Οι Αμερικανοί προσέρχονται σήμερα στις κάλπες για τις κρίσιμες ενδιάμεσες εκλογές που μπορεί να κρίνουν το πολιτικό μέλλον τόσο του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν όσο και του προκατόχου του, Ντόναλντ Τραμπ, που ετοιμάζεται να ανακοινώσει μια νέα υποψηφιότητά του για τις προεδρικές σε δύο χρόνια.
Οι Δημοκρατικοί του Μπάιντεν αντιμετωπίζουν την τιτάνια πρόκληση να κρατήσουν υπό τον έλεγχό τους το Κογκρέσο μετά από μια προεκλογική εκστρατεία που ο Πρόεδρος χαρακτήρισε «καθοριστική» στιγμή για την αμερικανική δημοκρατία, ενώ οι Ρεπουμπλικανοί του Τραμπ πρόβαλαν θέματα που απασχολούν τον μέσο πολίτη, όπως ο πληθωρισμός και η εγκληματικότητα.
Στις 15 Νοεμβρίου η ανακοίνωση της υποψηφιότητας του Τραμπ
Ο Τραμπ – που υπαινίσσεται εδώ και κάποιο διάστημα ότι θα επιδιώξει μια δεύτερη θητεία – εκμεταλλεύτηκε τους προβολείς της δημοσιότητας για να προαναγγείλει, παραμονές των ενδιάμεσων εκλογών, «μια μεγάλη ανακοίνωση» σε μία εβδομάδα, δηλαδή στις 15 Νοεμβρίου, ενώ ο Μπάιντεν απηύθυνε μια ύστατη έκκληση στους Δημοκρατικούς ψηφοφόρους να προσέλθουν μαζικά στις κάλπες.
«Η δύναμη είναι στα χέρια σας», είπε ο Μπάιντεν σε προεκλογική συγκέντρωση κοντά στην πρωτεύουσα Ουάσιγκτον. «Γνωρίζουμε βαθιά μέσα μας ότι η δημοκρατία μας κινδυνεύει και γνωρίζουμε ότι αυτή είναι η ώρα να την υπερασπιστούμε», είπε.
Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν τους Ρεπουμπλικανούς έτοιμους να αλώσουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων, το ολοένα και πιο ακροδεξιό κόμμα ετοιμάζεται να κάνει δύσκολη τη ζωή του Μπάιντεν στο υπόλοιπο ήμισυ της θητείας του με επιθετικές έρευνες και αντίθεση στα σχέδια δαπανών της κυβέρνησής του.
Επιστρέφοντας στον Λευκό Οίκο το βράδυ της Δευτέρας ο Μπάιντεν εξέφρασε στους δημοσιογράφους την πεποίθησή του ότι οι Δημοκρατικοί θα νικήσουν στη μάχη της Γερουσίας, αν και παραδέχθηκε ότι «θα είναι δύσκολο» να κρατήσουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων κι ότι η ζωή του στην Ουάσιγκτον ίσως γίνει «πιο δύσκολη».
Τα προγνωστικά για τις ενδιάμεσες εκλογές
Το Politico, του οποίου οι προβλέψεις θεωρούνται ευρέως ιδιαίτερα ορθές, θεωρεί ότι η μάχη για τη Γερουσία θα κριθεί στο νήμα, αλλά η Βουλή των Αντιπροσώπων είναι πιθανό να πέσει στα χέρια των Ρεπουμπλικανών. Από δημοκρατικής σκοπιάς, ο πολυαναφερόμενος ειδησεογραφικός ιστότοπος «FiveThirtyEight» παρουσιάζει μια ακόμη πιο ζοφερή εικόνα, καθώς σύμφωνα με τα μοντέλα υπολογισμού του και η Γερουσία θα περάσει στους Ρεπουμπλικάνους.
