Ολοένα και περισσότερες χώρες της ΕΕ δρουν αυτοβούλως στρεφόμενες στο εξωτερικό για προμήθεια εμβολίων για την Covid-19 καθώς εντείνονται οι αμφιβολίες για τη στρατηγική της Κομισιόν στο θέμα αυτό.
Τα τελευταία 24ωρα, η Σλοβακία, η Δανία, η Αυστρία, η Πολωνία και η Τσεχία ακολούθησαν το παράδειγμα της Ουγγαρίας σε μια ρήξη με την κοινή στρατηγική εμβολιασμού της ΕΕ και αναζητώντας εμβόλια εκτός των συνόρων της ΕΕ, εξαπολύοντας ένα μπαράζ κριτικής στην Κομισιόν λέγοντας ότι οι πολίτες τους δεν μπορούν να την περιμένουν να δράσει.
H Αυστρία και η Δανία ανακοίνωσαν ότι θα συνεργαστούν με το Ισραήλ για την παραγωγή εμβολίων κατά των μεταλλάξεων του κορωνοϊού, ενώ ο Σεμπάστιαν Κουρτς είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν για το ενδεχόμενο να προμηθευθεί η Αυστρία το ρωσικό εμβόλιο Sputnik V, αλλά και να υπάρξει μία από κοινού παραγωγή του εμβολίου, όπως ανακοίνωσε το Κρεμλίνο. Αντιμέτωπη μ’ αυτή τη σφοδρή κριτική η Κομισιόν ζήτησε για άλλη μια φορά κατανόηση: «Η παραγωγή και διανομή των εμβολίων είναι ένα πρότζεκτ που συναντά πολλά εμπόδια. Νομίζω ότι έχουμε αναπτύξει μια επιτυχημένη στρατηγική εμβολιασμού», είπε ο εκπρόσωπός της Στέφαν ντε Κερσμάκερ. Ωστόσο, ο ένας μετά τον άλλο Ευρωπαίοι ηγέτες δεν κρύβουν τη δυσφορία τους. «Ο ΕΜΑ είναι πολύ αργός», είπε ο Αυστριακός καγκελάριος στη γερμανική εφημερίδα BILD, αναφερόμενος στην καθυστέρηση της διαδικασίας έγκρισης εμβολίων από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. «Δεν θα περιμένω», διεμήνυσε ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, που έκανε το κινεζικό εμβόλιο της Sinopharm, εξηγώντας την απόφαση της Βουδαπέστης να αγοράσει εμβόλια από τη Ρωσία και την Κίνα. Στο χορό μπήκε και ο Πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα, ο οποίος σε τηλεφωνική επικοινωνία τη Δευτέρα με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ εκδήλωσε ενδιαφέρον για αγορά κινεζικών εμβολίων.
Η ΕΕ μελετά την έκτακτη έγκριση εμβολίων
Η διάβρωση της αλληλεγγύης στην ΕΕ τα τελευταία 24ωρα υποδεικνύει, σύμφωνα με το Politico, ότι Ευρωπαίοι ηγέτες έδωσαν στη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης της συνόδου κορυφής την περασμένη Πέμπτη μια τελευταία ευκαιρία στην Κομισιόν να προσφέρει συγκεκριμένα θετικά νέα για την εκστρατεία εμβολιασμού στην ΕΕ, που θα μπορούσαν να μεταφέρουν στους πολίτες τους. Η Κομισιόν επέμεινε χθες ότι το πρόγραμμα δεν έχει εκτροχιαστεί. «Οι φαρμακευτικές εταιρείες είναι στη διαδικασία της παραγωγής περίπου ενάμιση εκατ. δόσεων, μεγάλος αριθμός και είμαστε πεπεισμένοι ότι μέχρι το φετινό καλοκαίρι θα είμαστε σε θέση να πιάσουμε τον στόχο της ΕΕ για τον εμβολιασμό του 70% του πληθυσμού», είπε ο Ντε Κερσμάκερ. Ενώ ο επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ερικ Μαμέρ, υποστήριξε ότι κανένα κράτος-μέλος της ΕΕ δεν ζήτησε να εγκαταλείψει το κοινό πρόγραμμα προμήθειας εμβολίων, σημειώνοντας ότι είναι ευκολότερο για μια μικρή χώρα όπως το Ισραήλ με τα περίπου εννέα εκατ. κατοίκων να εμβολιάσει τον πληθυσμό του σε σύγκριση με τα 450 εκατ. των πολιτών της ΕΕ, που βρίσκονται σε διάφορα κράτη μέλη με διαφορετικά εθνικά συστήματα υγείας.
