Στη Χερσώνα, στην Οδησσό και στο Μικολάιβ, σε μέρη που βρίσκονται κοντά στην περιοχή εχθροπραξιών αλλά και μέρη με έντονη ελληνική ιστορία, βρέθηκε τις προηγούμενες ημέρες ο Ειδικός Απεσταλμένος της Ελλάδας για την Ουκρανία πρέσβης επί τιμή Σπύρος Λαμπρίδης.
Χθες ο κ. Λαμπρίδης βρισκόταν στο Κίεβο όπου είχε σειρά συναντήσεων με στελέχη της ουκρανικής κυβέρνησης και άλλα επίσημα πρόσωπα για μια σειρά ζητημάτων που αφορούν τις σχέσεις της Ελλάδας με την Ουκρανία, τη συμμετοχή της Ελλάδας στη Σύνοδο της Ελβετίας τον επόμενο μήνα, τη συμβολή της χώρας μας στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας κ.ά.
Ο κ. Λαμπρίδης μίλησε στο iefimerida και στον Κώστα Ονισένκο για τα όσα πολύπλοκα και σημαντικά εξελίσσονται σήμερα και εξήγησε την επίσημη στάση της Ελλάδας στο θέμα του πολέμου στην Ουκρανία.
Τα αποτελέσματα της επίσκεψής του στην Ουκρανία
Για την επίσκεψή του στην Ουκρανία και την εκτίμησή του αναφορικά με τα αποτελέσματά της, ο κ. Λαμπρίδης είπε: «Η σημερινή επίσκεψη δεν είναι η πρώτη και φυσικά ούτε η τελευταία. Είναι μέσα στα καθήκοντά μου ως ειδικού εκπροσώπου της Ελλάδος για το ουκρανικό να έχω τακτικές επαφές με τις ουκρανικές αρχές, τόσο τις τοπικές -στην περιοχή που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα- που είναι η περιοχή της Οδησσού, όσο και την κεντρική αρχή στο Κίεβο. Αφορούσε μια σειρά θεμάτων που έχουν να κάνουν με τις διεθνείς διασκέψεις, στις οποίες συμμετέχουμε και εμείς και η Ουκρανία και συνεργαζόμαστε για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, μέχρι αιτήματα για διμερή βοήθεια, σε όποιους τομείς μπορούμε, την προοπτική της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας και την ελληνική συμμετοχή σε τομείς όπου μπορούμε να συνεισφέρουμε με αποτελεσματικότητα, καθώς και την πολύ στενή σχέση που έχουν αναπτύξει βέβαια οι δύο ηγέτες μεταξύ τους, ο πρόεδρος Β. Ζελένσκι με τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη, που -όπως ξέρετε- πριν ενάμιση μήνα είχαν βρεθεί στην Οδησσό. Μπορεί να το πει κανείς ως ένα follow up όλων αυτών των ενεργειών.
Ίσως το σημαντικότερο κομμάτι αυτής της επίσκεψης ήταν το τμήμα που κάναμε αυτή τη φορά με τις ελληνικές ντόπιες αρχές μας, τις προξενικές, σε μέρη που έχει καιρό να πατήσει κάποιος ξένος, τα μέρη που υποφέρουν περισσότερο από τη ρωσική επίθεση, στο συνοριακό χώρο της Χερσώνας και του Μικολάιβ, περιοχές που είναι στην ευρύτερη περιοχή της Οδησσού, οι οποίες είναι ιδιαίτερα σκληρά χτυπημένες από αυτή την εμπόλεμη κατάσταση. Ακόμα και η απλή παρουσία και η ενθάρρυνση των κατοίκων στην περιοχή αυτή δείχνει ότι η Ελλάδα και ο πρωθυπουργός είναι στην σωστή πλευρά της ιστορίας.
Θα θέλαμε να μην συμβαίνουν αυτά τα πράγματα, να μπορούσαμε να έχουμε τις άριστες σχέσεις -που είχαμε και πριν από αυτή την αδικαιολόγητη ρωσική εισβολή- και με τη Ρωσία αλλά όπως είναι τα πράγματα, ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου, της ανεξαρτησίας μιας χώρας που υπέστη εισβολή, της εδαφικής της ακεραιότητας, μας υποχρεώνει να είμαστε χωρίς επιφυλάξεις στο πλευρό της Ουκρανίας, όπως και όλη η Ευρώπη».
