Η ημέρα μνήμης του ολοκαυτώματος των Ρομά τιμάται κάθε χρόνο στις 2 Αυγούστου.
«Η ημέρα αυτή φέρνει στο προσκήνιο τις πολλαπλές μορφές διακρίσεων, περιθωριοποίησης, αποστέρησης και αποκλεισμού που συνεχίζουν να βιώνουν οι Ρομά σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας» δήλωσε ο γενικός γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γιώργος Σταμάτης, για την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για το Ολοκαύτωμα των Ρομά.
«Εβδομήντα επτά χρόνια πριν, στις 2 Αυγούστου 1944, οι Ναζί εξόντωσαν στους θαλάμους αερίων τους περίπου 3.000 Ρομά στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς- Μπιρκενάου. Κατά τη διάρκεια του Β' ΠΠ οι Ρομά αποτέλεσαν στόχο διώξεων των Ναζί και εκατοντάδες χιλιάδες θανατώθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ή πέθαναν από τις ασθένειες, τις κακουχίες και την πείνα. Το ολοκαύτωμα των Ρομά αποτελεί κομμάτι των πιο σκοτεινών στιγμών της ευρωπαϊκής Ιστορίας. Παραμένει μέχρι σήμερα, ωστόσο, εν πολλοίς άγνωστο», συμπλήρωσε ο Γ. Σταμάτης.
Η ημέρα μνήμης συμβάλλει στην προβολή και διάδοση της ιστορίας των Ρομά και βοηθά στην αποφυγή δημιουργίας μίας επιλεκτικής ιστορικής μνήμης. Το Στρατηγικό Πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά ως το 2030 έχει θέσει ως έναν από τους κύριους στόχους την καταπολέμηση και πρόληψη του αντιτσιγγανισμού και των διακρίσεων, κάνοντας έκκληση για υιοθέτηση εθνικών δράσεων στα κράτη μέλη, επιδιώκοντας την μείωση του ποσοστού των Ρομά που βιώνουν διάκριση τουλάχιστον κατά το ήμισυ μέχρι το 2030 (μείωση στο 13% από το 26%) καθώς και μείωση του ποσοστού του γενικού πληθυσμού που αισθάνεται άβολα έχοντας Ρομά γείτονες κατά τουλάχιστον στο 1/3 (μείωση στο 30% από το 46%).
Με βάση τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ για μια κοινωνία ίσης μεταχείρισης, ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών για όλους, στη Νέα Εθνική Στρατηγική και Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά 2021-2030, που σύντομα θα τεθούν σε δημόσια διαβούλευση, η πρόληψη και καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού και των διακρίσεων αποτελεί ξεχωριστό πυλώνα παρέμβασης. Προβλέπονται ειδικά θεματικά Μέτρα με στόχο την πρόληψη και καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού, των εγκλημάτων και της ρητορικής μίσους, του ρατσισμού και των πολλαπλών διαρθρωτικών συστημικών διακρίσεων σε βάρος των Ρομά. Επιπλέον, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε δράσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σε θέματα αποδοχής της διαφορετικότητας και της κουλτούρας των Ρομά, την ανάδειξη θετικών προτύπων καθώς και την προβολή της ιστορίας, της γλώσσας και του πολιτισμού των Ρομά.
«Από το 2015 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κήρυξε την 2α Αυγούστου ως "Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για το Ολοκαύτωμα των Ρομά" με σκοπό να τιμήσει τη μνήμη των 500.000 Ρομά, δηλαδή του ενός τετάρτου περίπου του συνολικού τότε πληθυσμού Ρομά, οι οποίοι αφανίστηκαν από τους Ναζί κατά τον Β' ΠΠ στην κατεχόμενη Ευρώπη», κατέληξε ο Γ. Σταμάτης.