Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα ψηφίσει την ερχόμενη βδομάδα πρόταση για νέο εκλογικό νόμο στις ευρωεκλογές, ενδεχομένως μια ιστορική απόφαση.
Οι ευρωβουλευτές θα συζητήσουν κατά τη σύνοδο της ολομέλειας επί μιας πρότασης για τη θέσπιση πιο κοινών -ενιαίων κανόνων για τις εκλογές της ΕΕ και την προσθήκη μιας εκλογικής περιφέρειας σε ολόκληρη την ΕΕ. Η πιο βαρυσήμαντη όμως πλευρά της πρότασης αφορά στην εκλογή του προέδρου της Κομισιόν.
Κατα βάση «εθνικές» οι ευρωεκλογές
Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, οι ευρωεκλογές πραγματοποιούνται κάθε 5 χρόνια και καθορίζουν τους 705 εκπροσώπους των 450 και πλέον εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών από 27 κράτη-μέλη.
Η πραγματικότητα είναι ότι ο τρόπος οργάνωσης των ευροεκλογών αποφασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε εθνικό επίπεδο, γεγονός που στερεί πολλά από το πραγματικό ευρωπαϊκό και υπερεθνικό τους περιεχόμενο και μήνυμα. Οι χώρες ψηφίζουν διαφορετικές ημέρες, μόνο τα εθνικά πολιτικά κόμματα εμφανίζονται στα ψηφοδέλτια και τα εκλογικά ηλικιακά όρια ποικίλλουν από χώρα σε χώρα.
Να γίνουν πραγματικά «ευρωπαϊκές» οι ευρωεκλογές
Μια πρόταση, που εκπονήθηκε από την επιτροπή συνταγματικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αποσκοπεί στη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής εκλογικής πράξης, η οποία καθορίζει ορισμένα κοινά πρότυπα για τη διοργάνωση των ευρωπαϊκών εκλογών και θα δώσει μεγαλύτερη πολιτική αξία σε αυτήν την διαδικασία. Θα γίνει πιο ευρωπαϊκή και όχι απλώς μια πρόβα τζενεράλε, για τις εθνικές εκλογές ή απλώς ένα κρας τεστ μεταξύ των εθνικών κομμάτων στον εντός των κρατικών συνόρων τους ανταγωνισμό.
Η έκθεση αναφέρει ότι είναι απαραίτητο να μετατραπούν οι εκλογές της ΕΕ «σε ενιαίες ευρωπαϊκές εκλογές, [...] σε αντίθεση με 27 ξεχωριστές εθνικές εκλογές, που είναι ο τρόπος με τον οποίο διοργανώνονται οι ευρωπαϊκές εκλογές σήμερα».
Διακρατικά ψηφοδέλτια
Οι ευρωβουλευτές προτείνουν τη δημιουργία μιας εκλογικής περιφέρειας σε όλη την ΕΕ για την εκλογή 28 ευρωβουλευτών επιπλέον των βουλευτών του Ευρωκοινοβουλίου που εκλέγονται σε εθνικές ή περιφερειακές εκλογικές περιφέρειες. Κάθε ψηφοφόρος θα έχει δύο ψήφους: μία για την εκλογή ευρωβουλευτών στις εκλογικές περιφέρειες σε επίπεδο κράτους μέλους και μία για την εκλογική περιφέρεια της ΕΕ. Θα πρέπει να υπάρχει γεωγραφική ισορροπία στα διακρατικά ψηφοδέλτια με τη συμπερίληψη υποψηφίων από μεγάλες, μεσαίες και μικρότερες χώρες με εναλλασσόμενη σειρά.
Επικεφαλής ο υποψήφιος για πρόεδρος της Κομισιόν
Τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα ή οι συνασπισμοί εθνικών κομμάτων θα μπορούν να προτείνουν διακρατικά ψηφοδέλτια υποψηφίων με επικεφαλής τον υποψήφιο που προτιμούν για τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η πρόταση λέει επίσης ότι οι κύριοι υποψήφιοι θα πρέπει να μπορούν να είναι υποψήφιοι σε όλα τα κράτη μέλη στις λίστες σε όλη την ΕΕ, επιτρέποντας στους ψηφοφόρους να ψηφίσουν τον υποψήφιο που προτιμούν για πρόεδρο της Κομισιόν.