Ίσως ένα από τα θετικά νέα που περιμένουν οι ηγέτες να είναι η έγκριση έκτακτης ανάγκης για εμβόλια, ως ταχύτερη εναλλακτική λύση έναντι των αυστηρότερων αδειών υπό όρους που έχουν χορηγηθεί μέχρι στιγμής, προοπτική που δήλωσε χθες η Κομισιόν ότι εξετάζει. Μια τέτοια κίνηση θα σηματοδοτούσε μια μεγάλη αλλαγή στην προσέγγιση έγκρισης των εμβολίων, καθώς θα συνεπάγεται τη χρήση μιας διαδικασίας την οποία η ΕΕ είχε κρίνει επικίνδυνη. «Είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε με τα κράτη-μέλη όλες τις πιθανές οδούς για την επιτάχυνση στην πράξη της έγκρισης των εμβολίων», δήλωσε εκπρόσωπος της Κομισιόν, καθώς το θέμα απασχόλησε νωρίτερα συνάντηση αξιωματούχων με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Μια επιλογή θα μπορούσε να είναι η «έκτακτη έγκριση εμβολίων σε επίπεδο ΕΕ με κοινή ευθύνη μεταξύ των κρατών-μελών», είπε η εκπρόσωπος, προσθέτοντας ότι αν οι κυβερνήσεις της ΕΕ στηρίξουν την ιδέα αυτή, οι ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσαν να ξεκινήσουν πολύ γρήγορα. Η ίδια είπε στο Reuters ότι παραμένει ασαφές κατά πόσον μια διαδικασία έγκρισης έκτακτης ανάγκης σε όλη την ΕΕ, εφόσον υπάρξει συμφωνία, θα συνεπάγεται τους ίδιους όρους με τις εγκρίσεις έκτακτης ανάγκης που χορηγούνται σε εθνικό επίπεδο.
Αισιοδοξία με τον ερχομό της άνοιξης
Υπάρχουν, πάντως, θετικές ενδείξεις ότι η στρατηγική εμβολιασμού της ΕΕ θα συνεχίσει να αποδίδει καρπούς -έστω και όχι στους επιθυμητούς αριθμούς – με τον ερχομό της άνοιξης. Την ερχόμενη εβδομάδα ο ΕΜΑ αναμένεται να ανάψει το πράσινο φως στο μονοδοσιακό εμβόλιο της Johnson & Johnson , -το τέταρτο που θα λάβει έγκριση στην ΕΕ - αν και η εταιρεία δεν θα μπορεί να παραδώσει δόσεις μέχρι τα τέλη Μαρτίου.
Την ίδια ώρα η Novavax είναι στο τελικό στάδιο των διαπραγματεύσεων για την ολοκλήρωση συμφωνίας προμήθειας του εμβολίου της με την Κομισιόν, αν και η αμερικανική εταιρεία δεν θα μπορεί να παραδώσει δόσεις μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του έτους. Στο μεταξύ οι Pfizer / BioNTech – που έκλεισαν τον περασμένο μήνα νέα συμφωνία με την Κομισιόν για έξτρα 200 εκατ. δόσεις - θα παραδώσουν νωρίτερα του αναμένου 75 εκατ. δόσεις του εμβολίου τους στην ΕΕ, αλλά και πάλι όχι πριν το δεύτερο τρίμηνο, ενώ οι AstraZeneca / Οξφόρδη – οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις εμβολίων των οπίων πυροδότησαν οργή στην ΕΕ για τη βραδύτητα στην εκστρατεία εμβολιασμού – υπόσχονται ότι θα παραδώσουν και τα 180 εκατ. δόσεις που έχουν προγραμματιστεί για το δεύτερο τρίμηνο, αν και στις Βρυξέλλες διατηρούν επιφυλάξεις.
Η Κομισιόν έχει προσπαθήσει να πείσει ότι τα πράγματα βελτιώνονται, έστω κι αν δεν έχουν φθάσει στο επιθυμητό επίπεδο. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Σαρλ Μισέλ τόνισε στη συνέντευξη Τύπου μετά τη σύνοδο κορυφής της περασμένης εβδομάδας ότι «γνωρίζουμε ότι οι λίγες επόμενες εβδομάδες θα είναι δύσκολες αναφορικά με τους εμβολιασμούς». Αλλά το ερώτημα είναι πόσα κράτη-μέλη θα έχουν μέχρι τότε αποφασίσει να δράσουν αυτοβούλως για την προμήθεια εμβολίων.