Ένας πρωτοφανής μηχανισμός στο πλαίσιο των δυτικών κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας, η επιβολή πλαφόν στην τιμή του ρωσικού αργού πετρελαίου, γιορτάζει σήμερα το ένα έτος εφαρμογής του. Αρχικά στέφθηκε με επιτυχία, όμως εδώ και καιρό η Μόσχα έχει καταφέρει να βρει τρόπους να τον παρακάμψει.
Ο μηχανισμός αυτός τέθηκε σε ισχύ στις 5 Δεκεμβρίου 2022 και προέβλεπε την επιβολή πλαφόν στα 60 δολάρια το βαρέλι στην τιμή του ρωσικού αργού που πωλούνταν στις χώρες που τον είχαν υιοθετήσει: Αυστραλία, Καναδάς, ΕΕ, Ιαπωνία, Βρετανία και ΗΠΑ.
Τι αφορούσε το πλαφόν στην τιμή του ρωσικού αργού
Επίσης απαγόρευε στις εταιρείες με έδρα τις χώρες αυτές να προσφέρουν υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών στη Ρωσία, κυρίως υπηρεσίες ασφάλισης για το πετρέλαιο που πωλείται πάνω από αυτή την τιμή.
«Καθώς η Ρωσία είναι μία από τις μεγαλύτερες παραγωγούς πετρελαίου παγκοσμίως, ήταν σημαντικό να μπορέσει να συνεχιστεί η κυκλοφορία του ρωσικού αργού, μειώνοντας τα έσοδα της Μόσχας με τον περιορισμό της τιμής του», σχολιάζει ο Τζιοβάνι Σταουνόβο, αναλυτής της UBS.
Οι χώρες της G7 προσφέρουν υπηρεσίες ασφάλισης για το 90% των παγκόσμιων φορτίων και η ΕΕ να είναι σημαντικός παίκτης στις θαλάσσιες εμπορικές μεταφορές, εξ ου και η ικανότητά τους να επιβάλλουν πλαφόν στο πετρέλαιο που παρέχεται στην πλειονότητα των πελατών της Ρωσίας σε όλο τον κόσμο.
Πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία «οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες επέτρεπαν τη μεταφορά του 75% των θαλάσσιων εξαγωγών ρωσικού πετρελαίου», έναντι του ενός τρίτου τον Ιούνιο του 2023, επισημαίνει ο Χόρχε Λεόν, αναλυτής στην Rystad Energy.
Ο απολογισμός έπειτα από έναν χρόνο; Σύμφωνα με τον Λεόν, «στη διάρκεια των έξι πρώτων μηνών, οι δύο στόχοι επετεύχθησαν», με τη Ρωσία να έχει λιγότερα έσοδα, χωρίς ωστόσο να έχει διαταραχθεί η παγκόσμια προσφορά και οι τιμές του αργού.
Τα έσοδα της Ρωσίας από τις εξαγωγές πετρελαίου
Πρώτη σκιά: το ρωσικό πετρέλαιο Ουραλίων, το οποίο ξεπερνούσε τα 60 δολάρια το βαρέλι σε κάποιες θαλάσσιες οδούς ήδη από τον Ιούλιο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Argus.
Τον Σεπτέμβριο τα έσοδα της Ρωσίας από τις εξαγωγές πετρελαίου «αυξήθηκαν κατά 1,8 δισεκ. δολάρια» σε διάστημα ενός μήνα «για να φτάσουν τα 18,8 δισεκ. δολάρια (…) το υψηλότερο επίπεδό τους από τον Ιούλιο του 2022», σύμφωνα με έκθεση του Οκτωβρίου του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) για την αγορά πετρελαίου.
Η μέση τιμή εξαγωγής του ρωσικού αργού αυξήθηκε κατά 8 δολάρια το βαρέλι και έφτασε τον Σεπτέμβριο τα 81,80 δολάρια, «πολύ πάνω από το πλαφόν», σχολίασε ο ΙΕΑ.
«Η αύξηση αυτή σημειώθηκε διότι η Ρωσία μείωσε την εξάρτησή της από τις δυτικές θαλάσσιες υπηρεσίες», όπως αναφέρει το ουκρανικό οικονομικό ινστιτούτου KSE με έδρα το Κίεβο στην έκθεσή του “Russian Oil Tracker” του Οκτωβρίου. Αιτία: η δημιουργία από τη Ρωσία ενός «στόλου φάντασμα».
«Στη διάρκεια του έτους η Ρωσία αποδεσμεύθηκε σταδιακά από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες διότι αγόρασε παλιά πλοία για τη μεταφορά του αργού της πετρελαίου», εξηγεί ο Λεόν και η Μόσχα «συνέχισε με αυτό τον τρόπο τις δραστηριότητές της».
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του KSE, περίπου 185 πετρελαιοφόρα του στόλου- φάντασμα απέπλευσαν από ρωσικά λιμάνια τον Οκτώβριο του 2023, μεταφέροντας περίπου 2,6 εκατ. βαρέλια αργού ημερησίως.
«Έκλεισαν τα μάτια»
«Σε έναν βαθμό η ΕΕ και οι ΗΠΑ έκλεισαν τα μάτια μπροστά στο γεγονός ότι ρωσικό πετρέλαιο (…) σε τιμή ανώτερη του πλαφόν πωλούνταν στην Κίνα ή την Ινδία, διότι αυτό σήμαινε περισσότερο αργό από τις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή για τις δυτικές αγορές», σημειώνει ο Στίβεν Ίνες αναλυτής της SPI AM.
Μέχρι πριν λίγο καιρό, η αγορά επικεντρωνόταν στο ενδεχόμενο έλλειψης αργού. Οι φόβοι για σημαντικές ελλείψεις ώθησαν μάλιστα το μπρεντ να φτάσει σχεδόν τα 100 δολάρια στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Όμως η κατάσταση άλλαξε: «εξαιτίας της αύξησης της αμερικανικής παραγωγής, της βελτίωσης των καναδικών και νοτιοαμερικανικών παραδόσεων (…) οι ΗΠΑ σκέφτονται ότι έχει έρθει η ώρα να σφίξουν τη μέγγενη», σημειώνει ο Ίνες.
Στα μέσα Οκτωβρίου η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε τις πρώτες κυρώσεις εναντίον εταιριών που δεν σέβονται το πλαφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου.
Παράλληλα και η ΕΕ εξετάζει την αυστηροποίηση των κυρώσεων που αφορούν το ρωσικό πετρέλαιο, σύμφωνα με πληροφορίες του dpa. Ιδανικά οι αποφάσεις θα ληφθούν ως το τέλος του έτους στο πλαίσιο του 12ου πακέτου ευρωπαϊκών κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας.
ΑΠΕ-ΜΠΕ