Ωστόσο, οι προβλέψεις υπόκεινται σε τεράστιες διακυμάνσεις. Συνοπτικά: η έκβαση των ενδιάμεσων εκλογών σπάνια ήταν τόσο αβέβαιη. Σύμφωνα με έρευνα των New York Times στα μέσα Οκτωβρίου, το 31% δήλωναν σίγουρα Δημοκρατικοί και το 30% σίγουρα Ρεπουμπλικανοί. Μόνο περίπου το 3% ανήκε σε άλλο κόμμα. Επομένως, θα εξαρτηθεί πρωτίστως από τους ταλαντευόμενους ψηφοφόρους. Εν όψει της ήδη ισχνής πλειοψηφίας των Δημοκρατικών και των καταστροφικών ποσοστών αποδοχής για τον πρόεδρο, τα σημάδια είναι πιο κόκκινα (υπέρ δηλαδή των Ρεπουμπλικανών).
Το φάσμα του Τραμπ
Αν οι Ρεπουμπλικανοί κατακτήσουν και τη Βουλή και τη Γερουσία ο Μπάιντεν θα έχει ουσιαστικά δεμένα τα χέρια αναφορικά με την προώθηση της ατζέντας του, από τις πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης μέχρι την Ουκρανία, όπου οι Ρεπουμπλικανοί εμφανίζονται απρόθυμοι να συνεχιστεί με τους τρέχοντες ρυθμούς η αμερικανική στρατιωτική και οικονομική στήριξη προς το Κίεβο.
Μια αθρόα είσοδος ακροδεξιών υποστηρικτών του Τραμπ στο Κογκρέσο θα επιταχύνει επίσης την αλλαγή που λαμβάνει χώρα εντός του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος αφότου ο πρώην μεγιστάνας των ακινήτων νίκησε τη Χίλαρι Κλίντον στις προεδρικές εκλογές του 2016.
Παρά τις ποινικές έρευνες που αντιμετωπίζει για την προσπάθεια ανατροπής του εκλογικού αποτελέσματος προ διετίας και την αφαίρεση απόρρητων εγγράφων από τον Λευκό Οίκο ο Τραμπ χρησιμοποιεί τις ενδιάμεσες εκλογές σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας για να εδραιωθεί ως de facto ηγέτης των Ρεπουμπλικανών και προεδρικός υποψήφιός τους.
Σε ένα κλασικό γι’ αυτόν παραλήρημα ο Τραμπ απευθυνόμενους στους οπαδούς του στο Ντέιτον του Οχάιο είπε: «αν υποστηρίζετε την παρακμή και πτώση της Αμερικής, τότε πρέπει απολύτως να ψηφίσετε τη ριζοσπαστική αριστερά, τους τρελούς ανθρώπους. Αν θέλετε να σταματήσετε την καταστροφή της χώρας μας τότε αύριο πρέπει να ψηφίσετε Ρεπουμπλικανούς για να ορθωθεί ένα γιγάντιο κόκκινο κύμα» [το χρώμα του κόμματός του], προτού υπαινιχθεί την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του σε μία εβδομάδα.
Δεύτερη υποψηφιότητα Μπάιντεν;
Πάνω από 40 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν ήδη ασκήσει το εκλογικό τους δικαίωμα , ξεπερνώντας το αντίστοιχο επίπεδο στις εκλογές του 2018, σύμφωνα με το US Elections Project, καθώς εδώ και μερικά χρόνια, η συντριπτική πλειοψηφία των Πολιτειών προσφέρουν τη δυνατότητα της πρόωρης ψήφου ή της επιστολικής ψήφου, πρακτική που γενικεύτηκε στις προεδρικές εκλογές του 2020, οι οποίες οργανώθηκαν μεσούσης της πανδημίας, πράγμα που σημαίνει ότι το αποτέλεσμα είχε ήδη αρχίσει να διαμορφώνεται πριν την ημέρα των εκλογών.
Οι κάλπες ανοίγουν στην Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ στις 06:00 τοπική ώρα (13:00 ώρα Ελλάδος) και θα αρχίσουν να κλείνουν 12 ώρες αργότερα.
