαδή του προϋπολογισμού της ΕΕ μέχρι το 2027, ένας βασικός λόγος ευφορίας έγκειται στην τήρηση των ειλημμένων δεσμεύσεων εκ μέρους της ΕΕ προς τις υποψήφιες χώρες και στην ενίσχυση της Ευρωπαϊκής τους προοπτικής. Δεν είναι λίγο για την ΕΕ να διασκεδάσει τις ευρέως διαδεδομένες εντυπώσεις περί ανακολουθίας λόγων και έργων. Ένας δεύτερος λόγος είναι το μήνυμα στήριξης προς τον μαχόμενο ουκρανικό λαό ότι υπάρχει μια προοπτική ειρήνης, ασφάλειας και ευημερίας και ότι ο αγώνας που δίνει κάθε άλλο παρά μάταιος και άνευ νοήματος είναι. Ειδικά σε μια περίοδο που η διάχυτη υποστήριξη από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ έχει αρχίσει να δοκιμάζεται, η Ουκρανία χρειάζονταν μια ένεση ηθικού για να συνεχίσει την προσπάθεια υπεράσπισης της ανεξαρτησίας και κυριαρχίας της.
Ο τρίτος -και κατά τη γνώμη μου πιο σημαντικός- λόγος είναι η απομόνωση και η περιθωριοποίηση του Όρμπαν. Προφανώς και η κυβέρνηση της Ουγγαρίας θα έχει πολλές ευκαιρίες να ασκήσει το δικαίωμα της αρνησικυρίας και να μπλοκάρει την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων στην πορεία. Όμως, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: όταν η Ευρώπη θέλει, μπορεί να επιβάλλει τη θέλησή της, αφού προηγουμένως έχει εξαντλήσει όλα τα συναινετικά μέσα υπέρβασης των αντιθέσεων. Η -τυχαία κατά την επίσημη τοποθέτηση των θεσμικών οργάνων- απελευθέρωση παρακρατημένης οικονομικής βοήθειας προς την Ουγγαρία από το Ταμείο Συνοχής της ΕΕ για τη γνωστή υστέρηση της χώρας σε θέματα κράτους δικαίου, την παραμονή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, έδωσε λαβή για αρνητικά σχόλια περί ενός ακόμα ανατολίτικου παζαριού, όπως αυτά που έχουμε βιώσει πολλές φορές στο παρελθόν. Δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει ότι όντως αυτή ήταν η πρόθεση. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο κάμφθηκαν -ή καλύτερα παρακάμφθηκαν- οι αντιρρήσεις του Όρμπαν δίνει ένα ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα και επιτρέπει χαμόγελα αισιοδοξίας, ακόμα κι αν εγείρει αμφιβολίες νομικής εγκυρότητας ή συνωμοσιολογικές υποψίες προσχεδιασμένης χορογραφίας. Η ουσία είναι η Ουκρανία και Μολδαβία είναι σε τροχιά ενταξιακών διαπραγματεύσεων, η Γεωργία έχει αποκτήσει καθεστώς υποψήφιας χώρας και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει αυτή τη δυνατότητα στο προσεχές μέλλον, ανάλογα με τη δική της πρόοδο. Κι αυτό αποτελεί σίγουρα μια ιστορική στιγμή για την ΕΕ και τις χώρες αυτές!
*Ο Σπύρος Μπλαβούκος είναι Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Επικεφαλής Ευρωπαϊκού Προγράμματος Αριάν Κοντέλλη, ΕΛΙΑΜΕΠ