Οι 5 συμβουλές του Ευρωκοινοβουλίου για να μπορούμε να ελέγχουμε και να αποφεύγουμε τα Fake News και την παραπληροφόρηση.
Τα Fake news-Ψευδείς ειδήσεις και η παραπληροφόρηση αποτελούν μάστιγα της ενημέρωσης σήμερα. Από ιδιώτες και φορείς μέχρι ολόκληρα κράτη, κυβερνήσεις και οργανισμούς, όλοι καλούνται να διαχειριστούν, να αντιμετωπίσουν και να απαντήσουν στην παραπληροφόρηση και τη διάδοση ψευδών ειδήσεων.
Τίποτα καινούργιο
Στην πραγματικότητα η παραπληροφόρηση μέσα από τα λεγόμενα Fake News δεν είναι κάτι καινούργιο. Ως είδος κίτρινου τύπου ή προπαγάνδας που στοχεύει στην παραπληροφόρηση οι ψευδείς ειδήσεις υπήρχαν πάντα.
Η παραπληροφόρηση μπορεί να εξυπηρετήσει μια προεκλογική εκστρατεία, την πολιτική αντιπαράθεση, τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης γενικά, τις παρανοϊκές και συνομωσιολογικές αντιλήψεις ενός ή ομάδας ατόμων, ακόμα και μία φάρσα.
Πολύ πιο επιδραστικό και άμεσο - Άλλη δυναμική
Η τεχνολογική ανάπτυξη, τα μέσα που διαθέτουμε σήμερα δίνουν τη δυνατότητα για ταχύτατη και άμεση μετάδοση της πληροφορίας. Αυτές είναι δυνατότητες που μας προσφέρει η τεχνολογία μέσα από το διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα και μπορούν να αξιοποιηθούν με πολλούς τρόπους, κυρίως το κομμάτι που αφορά την ταχύτητα μετάδοσης της είδησης.
Είναι τέτοια η δυναμική του Fake News που μπορεί να χρειαστεί μερικές μόλις ώρες για να διαδοθεί ως είδηση μαζικά- viral και ακόμα κι αν διαψευστεί πανηγυρικά στη συνέχεια, να έχει γίνει η δουλειά της παραπληροφόρησης. Ουσιαστικά ο καθένας μπορεί πλέον ταχύτατα να δημοσιεύσει ό,τι θέλει.
Οι πολίτες που ενημερώνονται, κατά βάση μέσω του διαδικτύου και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ειδικότερα, είναι εκτεθειμένοι σε Fake News. Επίσης τα ειδησεογραφικά μέσα είναι πολύ περισσότερα. Η ενημέρωση δεν περιορίζεται πλέον σε μερικές εφημερίδες, ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Και το πλήθος το παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης έχει πολλαπλασιαστεί και μαζί με τις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, τα ενημερωτικά blog, το διαδικτυακό ραδιόφωνο, τα podcast κ.ά. η ενημέρωση έχει πολλαπλάσιες πηγές.
Οι νέες συνθήκες απαιτούν πολύ περισσότερα φίλτρα και κριτική ματιά στο περιεχόμενο της είδησης.
Οι 5 συμβουλές του Ευρωκοινοβουλίου
Η Υπηρεσία Έρευνας του Eυρωπαϊκού Κοινοβούλιο έχει δημοσιεύσει κάποιες χρήσιμες συμβουλές για να φιλτράρουμε και να επαληθεύουμε την εγκυρότητα μια είδησης, στον βαθμό που μπορούμε.
Ελέγχουμε την προέλευση της είδησης
Είναι από αξιόπιστο μέσο ενημέρωσης η είδηση που έχει φτάσει μπροστά μας; Είναι πολύ σημαντικό να ελέγχουμε από που είναι αυτό που διαβάζουμε. Αν βρεθούμε σε έναν άγνωστο ιστότοπο ή λογαριασμό-προφίλ, βοηθάει να ελέγξουμε και τις υπόλοιπες ειδήσεις που υπάρχουν εκεί. Αν ο λογαριασμός ή ο ιστότοπος είναι γεμάτος από ειδήσεις του τύπου «ΣΟΚ! Η γη είναι επίπεδη-Δείτε γιατί» ή «Μας εμβολιάζουν για να τοποθετήσουν τσιπάκια στο σώμα μας!» και άλλα τέτοια, τότε μάλλον και η είδηση που έχουμε μπροστά μας είναι ψευδής.
Ελέγχουμε τον συντάκτη
Μια ασφαλής δίοδος είναι να ελέγξουμε τον συντάκτη της είδησης. Το Ευρωκοινοβούλιο προτείνει ως βασικό μέρος της επαλήθευσης να δούμε αν ο συντάκτης είναι υπαρκτό πρόσωπο. Αν ναι, είναι πολύ βοηθητικό να ανατρέξουμε στο ιστορικό του, σε προηγούμενη αρθρογραφία, να δούμε πόσο αξιόπιστος είναι. Η υπογεγραμμένη πληροφορία είναι πάντοτε πιο αξιόπιστη ή πιο σωστά δίνει τη δυνατότητα να δούμε ποιος και γιατί μπορεί να γράφει ό,τι γράφει. Αν είναι άγνωστο πρόσωπο, ανώνυμος ή ψεύτικο προφίλ, τότε κατά πάσα πιθανότητα και η είδηση που διαβάζουμε δεν είναι αληθινή.
Επαλήθευση παραπομπών
Εδώ τα πράγματα γίνονται λίγο πιο «ακαδημαϊκά» αλλά πολλά άρθρα χρησιμοποιούν παραπομπές. Με λίγο παραπάνω χρόνο και καλή διάθεση έχει αξία να δούμε τις παραπομπές και το κατά πόσο αξιόπιστες είναι. Αν οι πηγές προέρχονται από διακεκριμένους και έγκριτους φορείς, ιδρύματα, επιστήμονες και τα λοιπά, τότε αυτό που διαβάζουμε, ακούμε ή βλέπουμε αποκτά μια αξιοπιστία.
Σκεφτείτε προτού κοινοποιήσετε
Εδώ το Ευρωκοινοβούλιο, εφιστά την προσοχή για να αποφευχθεί να γίνει viral μια ψευδής είδηση και με δική μας ευθύνη. Προτείνεται λοιπόν να μην βιαστούμε να κοινοποιήσουμε μια είδηση που μας κάνει εντύπωση.
Να έχουμε υπόψη ότι τα Fake News είναι συνήθως σοκαριστικά και σχεδιασμένα να εγείρουν τα αισθήματα, στοχεύοντας στην γρήγορη μετάδοσή τους. Να το σκεφτούμε λίγο παραπάνω, κάνοντας και τους παραπάνω ελέγχους. Αν η είδηση είναι πραγματική θα δημοσιευτεί σύντομα και σε κάποιο αξιόπιστο μέσο ενημέρωσης.
Αναφέρουμε τις ψευδείς ειδήσεις
Το ευρωκοινοβούλιο προτείνει να κάνουμε viral τις ψευδείς ειδήσεις, ως τέτοιες. Με τον ίδιο τρόπο που επιχειρούν να παραπληροφορήσουν και να διαδώσουν ψεύτικα γεγονότα, μπορούμε κι εμείς, όταν βλέπουμε μια ψευδή είδηση να την αναφέρουμε στον περίγυρό μας και να εκθέσουμε τον αποστολέα της, προστατεύοντας τους συνανθρώπους μας.