Η χώρα καλείται να ανανεώσει το σύνολο της Βουλής των Αντιπροσώπων (435 έδρες) και το ένα τρίτο των 100 εδρών της Γερουσίας. Διακυβεύονται επίσης οι θέσεις τοπικών αξιωματούχων, κυβερνητών ή εισαγγελέων, ενώ σε τέσσερις Πολιτείες -Καλιφόρνια, Βερμόντ, Κεντάκι και Μίσιγκαν – διεξάγονται δημοψηφίσματα για τις αμβλώσεις.
Πότε θα ξέρουμε τα αποτελέσματα των ενδιάμεσων εκλογών;
Οι μάχες για την εκλογή των γερουσιαστών που θα εκπροσωπούν την Πενσυλβάνια, τη Νεβάδα, την Αριζόνα, τη Τζόρτζια, το Ουισκόνσιν, το Νιου Χάμσαϊρ και το Οχάιο αναμένεται να κριθούν στο νήμα και οποιαδήποτε εξ’ αυτών μπορεί να γείρει την πλάστιγγα υπέρ των Δημοκρατικών του Μπάιντεν ή των Ρεπουμπλικανών.
Ωστόσο, μπορεί να χρειαστεί να περάσουν μέρες – σε κάποιες περιπτώσεις ίσως και εβδομάδες μετά τις σημερινές εκλογες – για να γίνουν γνωστά τα τελικά αποτελέσματα, κάτι που προοιωνίζεται προσφυγές στα εκλογοδικεία και δύσκολες μάχες εν μέσω βαθιάς πόλωσης.
Ο Τραμπ έχει ήδη προβεί σε αβάσιμους ισχυρισμούς περί «καλπονοθείας» στις ενδιάμεσες εκλογές στην Πενσυλβάνια, όπως είχε κάνει και στις προεδρικές του 2020, όταν υποστήριζε – και ακόμη υποστηρίζει – ότι ο Μπάιντεν του έκλεψε τη νίκη.
Επικαλούμενος την αυξανόμενη υποστήριξη θεωριών συνωμοσίας για τις εκλογές από τον Τραμπ και τους Ρεπουμπλιθκανούς καθώς και την πίεσή τους για κατάργηση του δικαιώματος στις αμβλώσεις ο Μπάιντεν προειδοποίησε ότι σήμερα διακυβεύονται η δημοκρατία και βασικά δικαιώματα των Αμερικανών. Οι Ρεπουμπλικανοί αντέτειναν ότι η ψήφος υπέρ των Δημοκρατικών θα σημάνει περαιτέρω εκτόξευση του πληθωρισμού και αύξηση της εγκληματικότητας επιδιώκοντας να αναγάγουν σε δημοψήφισμα για τον Πρόεδρο των ΗΠΑ τις ενδιάμεσες εκλογές.
Τι θα γίνει αν οι Ρεπουμπλικανοί αλώσουν το Κογκρέσο στις ενδιάμεσες εκλογές
Το αποτέλεσμα της αναμέτρησης θα καθορίσει κατά πόσον ο Μπάιντεν, που κλείνει τα 80 αυτό το μήνα και είναι ο γηραιότερος εν ενεργεία πρόεδρος των ΗΠΑ, θα διεκδικήσει ανανέωση της θητείας του ή θα παραμερίσει.
Στο χειρότερο για τον Μπάιντεν και τους Δημοκρατικούς σενάριο - εν μέσω πτώσης της δημοτικότητάς του - οι Ρεπουμπλικανοί θα αλώσουν και τα δύο σώματα του Κογκρέσου, αν και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι είναι πιθανότερο αυτό να συμβεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων καθώς η μάχη είναι αμφίρροπη για τη Γερουσία.
