Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022, η Τουρκία έγινε η πρώτη χώρα του ΝΑΤΟ από την έναρξη του πολέμου που προσκάλεσε τον Ρώσο πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν για μια επίσκεψη, η οποία είναι πιθανό να πραγματοποιηθεί μετά τις τοπικές εκλογές στην Τουρκία στα τέλη Μαρτίου, μεταδίδει το Bloomberg.
Mια επικείμενη επίσκεψη του Πούτιν σε χώρα κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ, όπως η Τουρκία είναι αναμενόμενο να προκαλέσει αντιδράσεις και ευρύτατο προβληματισμό.
Το Bloomberg σκιαγραφεί μια μακρά πορεία στην εξωτερική πολιτική της γειτονικής χώρας που φέρει την σφραγίδα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η Τουρκία την τελευταία δεκαετία, φλερτάρει μια σειρά από αντιπάλους των ΗΠΑ, όπως η Κίνα, το Ιράν και η Ρωσία, καθώς η δυσπιστία της Άγκυρας απέναντι στις ΗΠΑ ωθεί σε νέες συνεργασίες. Η ιδέα είναι να αποκτήσει ένα διαπραγματευτικό χαρτί με τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ, δείχνοντας ότι η Τουρκία έχει εναλλακτικούς εταίρους άρα οι απαιτήσεις της είναι αυξημένες.
Οι S-400 και τα F-35
Ο Ερντογάν και ο Πούτιν έχουν εργαστεί για τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των χωρών τους μετά την κατάρρευσή τους όταν η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό πολεμικό αεροσκάφος κοντά στα σύνορά της με τη Συρία τον Νοέμβριο του 2015. Το 2019, η Τουρκία απέκτησε το ρωσικό σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας S-400 παρά την άρνηση των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ. Η Ρωσία έχει γίνει σημαντικός οικονομικός εταίρος της Τουρκίας, παρέχοντας περίπου το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου και ένα ρεκόρ 6,3 εκατομμυρίων τουριστών στη χώρα πέρυσι. Η ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom κατασκευάζει έναν πυρηνικό σταθμό παραγωγής ενέργειας αξίας 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις μεσογειακές ακτές της Τουρκίας.
Η Τουρκία παρέλαβε τους ρωσικούς S-400 το 2019, αφού εγκατέλειψε τις συνομιλίες για την απόκτηση ενός συγκρίσιμου αμερικανικού συστήματος, τους Patriot, λόγω της άρνησης των ΗΠΑ να μοιραστούν τεχνολογία. Η Τουρκία εγκατέλειψε ένα προηγούμενο σχέδιο να αγοράσει ένα παρόμοιο σύστημα πυραυλικής άμυνας από μια κρατική κινεζική εταιρεία, στην οποία είχαν επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ για υποτιθέμενες πωλήσεις πυραύλων στο Ιράν. Οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στην Τουρκία λόγω της συμφωνίας για τους S-400 και απαγόρευσαν στην Τουρκία να αγοράσει αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-35, λόγω της ανησυχίας ότι το ρωσικό σύστημα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις δυνατότητες stealth των F-35.
Οι ΗΠΑ και πολλοί από τους συμμάχους τους έχουν γίνει όλο και πιο επιφυλακτικοί στο να συναλλάσσονται με τον Ερντογάν, ο οποίος έχει επανειλημμένα χρησιμοποιήσει αντιδυτική ρητορική. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν τον έχει επικρίνει ως αυταρχικό.
Η θέση της Τουρκίας σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία
Η Τουρκία καταδίκασε την εισβολή καθώς και την ανακοινωθείσα προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών επαρχιών από τη Ρωσία. Έχει προμηθεύσει οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυρομαχικά στην Ουκρανία, ψήφισε υπέρ της προσθήκης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ - αν και με δισταγμό και προϋποθέσεις, και απαγόρευσε στα ρωσικά πλοία και αεροσκάφη να προσεγγίζουν τις ελεγχόμενες από την Τουρκία θαλάσσιες και αεροπορικές οδούς. Παράλληλα, χωρίς να κατονομάζει συγκεκριμένες χώρες, ο Ερντογάν κατηγόρησε τους δυτικούς συμμάχους της Τουρκίας ότι προκάλεσαν τον πόλεμο και η Τουρκία αρνήθηκε να συμμετάσχει σε κυρώσεις που σχετίζονται με τον πόλεμο.
