Στο πλαίσιο της παγκόσμιας εβδομάδας Ενημέρωσης για τα αντιβιοτικά ο επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων Βιτένις Αντρουκάιτις σε άρθρο του με τον κ. Kato Katsunobu, υπουργού Υγείας, Απασχόλησης και Ευημερίας της Ιαπωνίας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τα πολυανθεκτικά βακτήρια.
«Το φθινόπωρο είναι η εποχή της ψυχής», έγραψε η Βιρτζίνια Γουλφ. Είχε δίκιο, καθώς η έλευση του φθινοπώρου φέρνει μαζί της αυτή την υπέροχη αλλαγή χρωμάτων την οποία μπορούμε να περιεργαστούμε με θαυμασμό. Βέβαια, από μια λιγότερο ρομαντική σκοπιά, το φθινόπωρο φέρνει μαζί του ιούς και βακτήρια, τα οποία όχι μόνο εξαπλώνονται ταχύτατα, αλλά είναι και εξαιρετικά μεταδοτικά.
«Ποιος νοιάζεται για ένα απλό κρυολόγημα», μπορεί να σκεφτεί κανείς, «δεν θα πεθάνουμε κιόλας από ένα τόσο δα μικρόβιο». Προσοχή, ίσως θα πρέπει να ξανασκεφτείτε αυτές τις απόψεις, καθώς ορισμένα από τα εν λόγω μικρόβια έχουν ήδη αποκτήσει υπερδυνάμεις: ένα ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του οπλοστασίου μας —τα αντιβιοτικά— καθίσταται πλέον αναποτελεσματικό λόγω της αύξησης βακτηρίων με μικροβιακή αντοχή, των επονομαζόμενων πολυανθεκτικών βακτηρίων.
Παγκοσμίως, 700.000 θάνατοι κάθε χρόνο μπορούν να αποδοθούν σε λοιμώξεις που προκαλούνται από μικροβιακή αντοχή, οι οποίες είναι τόσες, όσα και τα λοιπά λοιμώδη νοσήματα που αποτελούν παγκόσμιες απειλές. Συνήθως, οι πιο αδύναμοι είναι και αυτοί που υποφέρουν περισσότερο: τα νεογέννητα, τα πολύ μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι. Επομένως, στις κοινωνίες που περηφανεύονται ότι φροντίζουν τους περισσότερο ευάλωτους, όπως είναι της ΕΕ και της Ιαπωνίας, δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε το ζήτημα της μικροβιακής αντοχής με εφησυχασμό. Η μάχη αυτή είναι κάτι περισσότερο από επιτακτική· έχει ήδη καθυστερήσει.
Οφείλουμε να τιμήσουμε τις δεσμεύσεις που αναλάβαμε στη σύνοδο των υπουργών Υγείας στην Okayama στο πλαίσιο του G20. Γνωρίζουμε ότι η μικροβιακή αντοχή αποτελεί πολύπλευρο πρόβλημα. Οι υπουργοί Υγείας δεν θα είναι ποτέ σε θέση να το λύσουν μόνοι τους. Θα πρέπει να υλοποιηθούν δράσεις μέσω της προσέγγισης που ονομάζεται «Μία υγεία», στους τομείς της υγείας των ανθρώπων και των ζώων, καθώς και στο περιβάλλον.
Το 2016 στην Ιαπωνία υιοθετήθηκε ένα εθνικό σχέδιο δράσης και έχουμε ήδη δει τον θετικό αντίκτυπο μιας πολυτομεακής προσέγγισης. Στην Ιαπωνία μειώσαμε επιτυχώς το 2018, σε σύγκριση με το 2013, τη χρήση αντιμικροβιακών από ανθρώπους κατά 11 % περίπου, κατόπιν διάφορων προσπαθειών, συμπεριλαμβανομένης της δημοσίευσης κατευθυντήριας γραμμής για τη συνετή χρήση αντιμικροβιακών και της παροχής κινήτρων στους παιδιάτρους για την αποφυγή συνταγογράφησης μη αναγκαίων αντιμικροβιακών. Επιπρόσθετα, έχουμε αρχίσει να εφαρμόζουμε σε διάφορες ασιατικές χώρες το σύστημα εποπτείας που έχει ως στόχο να συμβάλει στον έγκαιρο εντοπισμό νοσοκομειακών λοιμώξεων με μικροβιακή αντοχή.
Σε επίπεδο ΕΕ, το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης κατά της μικροβιακής αντοχής στο πλαίσιο της προσέγγισης «Μία υγεία», το οποίο έχει ήδη φέρει αποτελέσματα, αποτελεί ένα πλαίσιο δράσης για τη μείωση της εμφάνισης και της εξάπλωσης της μικροβιακής αντοχής. Επιπλέον, η νέα νομοθεσία της ΕΕ για τα κτηνιατρικά φάρμακα και τις φαρμακούχες ζωοτροφές θέτει αυστηρότερα μέτρα για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής. Ακόμη, οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ που υιοθετήθηκαν το 2017 διασφαλίζουν τη συνετή χρήση των αντιμικροβιακών στην ιατρική, αντίστοιχα με εκείνες που υιοθετήθηκαν στην κτηνιατρική επιστήμη το 2015.
Υπάρχει μια απλή και βασική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής: πρέπει να χρησιμοποιούμε αντιβιοτικά μόνο όταν είναι απαραίτητο. Σ’ αυτό μπορούν να συμβάλουν τα εμβόλια, οι βελτιωμένες διαγνωστικές μέθοδοι ή οι εναλλακτικές θεραπείες. Όταν εμβολιαζόμαστε, μειώνουμε τις πιθανότητες να προσβληθούμε από λοιμώξεις και, επομένως, να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε αντιβιοτικά. Σήμερα, ενώνουμε τις δυνάμεις μας, γιατί η μικροβιακή αντοχή αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα. Τα μικρόβια δεν έχουν σύνορα και δεν χρειάζονται «θεώρηση διαβατηρίου». Ενθαρρύνουμε την ενίσχυση διεθνών πλαισίων. Οι συνέπειες της αδράνειας στο πεδίο της μικροβιακής αντοχής θα μπορούσαν να αποβούν καταστροφικές για τον κόσμο μας, με 10 εκατομμύρια θανάτους ετησίως και με απώλεια 100 τρισεκατομμυρίων ευρώ στην παγκόσμια οικονομία έως το 2050. Επομένως, η προώθηση παγκόσμιων συνεργασιών, όπως αυτής μεταξύ της Ιαπωνίας και της ΕΕ, αναδεικνύεται σε ολοένα πιο σημαντικό παράγοντα για την προστασία του μέλλοντός μας.
Επ’ ευκαιρία της παγκόσμιας εβδομάδας ενημέρωσης για τα αντιβιοτικά του 2019, η ΕΕ και η Ιαπωνία επιβεβαιώνουν εκ νέου τη δέσμευσή τους να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να καταπολεμήσουν τη μικροβιακή αντοχή και να εξοπλίσουν τις μελλοντικές γενιές με τα απαραίτητα εφόδια για να μπορούν να προστατευτούν ενάντια σε ανίατες λοιμώξεις από πολυανθεκτικά βακτήρια.