Παράλυση στην ψήφιση νόμων
Αν δυσκολευόταν ο Μπάιντεν να προωθήσει σημαντικές πτυχές της ατζέντας του την περασμένη διετία, μολονότι οι Δημοκρατικοί είχαν τον έλεγχο και των δύο σωμάτων του Κογκρέσου, τα πράγματα θα είναι πολύ πιο δύσκολα, αν πάρουν οι Ρεπουμπλικανοί τον έλεγχο ενός εξ’ αυτών - ή και των δύο - επισημαίνουν πολιτικοί αναλυτές: «Θα έχουμε δύο χρόνια παράλυσης», λέει ο επίκουρος καθηγητής του βρετανικού Πανεπιστημίου Surrey, Μαρκ Σάναχαν. «Από την άλλη ο πρόεδρος Μπάιντεν θα ασκεί βέτο για να φρενάρει τη συντηρητική ατζέντα».
Κι ο Πολ Κουίρκ, πολιτικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου της British Columbia στον Καναδά συμπληρώνει: «Αν οι Ρεπουμπλικανοί ελέγχουν το ένα από τα δύο σώματα, θα μπλοκάρουν φιλελεύθερα νομοσχέδια με αριστερές αποχρώσεις. Το Κογκρέσο δεν πρόκειται να ψηφίσει νομοσχέδια που θα ενθαρρύνουν την συμμετοχή του εκλογικού σώματος στις εκλογές ή θα ορθώνουν εμπόδια σε Ρεπουμπλικανούς ψηφοφόρους. Κι οι νέες δαπάνες στην υγειονομική περίθαλψη, την Παιδεία και την κοινωνική πρόνοια θα παραμείνουν μπλοκαρισμένες και στο νέο Κογκρέσο», λέει.
Έρευνες σε βάρος του γιου του Μπάιντεν και της κυβέρνησής του
Παράλληλα αναμένεται, εφόσον οι Ρεπουμπλικανοί πάρουν τον έλεγχο επιτροπών του Κογκρέσου, να διατάξουν έρευνες για μια σειρά θεμάτων εις βάρος της κυβέρνησης Μπάιντεν και πιθανότατα και εις βάρος του γιου του, του Χάντερ Μπάιντεν, οι επιχειρηματικές δραστηριότητες του οποίου στο εξωτερικό είναι εδώ και καιρό στο σταυρόνημά τους.
«Θα εστιάσουμε στον Χάντερ Μπάιντεν όχι για πολιτικούς λόγους, αλλά επειδή τον θεωρούμε απειλή για την εθνική ασφάλεια», είχε προαναγγείλει από τον Απρίλιο με δηλώσεις του στο Politico, ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής Τζέιμς Κόμερ, που πιθανώς θα αναλάβει και πρόεδρος της αρμόδιας επιτροπής, αν το κόμμα του αλώσει τη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Όμως οι έρευνες πιθανώς να επεκταθούν και πέραν του Μπάιντεν και του γιου του και στα υπουργεία Δικαιοσύνης και Εσωτερικής Ασφάλειας (π.χ. για το μεταναστευτικό), στη χαοτική αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν αλλά και στον επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων, δρα Άντονι Φάουτσι.
«Οι Ρεπουμπλικανοί ίσως διεξάγουν έρευνες με θέμα κάποιες από τις αποτυχίες και τις αμφιλεγόμενες πολιτικές της κυβέρνησης Μπάιντεν, όπως η κακοδιαχείριση της αποχώρησης από το Αφγανιστάν, οι μεταναστευτικές ροές στα σύνορα με το Μεξικό και τα προγράμματα δαπανών για την ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων λόγω του πληθωρισμού μεταξύ άλλων», λέει ο Κουίρκ.
Παραπομπή του Μπάιντεν;
Δύο φορές παραπέμφθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων ο Ντόναλντ Τραμπ με το ερωτηματικό της καθαίρεσης και δύο φορές τον αθώωσε η Γερουσία. Και δεν αποκλείεται να θελήσουν να πάρουν εκδίκηση οι Ρεπουμπλικανοί και να κάνουν το ίδιο με τον Μπάιντεν αναφορικά με τη νομιμότητα της εκλογής του προ διετίας, σε μια προσπάθεια να κηλιδώσουν τη νίκη του και να ενισχύσουν τις πιθανότητες του δικού τους προεδρικού υποψηφίου στις εκλογές του 2024.
