Οι επιλογές της Ευρώπης μπροστά στις καταστροφικές συνέπειες που μπορεί να επιφέρει η ενεργειακή κρίση είναι συγκεκριμένες και είναι πολύ περιορισμένο το χρονικό διάστημα στο οποίο τα κράτη μέλη θα κριθούν να ανταποκριθούν με ένα κοινό σχέδιο.
Οι λογαριασμοί φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας κινδυνεύουν να προκαλέσουν οικονομικό και πολιτικό όλεθρο σε ολόκληρη την ΕΕ και υπάρχει αυξανόμενη πίεση για δράση του μπλοκ.
O πυρετός ανεβαίνει στις Βρυξέλλες- Η ώρα των αποφάσεων
Η Κομισιόν, σήμερα ανακοίνωσε τα 5 σημεία-ενέργειες που προτείνει για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, θέτοντας και με έναν τρόπο το πλαίσιο της συζήτησης στις Βρυξέλλες.
Οι πρεσβευτές της ΕΕ συναντώνται σήμερα και οι υπουργοί Ενέργειας θα βρίσκονται στην πρωτεύουσα της ΕΕ την Παρασκευή για μια έκτακτη Σύνοδο.
Τι σημαίνει όμως όλο αυτό; Τι αναμένεται να συζητήσουν οι υπουργοί; Και τι θα επιτευχθεί αυτή την εβδομάδα; Εδώ είναι ένας οδηγός ενόψει της κρίσιμης συνόδου κορυφής που σκιαγραφεί το Politico σε μια τελευταία του ανάλυση.
Ποιο είναι το πρόβλημα;
Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν πιάσει ταβάνι σε όλη την ήπειρο, κυρίως λόγω της Ρωσίας που εργαλειοποιεί τις παραδόσεις φυσικού αερίου για να πλήξει τους συμμάχους της Ουκρανίας στην Ευρώπη. Με ευθεία απειλή εξάλλου, σήμερα ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν προειδοποίησε ότι η Ευρώπη θα παγώσει αν βάλει πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου.
Οι τιμές του φυσικού αερίου συνδέονται στενά με τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, με τη χονδρική τιμή της ενέργειας να καθορίζεται από την τελευταία μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτείται για την κάλυψη της ζήτησης για την επόμενη μέρα. Αυτό ήταν πρόσφατα το πολύ ακριβό φυσικό αέριο- τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης έφτασαν τα 238 ευρώ ανά μεγαβατώρα την Τρίτη, υπεροκταπλάσια αύξηση σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από τις υψηλές θερμοκρασίες νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι που καταστρέφουν τη χωρητικότητα των υδροηλεκτρικών αποθεμάτων της Ευρώπης. Τα ζητήματα συντήρησης ανάγκασαν τη Γαλλία να κλείσει 32 από τους 56 πυρηνικούς αντιδραστήρες της, διαβρώνοντας τον ρόλο της χώρας ως ιστορικού εξαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας.
Γιατί επιδεινώνεται;
Οι τιμές της ενέργειας μειώθηκαν κάπως μετά την κατάρριψη των ρεκόρ τιμών στα τέλη Αυγούστου, αλλά η μεγάλη ανησυχία είναι πώς θα τα πάει με τη θέρμανση η γηραιά ήπειρος κατά τη χειμερινή περίοδο.
Η ρωσική Gazprom ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι θα σταματήσει επ' αόριστον τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream.
Η ανησυχία είναι ότι οτιδήποτε άλλο εκτός από έναν ήπιο χειμώνα θα μπορούσε να αναγκάσει τις κυβερνήσεις να μεριμνήσουν για προμήθειες, ειδικά σε βιομηχανικούς χρήστες.
Τι κάνει η ΕΕ;
Οι χώρες της ΕΕ έχουν γεμίσει τα αποθέματα φυσικού αερίου στο 82% της χωρητικότητας, πολύ νωρίτερα από τον στόχο του Νοεμβρίου που συμφωνήθηκε αυτό το καλοκαίρι δίνοντας και κάποια ανάσα στους φόβους επάρκειας εφοδιασμού ενόψει της χειμερινής περιόδου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπόνησε το σχέδιό της για μια «έκτακτη παρέμβαση» στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ.
Πολλά κράτη μέλη έχουν επίσης πάρει την κατάσταση στα χέρια τους και ανακοίνωσαν μέτρα έκτακτης στήριξης για την προστασία των νοικοκυριών και επιχειρήσεων από τους ακρωτηριασμούς των λογαριασμών ενέργειας.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε τη Δευτέρα ότι η Γαλλία είναι έτοιμη να παραδώσει περισσότερο φυσικό αέριο στη Γερμανία αυτόν τον χειμώνα με αντάλλαγμα τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας από το Βερολίνο.
Οι χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, έχουν εισαγάγει σαρωτικά σχέδια εξοικονόμησης της ενεργειακής ζήτησης που περιλαμβάνουν ακόμα και όρια θερμοκρασίας στις επιχειρήσεις.
