Με ενισχυμένες επιχειρησιακές και τεχνικές εξουσίες, ο νέος Οργανισμός της ΕΕ για το Άσυλο θα διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και θα συμβάλει στη σύγκλιση των προτύπων για το άσυλο.
Η προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε χθες, Τρίτη, μεταξύ των διαπραγματευτών του Ευρωκοινοβουλίου και της πορτογαλικής Προεδρίας του Συμβουλίου δίνει τέλος στο χρόνιο αδιέξοδο που είχε προκύψει στο Συμβούλιο όσον αφορά στη μεταρρύθμιση που θα μετατρέψει την Υπηρεσία Υποστήριξης της ΕΕ για το Άσυλο (EASO) σε αυτόνομο οργανισμό. Ο συμβιβασμός επιβεβαιώνει ως επί το πλείστον την πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε το 2017, ενώ περιλαμβάνει επίσης ειδικές διατάξεις σχετικά με την έναρξη ισχύος του μηχανισμού παρακολούθησης, ο οποίος θα τεθεί σε εφαρμογή στο μεγαλύτερο μέρος του από τις 31 Δεκεμβρίου 2023.
Το κείμενο ενισχύει την υφιστάμενη Υπηρεσία, η οποία λειτουργεί από το 2011, μετατρέποντάς την σε ανεξάρτητο Οργανισμό που θα αναπτύξει επιχειρησιακά πρότυπα, δείκτες, κατευθυντήριες γραμμές και βέλτιστες πρακτικές σε θέματα ασύλου. Θα παρέχει επίσης επιχειρησιακή συνδρομή στα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων σε καταστάσεις κρίσης, καθώς και στις προσπάθειες μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης. Προκειμένου να βελτιωθεί η λειτουργία του κοινού συστήματος ασύλου, θα στηρίξει την πρακτική συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών. Ο Οργανισμός θα διαθέτει πρόσθετους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους, συμπεριλαμβανομένου επαρκούς προσωπικού για να συμμετάσχει στις ομάδες υποστήριξης για το άσυλο και στις ομάδες εμπειρογνωμόνων που ασχολούνται με την παρακολούθηση των διαδικασιών και της κατάστασης. Ενισχύθηκαν επίσης οι όροι που αφορούν τη συνεργασία με τρίτες χώρες.
Θέσπιση θέσης Υπεύθυνου για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα και ομάδας εμπειρογνωμόνων
Κατόπιν απαίτησης των ευρωβουλευτών, ο Οργανισμός θα διαθέτει Υπεύθυνο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Οι αρμοδιότητές του θα αποσκοπούν στη διασφάλιση του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Οργανισμού, αλλά και ευρύτερα όσον αφορά την ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου. Θα είναι επίσης υπεύθυνος για τον νέο μηχανισμό καταγγελιών.
Ο νέος Οργανισμός θα συγκροτήσει ομάδα 500 εθνικών εμπειρογνωμόνων που θα μπορούν να τοποθετούνται κατόπιν αιτήματος των κρατών μελών σε ομάδες υποστήριξης για το άσυλο, και θα παρέχουν επιτόπου τεχνική και επιχειρησιακή συνδρομή.
Παρακολούθηση της κατάστασης στα κράτη μέλη
Από τις 31 Δεκεμβρίου 2023, ο Οργανισμός θα παρακολουθεί κατά πόσον στα κράτη μέλη εφαρμόζονται στην πράξη οι διάφορες πτυχές του κοινού συστήματος ασύλου, για παράδειγμα σχετικά με τις συνθήκες υποδοχής, το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και τις δικλείδες για την προστασία των παιδιών, όπως και για τις δικλείδες διασφάλισης της αξιοπιστίας των διαδικασιών. Το πλήρες σύστημα ελέγχου, καθώς και οι διατάξεις σχετικά με την ικανότητα και την ετοιμότητα των κρατών μελών σε καταστάσεις δυσανάλογης πίεσης, θα τεθούν σε ισχύ ταυτόχρονα με την κατάργηση του ισχύοντος κανονισμού του Δουβλίνου.
Το συμφωνηθέν κείμενο θα πρέπει να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο (πρώτα από την επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών και στη συνέχεια από την ολομέλεια) και από το Συμβούλιο, ώστε να τεθεί σε ισχύ.