Ο Ερντογάν έχει τοποθετήσει την Τουρκία σε ρόλο μεσολαβητή στη σύγκρουση, μεσολαβώντας για την ανταλλαγή κρατουμένων και μια συμφωνία που επιτρέπει την επανάληψη των μεταφορών σιτηρών από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας. Η Ρωσία εγκατέλειψε τη συμφωνία τον Ιούλιο του 2023, αλλά η Ουκρανία κατάφερε παρ' όλα αυτά να μεταφέρει μέρος των σιτηρών της μέσω ενός διαδρόμου στη Μαύρη Θάλασσα.
Ο Ερντογάν έχει παροτρύνει τους παγκόσμιους ηγέτες να δελεάσουν τον Πούτιν να επιστρέψει στη συμφωνία ικανοποιώντας τα αιτήματα της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της διευκόλυνσης της ασφάλισης των ρωσικών εξαγωγών τροφίμων και λιπασμάτων από τους Lloyd's του Λονδίνου και της επανασύνδεσης της Ρωσίας με το σύστημα SWIFT για διεθνείς πληρωμές. Εν τω μεταξύ, ακόμη και πριν τελειώσει ο πόλεμος, οι Τούρκοι εργολάβοι ετοιμάζονται να διεκδικήσουν μερίδιο της αγοράς για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Τι θέλει ο Ερντογάν από την επίσκεψη του Πούτιν
Οι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν το βλέμμα τους στραμμένο σε νέες ενεργειακές συμφωνίες με τη Ρωσία, αναφέρει το Βloomberg . Οι ρωσικές επενδύσεις έχουν ήδη συμβάλει στη στήριξη της προβληματικής οικονομίας της Τουρκίας. Για να προχωρήσουν τα πράγματα περαιτέρω, ο Ερντογάν έχει ζητήσει εκπτώσεις στις τιμές για τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας και ζήτησε να τις πληρώνει σε τουρκικές λίρες, σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους.
Οι δύο χώρες εργάζονται πάνω σε μια συμφωνία για έναν κόμβο εμπορίας φυσικού αερίου στην Τουρκία, την οποία ο Πούτιν έθεσε πέρυσι, μια συμφωνία που μπορεί να περιλαμβάνει την προσθήκη περισσότερων υποθαλάσσιων αγωγών διαμέσου της Μαύρης Θάλασσας.
Oι εναγκαλισμοί Ερντογάν-Πούτιν δεν αρέσουν στη Δύση
Η διπλωματική προσέγγιση του Ερντογάν θέτει εμπόδια στην πρόκληση που αντιμετωπίζει η Δύση στη διαμόρφωση ενός ενιαίου μετώπου που μπορεί να πείσει τη Ρωσία να αλλάξει πορεία στην Ουκρανία, σταματώντας τον πόλεμο.
Εάν ο Ερντογάν γείρει πολύ προς τη Ρωσία, κινδυνεύει να θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, με τις οποίες η Τουρκία διατηρεί τη σημαντικότερη στρατιωτική συμμαχία της. Οι ΗΠΑ μόλις στις αρχές του έτους προχώρησαν στην πώληση πολεμικών αεροσκαφών F-16, πυραύλων και βομβών αξίας 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων στη χώρα, αφού η Τουρκία επικύρωσε την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη επιβάλει κυρώσεις σε εταιρείες και άτομα στην Τουρκία, ισχυριζόμενες ότι η συνεχιζόμενη υποστήριξή τους προς τη Ρωσία ενίσχυσε την εισβολή στην Ουκρανία. Οι τουρκικές τράπεζες έχουν αυξήσει τον έλεγχο των συναλλαγών που συνδέονται με τη Ρωσία για να αποφύγουν να προσκρούσουν στις αμερικανικές κυρώσεις.
Ταυτόχρονα, μια τιμωρία της Τουρκίας από τις ΗΠΑ ενέχει τον κίνδυνο να θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις με έναν σημαντικό εταίρο για τη Δύση στην ασταθή Μέση Ανατολή. Οι στρατηγικά τοποθετημένες αεροπορικές βάσεις της Τουρκίας -κυρίως το Ιντσιρλίκ, το οποίο φιλοξενεί πυρηνικές κεφαλές των ΗΠΑ- έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκοπεία της Ρωσίας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, για αεροπορικές επιδρομές κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και για τη μεταφορά προμηθειών για τα αμερικανικά στρατεύματα στο Αφγανιστάν και το Ιράκ.
Ένα ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης στο Κουρετσίκ αποτελεί μέρος των δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ για την άμυνα βαλλιστικών πυραύλων. Η Τουρκία έχει επίσης απορροφήσει εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή και την Ασία και λειτούργησε ως ρυθμιστής για τη ροή αυτή προς την Ευρώπη, καταλήγει το δημοσίευμα.