Ορισμένα κράτη μέλη σχεδιάζουν επιπλέον φόρους στα υπέρογκα κέρδη των παραγωγών ενέργειας που δεν χρησιμοποιούν φυσικό αέριο με σκοπό στη συνέχεια αυτά τα χρήματα να αντισταθμίσουν τις απώλειες στην πληρωμή των αυξημένων λογαριασμών από τους καταναλωτές.
Ποιες είναι οι επιλογές;
- Υποχρεωτικός στόχος για μείωση της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής
- Πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου
- Πλαφόν για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας εκτός φυσικού αερίου (αιολικά πάρκα, πυρηνικά πάρκα και εργοστάσια λιγνίτη, τα οποία επηρεάζονται από την υψηλή τιμή του φυσικού αερίου)
- Εισφορά αλληλεγγύης για εταιρείες ορυκτών καυσίμων
- Υποστήριξη ρευστότητας στις εταιρείες ενέργειας.
Με αυτά τα πέντε μέτρα που πρότεινε η Κομισιόν τίθενται και πρακτικά μέρος των διαθέσιμων, αν όχι όλων, των επιλογών.
Η Ισπανία και η Πορτογαλία, οι οποίες έλαβαν ειδική άδεια από την Επιτροπή τον Ιούνιο για να θέσουν προσωρινό ανώτατο όριο τιμών για το φυσικό αέριο, αποτελούν πείραμα για παρόμοια μέτρα σε όλο το μπλοκ. Ωστόσο, αναλυτές έχουν εκφράσει αμφιβολίες ότι το ιβηρικό μοντέλο, που περιλαμβάνει την επιδότηση παραγωγών ορυκτών καυσίμων, θα μπορούσε να εφαρμοστεί αλλού, ειδικά σε χώρες όπου τα ορυκτά καύσιμα αποτελούν μεγάλο μέρος του ενεργειακού μείγματος και η επιδότησή τους μπορεί να αποδειχθεί ακριβή.
Υποστηρίζουν οι χώρες της ΕΕ τα σχέδια της Επιτροπής;
Πολλά κράτη της ΕΕ είναι τώρα υπέρ της παρέμβασης στην αγορά, συμπεριλαμβανομένου κάποιου είδους ανώτατου ορίου τιμών της ενέργειας, αλλά υπάρχει διχογνωμία σε άλλες προτάσεις, όπως ο καθορισμός ανώτατης τιμής για το ρωσικό φυσικό αέριο μία από τις προτάσεις που έθεσε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν.
Το Κρεμλίνο προειδοποίησε ότι θα κλείσει το φυσικό αέριο ως απάντηση, σημάνοντας κώδωνα κινδύνου σε ορισμένες χώρες.
Αν και η Γερμανία λαμβάνει τώρα πολύ λίγο φυσικό αέριο από τη Ρωσία, εξακολουθεί να ανησυχεί μήπως η διακοπή του αερίου θα έχει κλιμακωτές επιπτώσεις σε όλο το μπλοκ. «Παραμένουμε δύσπιστοι όταν πρόκειται για ζητήματα που αφορούν το ανώτατο όριο της τιμής του φυσικού αερίου», δήλωσε εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομίας.
Άλλοι όμως, έδειχναν απτόητοι, με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να λέει τη Δευτέρα ότι «αν η Επιτροπή αποφασίσει να εφαρμόσει ανώτατο όριο τιμής στο φυσικό αέριο που αγοράζεται μέσω αγωγών από τη Ρωσία, η Γαλλία θα υποστήριζε ένα τέτοιο μέτρο».
Η Βαρσοβία προχωρά ένα βήμα παραπέρα και θα προτείνει τον περιορισμό της τιμής όλων των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη, δήλωσε Πολωνός διπλωμάτης στο Politico.
Υπάρχει επίσης επιφυλακτικότητα σχετικά με την αποσύνδεση των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, αν και οι απόψεις αρχίζουν να αλλάζουν. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ παραδέχτηκε ότι το μπλοκ χρειάζεται «μια θεμελιώδη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας».
Τι ακολουθεί;
Οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ θα μεταβούν στις Βρυξέλλες την Παρασκευή, αλλά δεν είναι σαφές ότι θα καταλήξουν σε συμφωνία.
Ο υπουργός Βιομηχανίας της Τσεχίας, που ασκεί την εκ περιτροπής πρεδρία στο Συμβούλιο της ΕΕ, Τζόζεφ Σικέλα είπε ότι οι υπουργοί θα εξετάσουν δύο προτάσεις: Αποσύνδεση των τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και καθορισμός μέγιστης τιμής για την ηλεκτρική ενέργεια που δεν παράγεται από φυσικό αέριο, όπως πυρηνική και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ωστόσο, σύμφωνα με μια διπλωματική πηγή από τις Βρυξέλλες, δεν έχει προταθεί ακόμη σχετική νομοθεσία και η σύνοδος κορυφής της Παρασκευής θα αφορά περισσότερο τη συζήτηση των εθνικών αποψεών, για τις επίσημες συνομιλίες που θα πραγματοποιηθούν στην επόμενη τακτική Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, τον Οκτώβριο.