Άλλωστε το επιχείρησε ήδη την περασμένη χρονιά η Ρεποιυμπλικανή βουλευτής Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν χωρίς επιτυχία καθώς οι Δημοκρατικοί είχαν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων. Κι ίσως ο Μπάιντεν να μην είναι ο μόνος που θα αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο παραπομπής του, καθώς πάνω από 30 Ρεπουμπλικανοί βουλευτές έχουν βάλει στο μάτι τον υπουργό Εσωτερικής Ασφάλειας, Αλεχάντρο Μαγιόρκας, για την «αποτυχία» του στη διαχείριση προβλημάτων αναφορικά με τις μεταναστευτικές ροές στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό. «Οι... Τραμπιστές του Κογκρέσου μπαίνουν στη σειρά για να του προσφέρουν αυτό που θέλει περισσότερο : την εκδίκηση», λέει ο Σάναχαν.
Μπλόκο στο διορισμό εκλεκτών του Μπάιντεν στο Ανώτατο Δικαστήριο
Πριν από έξι χρόνια ο τότε ηγέτης ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στη Γερουσία, Μιτς ΜακΚόνελ αρνήθηκε να εγκρίνει την ακρόαση του εκλεκτού του Μπαράκ Ομπάμα, Μέρικ Γκάρλαντ, για το διορισμό του στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να βάλει στη συνέχεια ο Τραμπ δικό του άνθρωπο και να δημιουργηθεί έτσι η συντηρητική πλειοψηφία 6-3 στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας.
Αν πάρουν οι Ρεπουμπλικανοί τον έλεγχο της Γερουσίας θα είναι πολύ δύσκολο να διορίσει ο Μπάιντεν κάποιον εκλεκτό του στο Ανώτατο Δικαστήριο σε περίπτωση που χηρεύσει μια θέση λόγω συνταξιοδότησης ή θανάτου κάποιου εκ των μελών του. Ήδη από πέρυσι ο ΜακΚόνελ είχε διαμηνύσει ότι θα μπλοκάρει διορισμό υποψηφίου στο Ανώτατο Δικαστήριο το 2024, που θα είναι χρονιά των επόμενων προεδρικών εκλογών.
Μάχη για το ανώτατο όριο κρατικού χρέους
Οι Ρεπουμπλικανοί έχουν ήδη αφήσει να εννοηθεί ότι θα χρησιμοποιήσουν ως μοχλό πίεσης την αύξηση του ορίου του κρατικού χρέους για να εξασφαλίσουν ανταλλάγματα από την κυβέρνηση Μπάιντεν. Το όριο αυτό θα πρέπει να αυξηθεί κάποια στιγμή εντός του 2023 για να μπορέσει το ομοσπονδιακό κράτος να δανειστεί αρκετά χρήματα για δαπάνες που έχουν ήδη δρομολογηθεί από τον Λευκό Οίκο και επικυρωθεί από το Κογκρέσο.
Αλλά δεν αποκλείεται μια τέτοια κίνηση των Ρεπουμπλικανών να τους γυρίσει μπούμερανγκ, λένε πολιτικοί αναλυτές, θυμίζοντας ότι αυτό είχαν πάθει και επί κυβέρνησης Ομπάμα.
Αν δεν αυξηθεί το όριο του κρατικού χρέους, οι ΗΠΑ θα απειληθούν με χρεοκοπία, που θα είχε τεράστιες συνέπειες ανά την υφήλιο και θα οδηγούσε πιθανώς σε ύφεση. Κι αυτό, λέει ο Κουίρκ, «ίσως έχει μια γενικευμένη αρνητική αντίδραση από μέρους της κοινής γνώμης» εις βάρος των Ρεπουμπλικανών.