Φινλανδία και Σουηδία προχωρούν τελικά στην ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, αφού ο Ερντογάν συμφώνησε να άρει τις ενστάσεις της Τουρκίας. Αυτό, όμως, δεν ήρθε χωρίς κόστος.
Ο Φινλανδός πρόεδρος Σάουλι Νιίστο δήλωσε ότι η Άγκυρα συμφώνησε να υποστηρίξει τις προσπάθειες ένταξης της χώρας του και της Σουηδίας, «βγάζοντας από τη μέση» ένα σημαντικό εμπόδιο για την ένταξη των δύο χωρών στη συμμαχία.
Και ενώ η συγκεκριμένη κίνηση ήταν μια μεγάλη νίκη για το ΝΑΤΟ και μια αρνητική εξέλιξη για τη Ρωσία, ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δεν υποχώρησε χωρίς να πάρει το δικό του μερίδιο πολιτικής ώθησης ως επίδειξη του βάρους του έθνους του στη συμμαχία, τονίζει το CNN.
Πριν υπογράψει κοινό μνημόνιο με τα δύο σκανδιναβικά έθνη, ο Ερντογάν δήλωσε ότι το ΝΑΤΟ «δεν έχει την πολυτέλεια» να χάσει την Τουρκία ως μέλος. Προσπάθησε, έτσι, να απαντήσει στην απογοήτευση της δυτικής συμμαχίας για την αντίθεση της Άγκυρας στην αποδοχή των δύο παραδοσιακά ουδέτερων χωρών που ένιωθαν υποχρεωμένες να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Τουρκία: Ένας πονοκέφαλος που το ΝΑΤΟ πρέπει να «ανεχθεί»
Η Τουρκία έχει γίνει πονοκέφαλος για το ΝΑΤΟ. Όμως τα πρόσφατα γεωπολιτικά γεγονότα έδειξαν ότι αυτός ο πονοκέφαλος είναι κάτι που θα πρέπει να ανεχτεί η συμμαχία. Οι ειδικοί, μάλιστα, υποστηρίζουν ότι ο Ερντογάν το γνωρίζει καλά αυτό και χρησιμοποιεί τη θέση της χώρας του στη συμμαχία για να εξυπηρετήσει τα εθνικά του συμφέροντα.
Σε έναν ευρωπαϊκό πόλεμο που ουσιαστικά έχει εξελιχθεί σε σύγκρουση μεταξύ του Κρεμλίνου και του ΝΑΤΟ, η Τουρκία έχει τοποθετηθεί ως ουδέτερο μέρος, επιλέγοντας να μην συμμετάσχει στην επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία, ενώ παράληλα προσφέρεται να μεσολαβήσει μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών. Υποστήριξε μεν την Ουκρανία στον πόλεμο, αλλά φρόντισε να μην ανταγωνιστεί τη Μόσχα.
Οι ειδικοί θεωρούν ότι η Τουρκία είναι σήμερα ιδιαίτερα πολύτιμη για το ΝΑΤΟ. Η θέση της προσφέρει ένα βασικό σημείο ασφαλείας μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης, ο στρατός της είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος μετά από αυτόν των ΗΠΑ και τα σύνορά της φτάνουν στη Μέση Ανατολή, μια περιοχή με μεγάλη ιστορία πολιτικής αστάθειας, όπου τα δυτικά κράτη έχουν μεγάλα συμφέροντα.
Η εξέλιξη της Τουρκίας υπό τον Ερντογάν σε ανατρεπτική δύναμη για το ΝΑΤΟ
Η Άγκυρα, ωστόσο, δεν ήταν πάντα αγκάθι στη συμμαχία. Η Τουρκία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 1952, τρία χρόνια μετά τη σύστασή του στον απόηχο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, και θεωρεί τη συμμαχία ως «τον ακρογωνιαίο λίθο» της πολιτικής της γύρω από την άμυνα και την ασφάλεια. Ωστόσο, αναλυτές και ιστορικοί λένε ότι ενώ η Τουρκία υπηρέτησε ιστορικά τα στρατηγικά συμφέροντα της συμμαχίας, πλέον έχει γίνει μια ανατρεπτική δύναμη υπό την κυριαρχία του Ερντογάν.
«Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Τουρκία είχε ενσωματωθεί καλά στις δυτικές υποδομές ασφάλειας», είπε ο Oya Dursun-Ozkanca, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Elizabethtown College, προσθέτοντας ότι η χώρα ήταν ένας αρκετά αξιόπιστος δυτικός σύμμαχος για πάνω από μισό αιώνα.
Ωστόσο, η συχνότητα και η ένταση των διαφωνιών μεταξύ της Τουρκίας και των συμμάχων του ΝΑΤΟ έχουν αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου, καθώς η Άγκυρα υιοθετεί προληπτικές και αντιδυτικές θέσεις εξωτερικής πολιτικής.
Ο εριστικός Ερντογάν προκαλεί δυσκολίες στο ΝΑΤΟ
Ο Ερντογάν έχει διαφωνήσει με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ σε μια σειρά ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένης της Συρίας και της Λιβύης, και έχει χρησιμοποιήσει τη στρατηγική θέση της χώρας του για να αποσπάσει παραχωρήσεις από τους Ευρωπαίους γείτονές του απειλώντας να ανοίξει τις πύλες των προσφύγων από γειτονικές ζώνες συγκρούσεων.
Το 2009, η Τουρκία αντιτάχθηκε στον διορισμό του Δανού Άντερς Φογκ Ράσμουσεν ως επικεφαλής του ΝΑΤΟ μέχρι που ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, δεσμεύτηκε ότι ένας από τους αναπληρωτές του Ράσμουσεν θα ήταν Τούρκος. Η Τουρκία είχε υποστηρίξει ότι ο χειρισμός του Ράσμουσεν για τις προσβολές κατά του Προφήτη Μωάμεθ σε μια εφημερίδα της Δανίας το 2006 ήταν προβληματικός.
Στην πιο τολμηρή και αμφιλεγόμενη κίνησή της το 2019, η Τουρκία αγόρασε το ρωσικό σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας S-400, θέτοντας υπό αμφισβήτηση μια συμμαχία δεκαετιών τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με το ΝΑΤΟ. Σημειώνεται ότι οι πύραυλοι S-400 σχεδιάστηκαν για να καταρρίψουν αεροπλάνα του ΝΑΤΟ.
Ο Σινάν Ουλγκέν, πρώην Τούρκος διπλωμάτης και πρόεδρος της δεξαμενής σκέψης EDAM με έδρα την Κωνσταντινούπολη, είπε ότι το «υπερ-κεντρικό σύστημα λήψης αποφάσεων» του Ερντογάν και το «μάχιμο, πιο επιθετικό και λιγότερο με γνώμονα τη συναίνεση» στυλ ηγεσίας του έχουν προκαλέσει δυσκολίες ΝΑΤΟ. «Αυτό είναι επίσης μια αντανάκλαση της αυξημένης απρόβλεπτης τουρκικής εξωτερικής πολιτικής», σημείωσε ο Ουλγκέν.
Αλλά οι ειδικοί λένε ότι είναι φυσικό ένα μέλος μιας συμμαχίας να δίνει προτεραιότητα στα εθνικά συμφέροντα όπου μπορεί. Το πρόβλημα προκύπτει όταν αυτά τα συμφέροντα αποκλίνουν από την ατζέντα του ΝΑΤΟ.
«Οι Τούρκοι περιπλέκουν τη λήψη αποφάσεων του ΝΑΤΟ που βασίζεται στη συναίνεση επειδή αρνούνται να συμφωνήσουν το οτιδήποτε έως ότου ικανοποιηθούν τα εθνικά τους συμφέροντα. Αυτή δεν είναι μια κακή συμπεριφορά για τη συμμαχία· είναι τυπική συμμαχική συμπεριφορά για τα κράτη που έχουν το βάρος να την υιοθετήσουν», δήλωσε ο Ριτς Οουτζεν, ανώτερος συνεργάτης του Ατλαντικού Συμβουλίου στην Ουάσιγκτον και πρώην αξιωματικός του αμερικανικού στρατού και αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.