Το «δικαίωμα της επισκευής» θα συνοδεύσει μια κυκλική και βιώσιμη οικονομία εκτιμούν οι ευρωβουλευτές που ζητούν προϊόντα με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Το «δικαίωμα επισκευής» πρέπει να περιλαμβάνει τον σχεδιασμό προϊόντων που διαρκούν περισσότερο και μπορούν να επισκευαστούν, καθώς και την επισήμανση για την καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών και την επέκταση των δικαιωμάτων εγγύησης. Αυτό ξεχώρισε από τη σημερινή συζήτηση των αρμόδιων ευρωβουλευτών.
Νέες προκλήσεις- Νέες απαιτήσεις
Μπορεί ο πόλεμος στην Ουκρανία να έχει κυριαρχήσει στη συζήτηση αλλά λειτουργεί παράλληλα και ως επιταχυντής εξελίξεων σε επίπεδο ΕΕ, σχετικά με την αυτονομία και τη στρατηγική αναβάθμιση της Ένωσης στο ασταθές διεθνές περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνεται και η οικονομία.Δεν μπορεί λοιπόν αυτή η αυτονομία να γίνει ευρωπαϊκό κεκτημένο αν δεν υλοποιηθούν οι περίφημοι στόχοι της οικονομικής ανάκαμψης. Και πώς θα γίνουν πραμγατικότητα αυτοί οι στόχοι; Αυτό ακριβώς εκτιμούν τα ευρωπαϊκά όργανα: Μια ανταγωνιστική ευρωπαϊκή οικονομία θα είναι αυτή που θα είναι βιώσιμη και κυκλική, με νέα πεδία επενδύσεων και στρατηγική απεξάρτηση από άλλες αγορές.
Η αρμόδια επιτροπή πήρε θέση
Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε λοιπόν σήμερα, Τετάρτη, με 41 ψήφους υπέρ, καμία κατά και 4 αποχές, η επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών του Ευρωκοινοβουλίου τονίζει ότι ένα αποτελεσματικό δικαίωμα επισκευής θα πρέπει να αντιμετωπίζει πτυχές του κύκλου ζωής ενός προϊόντος και να λαμβάνει υπόψη τον σχεδιασμό του προϊόντος, καθώς και βασικές δεοντολογικές αρχές παραγωγής, τυποποίηση, πληροφοριακή επισήμανση σχετικά με την επισκευασιμότητα και την αναμενόμενη διάρκεια ζωής ενός προϊόντος, εγγυήσεις για τον καταναλωτή και δημόσιες προμήθειες.
Καταθέτοντας το ψήφισμα εξ ονόματος της επιτροπής, η πρόεδρος Anna Cavazzini (Πράσινοι/EFA, DE) είπε: «Η επισκευή σπασμένων ή κατεστραμμένων προϊόντων σημαίνει εξοικονόμηση χρημάτων, εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων, κάτι που είναι πιο ουσιαστικό από ποτέ για τη δημιουργία μιας ανθεκτικής ενιαίας αγοράς . Η επισκευή των δικών τους προϊόντων δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να αναλάβουν ενεργό ρόλο στη στροφή προς μια κυκλική οικονομία. Η ΕΕ πρέπει να εκπληρώσει το δικαίωμα επισκευής. Σήμερα, η επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς ορίζει σαφώς τις προσδοκίες της για την επικείμενη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής».
Εξασφάλιση μεγαλύτερης πρόσβασης σε υπηρεσίες επισκευής
Οι ευρωβουλευτές αναφέρουν στο κείμενο ότι ένα σωστό «δικαίωμα επισκευής» θα πρέπει να παρέχει στη βιομηχανία επισκευών, συμπεριλαμβανομένων των ανεξάρτητων επισκευαστών, και στους καταναλωτές, δωρεάν πρόσβαση σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης. Όσον αφορά τις ψηφιακές συσκευές, οι ευρωβουλευτές υποστηρίζουν ότι «οι ενημερώσεις λογισμικού πρέπει να διατίθενται για ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα» και οι καταναλωτές της ζήτησης να ενημερώνονται πλήρως κατά τη στιγμή της αγοράς σχετικά με τη διαθεσιμότητα των ενημερώσεων.
Αυτά δεν θα πρέπει να οδηγούν σε μειωμένη απόδοση, για παράδειγμα στα κινητά smartphone. Πρακτικές που περιορίζουν αδικαιολόγητα το δικαίωμα επισκευής ή οδηγούν σε απαξίωση- στοχευμένη αχρήστευση, θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως «αθέμιτες εμπορικές πρακτικές» και να περιλαμβάνονται στη μαύρη λίστα στη νομοθεσία της ΕΕ.
Κίνητρα για τους καταναλωτές να επιλέξουν την επισκευή από την αντικατάσταση
Απαιτούνται επίσης μέτρα για να παρακινηθούν οι καταναλωτές να επιλέξουν την επισκευή αντί για την αντικατάσταση, σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν την υποχρέωση παροχής ενός αγαθού αντικατάστασης κατά τη διάρκεια μιας επισκευής για ορισμένα προϊόντα, την επέκταση των εγγυήσεων και τη χορήγηση μπόνους για τους καταναλωτές που επιλέγουν να επισκευάσουν.
Άλλες προτάσεις περιλαμβάνουν:
- απαιτήσεις σχεδιασμού προϊόντων που να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και να επισκευάζονται με ασφάλεια και τα μέρη τους να αφαιρούνται εύκολα
- εναρμονισμένοι κανόνες για την ενημέρωση των καταναλωτών στο σημείο πώλησης, συμπεριλαμβανομένων του «βαθμού επισκευής», της εκτιμώμενης διάρκειας ζωής, των ανταλλακτικών, των υπηρεσιών επισκευής, καθώς και της διαθεσιμότητας ενημερώσεων λογισμικού
- έναν πιθανό μηχανισμό ευθύνης από κοινού κατασκευαστή-πωλητή
- την εισαγωγή απαιτήσεων ανθεκτικότητας και επισκευής σε μελλοντική οδηγία οικολογικού σχεδιασμού.
Επόμενα βήματα
Το σχέδιο ψηφίσματος πρόκειται να ψηφιστεί από τους ευρωβουλευτές στην ολομέλεια του Απριλίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει τονίσει σε πολλές περιπτώσεις τη σημασία του δικαιώματος επισκευής για τους καταναλωτές ως βασικού πυλώνα της ατζέντας για την κυκλική οικονομία στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ. Η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι θα καταθέσει πρόταση για την τροποποίηση της οδηγίας για τις πωλήσεις αγαθών και ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να υποβάλει χωριστή νομοθετική πρόταση για το δικαίωμα επισκευής κατά το τρίτο τρίμηνο του 2022.
Τι λένε οι πολίτες;
Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, το 79% των πολιτών της ΕΕ πιστεύει ότι θα πρέπει να ζητηθεί από τους κατασκευαστές να διευκολύνουν την επισκευή ψηφιακών συσκευών ή την αντικατάσταση των μεμονωμένων εξαρτημάτων τους και το 77% προτιμά να επισκευάσει τις συσκευές του παρά να τις αντικαταστήσει.