Μια τέτοια εξέλιξη θα έδινε στον πρόεδρο της Κομισιόν μεγαλύτερη νομιμοποίηση και κατ’ επέκταση στην Κομισιόν, αφού ο επικεφαλής της στην ουσία θα επιλέγεται απευθείας από τους πολίτες μέσα από τα ευρωπαϊκά ψηφοδέλτια. Σήμερα ο πρέοδρος της Επιτροπής διορίζεται από τους ηγέτες των κρατών μελών (αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των χωρών της ΕΕ), με την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Σήμερα πιο κοντά από ποτέ
Έχουν γίνει ξανά απόπειρες να αλλάξει ο εκλογικός νόμος στην ΕΕ. Μια πρόταση για διακρατικό ψηφοδέλτιο πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2019 δεν έλαβε υποστήριξη από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ. Σε μια συνάντηση τον Φεβρουάριο του 2018, είπαν ότι θα επανέλθουν στο θέμα «στο μέλλον, ενόψει των εκλογών του 2024».
Σήμερα φαίνεται ότι ένα σενάριο αλλαγής είναι αρκετά πιθανό, όπως μετέφερε το ευρωπαϊκό ενημερωτικό μέσο Euractriv. «Είναι πιθανό να είναι μια ιστορική ψηφοφορία, καθώς σε αντίθεση με τις προηγούμενες τρεις απόπειρες (1998, 2011 και 2018), αυτή τη φορά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί πράγματι να αποφασίσει υπέρ της εισαγωγής διακρατικών καταλόγων και ενός πιο εναρμονισμένου ευρωπαϊκού εκλογικού νόμου», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Η Διάσκεψη για το Μέλον της Ευρώπης έστειλε μήνυμα
Σύσταση για εκλογικούς καταλόγους από πολλά κράτη μέλη έγινε επίσης από μια ομάδα ευρωπαίων πολιτών στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, γεγονός που στα μάτια των Βρυξελλών επιβεβαιώνει ότι η Διάσκεψη μπορεί όντως να χαράξει πολιτική.
Οι ευρωβουλευτές της επιτροπής συνταγματικών υποθέσεων υποστηρίζουν ότι η ίδρυση μιας εκλογικής περιφέρειας σε ολόκληρη την ΕΕ στην οποία οι λίστες θα έχουν στην κορυφή τους τον υποψήφιο κάθε πολιτικής ομάδας για πρόεδρο της Επιτροπής θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή δημοκρατία και θα νομιμοποιήσει περαιτέρω την εκλογή του προέδρου της Κομισιόν.
Κοινή μέρα -Κοινά ηλικιακά όρια- επιστολική ψήφος- ισότιμη εκπροσώπηση γυναικών
Οι ευρωβουλευτές προτείνουν επίσης η ημέρα των εκλογών στην ΕΕ να είναι ίδια για όλες τις χώρες της ΕΕ και να πραγματοποιείται πάντα στις 9 Μαΐου, τη λεγόμενη ημέρα της Ευρώπης. Επί του παρόντος, οι εκλογές διεξάγονται από Πέμπτη έως Κυριακή, με κάθε χώρα να ακολουθεί τις εθνικές εκλογικές διαδικασίες της.
Η πρόταση επιδιώκει να εναρμονίσει την ηλικία από την οποία οι πολίτες της ΕΕ έχουν το δικαίωμα να ψηφίζουν ή να εκλέγονται στις εκλογές της ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές συνιστούν όλοι οι Ευρωπαίοι να έχουν δικαίωμα ψήφου από 16 ετών και κάθε πολίτης της ΕΕ άνω των 18 να έχει το δικαίωμα να εκλέγεται.
Η πρόταση προβλέπει ότι όλες οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να προβλέπουν την επιστολική ψήφο στις ευρωπαϊκές εκλογές. Αναφέρεται επίσης ότι η ισότητα των φύλων στους εκλογικούς καταλόγους θα πρέπει να διασφαλίζεται είτε μέσω συμπιεσμένων λιστών, όπου εναλλάσσονται υποψήφιοι άνδρες και γυναίκες, είτε μέσω ποσοστώσεων.
Σύνθετη η διαδικασία για την τροποποίηση του εκλογικού κανονισμού
Οι ενημερώσεις της Ευρωπαϊκής Εκλογικής Πράξης υπόκεινται σε ειδική διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η πρόταση προετοιμάζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το Συμβούλιο μπορεί να την τροποποιήσει και πρέπει να εγκρίνει το κείμενο ομόφωνα αφού λάβει την έγκριση του Κοινοβουλίου. Όλες οι χώρες της ΕΕ πρέπει να εγκρίνουν τις διατάξεις προτού τεθούν σε ισχύ.
Μένει να δούμε την επόμενη βδομάδα εάν η ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου θα δώσει το «πράσινο φως» στην διαδικασία.