Μπορεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να επιχειρεί το τελευταίο διάστημα κάποια ανοίγματα προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αλλά ο Βλαντίμιρ Πούτιν πιστεύει ότι η νέα ρητορική του Τούρκου Προέδρου και η προσπάθεια να αναθερμάνει τις σχέσεις του με την ΕΕ και την Ουάσιγκτον δεν θα αποδώσουν καρπούς.
Ο Ερντογάν ήταν επίσημος προσκεκλημένος την περασμένη εβδομάδα στο Αζερμπαϊτζάν για τους επίσημους εορτασμούς για τη νίκη – με τη βοήθεια της Τουρκίας – επί της συμμάχου της Ρωσίας, της Αρμενίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, αλλά ο Πούτιν έκρυψε την οργή του για την ανάμειξη της Άγκυρας στην αυλή της πρώην ΕΣΣΔ, θεωρώντας ότι η Τουρκία -παρά τις προσπάθειες επαναπροσέγγισης με τη νέα κυβέρνηση Μπάιντεν στην Ουάσιγκτον - θα παραμένει αγκάθι στα πλευρά του ΝΑΤΟ, με την Μόσχα να βγαίνει ωφελημένη από τις διαιρέσεις στους κόλπους της Συμμαχίας αναφέρει το Bloomberg.
Οι επί θύραις αμερικανικές κυρώσεις στην Τουρκία – παρά το νέο βέτο του Ντόναλντ Τραμπ - για την αγορά των ρωσικών S-400 θα περιπλέξουν τις προσπάθειες του Ερντογάν να βγάλει από τον πάγο τις σχέσεις με την Ουάσιγκτον. Ο Πούτιν έχει καταπιεί κι άλλες φορές την οργή του με τη δράση της Τουρκίας – που αποζητά ρόλο περιφερειακής δύναμης – όχι μόνον στο Αζερμπαϊτζάν, αλλά και στη Συρία και τη Λιβύη κι έχει μόνον θερμά λόγια να πει για τον Τούρκο ομόλογό του. «Οι σχέσεις [Μόσχας – Άγκυρας] είναι πολύ τεταμένες αυτή την περίοδο, υπάρχει ανταγωνισμός και ακόμη και ένα στοιχείο αντιπαράθεσης. Αλλά η συνεργασία με την Τουρκία είναι τόσο σημαντική από στρατηγικής άποψης, που η Ρωσία είναι έτοιμη να κλείσει τα μάτια σ’ αυτά», λέει ο Αντρέι Κορτούνοφ, επικεφαλής του ρωσικού Συμβουλίου Διεθνών Υποθέσεων του Κρεμλίνου.
Ρήγμα στο ΝΑΤΟ
Η ήπια αντίδραση της Ρωσίας αντανακλά την επιθυμία να καλλιεργηθούν οι σχέσεις με τον Ερντογάν, που πυροδότησε μια άνευ προηγουμένου ρήξη στους κόλπους του ΝΑΤΟ με την αγορά το 2017 των ρωσικών S-400 . Ανώτερο στέλεχος της ρωσικής κυβέρνησης είπε στο Bloomberg ότι παραμένουν πολλές διαφορές μεταξύ της Τουρκίας και της ΗΠΑ και της Ευρώπης για να γεφυρωθεί το χάσμα και ο Ερντογάν δεν πρόκειται να δεχθεί να του υπαγορεύσουν πώς θα συμπεριφερθεί. Η Ρωσία διαθέτει εμπειρία στη διαχείριση μιας ευμετάβλητης οικονομικής και πολιτικής σχέσης με την Τουρκία, ακόμη και όταν ο Ερντογάν στέλνει δυνάμεις ενάντια στα συμφέροντα του Κρεμλίνου σε περιφερειακά πεδία συγκρούσεων, επισημαίνει το πρακτορείο. Η Άγκυρα βοήθησε ενεργά το Μπακού στον πόλεμο των 44 ημερών με την Αρμενία για το Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ αντιτάχθηκε στα σχέδια της Μόσχας στη Συρία και τη Λιβύη. Αλλά, μολονότι λέει στους δυτικούς συμμάχους της ότι λειτουργεί ως ανάχωμα στις επεκτατικές βλέψεις της Ρωσίας στις σφαίρες επιρροής της πρώην ΕΣΣΔ στον Καύκασο και τη Μέση Ανατολή, αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία είναι ευθυγραμμισμένη μ’ αυτούς, σημειώνει ο Κουρτόνοφ. «Τα προβλήματα του Ερντογάν υπό τη νέα κυβέρνηση Μπάιντεν πιθανώς θα αυξηθούν», συμπληρώνει.
Η μακραίωνη ρωσο-τουρκική αντιπαλότητα κι οι σχεδιασμοί του Πούτιν
Μολαταύτα, οι εντάσεις στις σχέσεις Μόσχας – Άγκυρας φέρνουν ξανά στο προσκήνιο την μακραίωνη αντιπαλότητα των δύο πρώην αυτοκρατοριών. Η Ρωσία επέβαλε το 2015 κυρώσεις στην Τουρκία, αφού κατέρριψε ένα ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος στη μεθόριο με τη Συρία, ενώ την Τετάρτη απαγόρευσε τις εισαγωγές ντομάτας από το Αζερμπαϊτζάν, κύριο εξαγώγιμο προϊόν της χώρας μετά το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Ο Πούτιν έχει ταχθεί υπέρ ενός πολυ-πολικού κόσμου με τις περιφερειακές δυνάμεις να αμφισβητούν την παραδοσιακή αμερικανική ηγεμονία, αλλά ο Ερντογάν αποδεικνύεται δύσκολος αντίπαλος στην μάχη για την άσκηση επιρροής. «Για τη Ρωσία ο Ερντογάν δεν είναι εύκολος συνεργάτης», εκτιμά η Ιρίνα Ζβιαγκέλσκαγια του ρωσικού κρατικού Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας και Διεθνών Σχέσεων. «Σε κάποιους τομείς είμαστε σύμμαχοι, αλλά σε άλλους τα συμφέροντά μας είναι εκ διαμέτρου αντίθετα», λέει ο Ρώσος πρώην διπλωμάτης Αντρέι Μπακλάνοφ, που σχετίζεται με τη δεξαμενή σκέψης Valdai στη Μόσχα. «Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτήν την κατάσταση», συμπληρώνει.
Ωστόσο, ο Πούτιν πλέκει δημοσίως το εγκώμιο του Ερντογάν για τις συμφωνίες που κλείνει με τη Ρωσία για την προμήθεια πετρελαίου, φυσικού αερίου και οπλικών συστημάτων παρά τις αντιδράσεις των νατοϊκών συμμάχων της Τουρκίας. Όσο για τις διαφορές των δύο χωρών, η Ρωσία πρέπει να δείξει «υπομονή» και να «επιδιώξει συμβιβασμούς», είχε πει τον περασμένο Οκτώβριο. Ένας ακόμη λόγος, που Ρώσοι και Τούρκοι αναλυτές εκτιμούν ότι παρά τις δυσκολίες η εύθραυστη σχέση Μόσχας-Άγκυρας θα συνεχιστεί…