Τα ζητήματα της Ουκρανίας που ενδιαφέρουν την Ελλάδα
Σχετικά με τα ζητήματα της Ουκρανίας που αφορούν την Ελλάδα, εκτός του ελληνισμού που βρίσκεται στη χώρα, επεσήμανε τα εξής: «Ήδη αναφέρατε το ένα βασικό θέμα που ενδιαφέρει την Ελλάδα, σε σχέση με την Ουκρανία παραδοσιακά η ύπαρξη πολύ βαθιών σχέσεων πολιτιστικών, ιστορικών, θρησκευτικών, τόσο στην περιοχή της Οδησσού όσο και της Μαριούπολης και αλλού. Αλλά πέρα από αυτό, η Ελλάδα είναι ένα πολύ παλιό μέλος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Και οι δύο αυτοί οργανισμοί, όπως ξέρετε, στον σκληρό πυρήνα των οποίων βρίσκεται και η Ελλάδα, είναι βαθιά αναμεμειγμένοι στην προσπάθεια ενίσχυσης της άμυνας και της επιβίωσης της Ουκρανίας, τόσο στον ανθρωπιστικό τομέα όσο και στον αμυντικό. Και βέβαια στην προσπάθεια που θα γίνει και γίνεται ήδη και κάποια στιγμή θα είναι απαραίτητη για την ανοικοδόμηση μιας χώρας, η οποία έχει υποστεί πολύ μεγάλα πλήγματα απ’ αυτή την πολεμική περιπέτεια. Και συνεχίζει να τα υφίσταται.
Όλα αυτά λοιπόν, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ενταχθεί σε ένα πλάνο που έχει πάρει τη μορφή ενός ευρωπαϊκού κανονισμού, όπως είθισται, που λέγεται «Διευκόλυνση της Ουκρανίας» (Ukraine Facility Plan). Περιλαμβάνει ένα πολύ μεγάλο ποσό για την επόμενη τετραετία, 50 δις. Ευρώ. Και απ΄τα οποία θα υπάρξει μια σειρά προγραμμάτων σε τομείς ανοικοδόμησης που και η Ελλάδα έχει να συνεισφέρει, όπως είναι η εναλλακτική ενέργεια, οι κατασκευές, η τεχνολογία, οι συμβουλευτικές γνώσεις για την ένταξη της Ουκρανίας στις ευρωατλαντικές δομές, που έχουμε μια τεράστια εμπειρία ως Ελλάδα, και πολλοί άλλοι τομείς: Φαρμακευτικός, ιατρικός, εκπαιδευτικός, στρατιωτικός. Συνεπώς, υπάρχουν τομείς ιδιωτικού πλεονεκτήματος, ίσως εγώ θα ξεχώριζα το ναυτιλιακό, τον τομέα της πράσινης ενέργειας, των κατασκευών και και της τεχνολογίας, στους οποίους η Ελλάδα μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά στην πρόοδο και την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας αλλά και η ίδια να αποκομίσει οφέλη μέσω των ελληνικών εταιριών που θα εμπλακούν σε αυτό το έργο.
Η εμπειρία του από τη ρωσική επίθεση στο λιμάνι της Οδησσού κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Κυριάκου Μητσοτάκη
Σχετικά με τη ρωσική επίθεση που σημειώθηκε στο λιμάνι της Οδησσού, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο κ. Λαμπρίδης ανέφερε: «Είναι ενδιαφέρουσα αυτή η ερώτηση για τρία διαφορετικά στοιχεία. Το πρώτο για το αν επηρέασε τις αποφάσεις. Ασφαλώς και όχι. Διότι πολύ απλά, όπως σας είπα και πριν, (η Ελλάδα) είχε πάρει τις αποφάσεις της από την πρώτη στιγμή μιας αδικαιολόγητης επίθεσης εναντίων ενός κυρίαρχου κράτους, κάτι που παραβιάζει κάθε αρχή των Ηνωμένων Εθνών, βάσει των οποίων η Ελλάδα λειτουργεί πάγια. Είμαστε μια από τις χώρες που σέβονται απόλυτα τις αρχές των Ηνωμένων Εθνών, συνεπώς οι αποφάσεις μας είναι ήδη ειλημμένες και δεν άλλαξε τίποτα. Το δεύτερο σημείο είναι ότι κανείς στην αποστολή δεν έδειξε να πανικοβάλλεται παρότι ήταν μια επίθεση τρομακτική, περιστατικό μάλλον και όχι επίθεση, διότι κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι έγινε επίθεση εναντίων μας. Οι Ρώσοι ισχυρίζονται ότι χτύπησαν κάποιες εγκαταστάσεις. Αυτό που μπορώ να σας εγγυηθώ είναι ότι έπεσε σχετικά κοντά, το είδαμε, το ακούσαμε, το αισθανθήκαμε. Η ελληνική αποστολή αλλά και οι φίλοι μας Ουκρανοί δεν έδειξαν κανένα σημείο πανικού. Η επίσκεψη συνεχίστηκε κανονικά. Και οι συνομιλίες μας. Και αυτό δείχνει και την ψυχραιμία της ελληνικής αποστολής αλλά και τη σοβαρότητα με την οποία έχουμε πάρει τον ρόλο μας ως μια χώρα πραγματικά εγγυήτρια ασφάλειας και βοήθειας προς τον συμπαθέστατο φίλο ουκρανικό λαό.
Το τρίτο σημείο είναι ακόμα πιο υποκειμενικό. Όχι, εγώ δεν ένιωσα απολύτως τίποτα γιατί, δυστυχώς, στην καριέρα μου αυτός είναι ο τέταρτος πόλεμος του οποίου γίνομαι μάρτυρας, δύο εμπειρίες στο Ισραήλ, μια στα Σκόπια, συνεπώς έχω δει και άλλες φορές εκρήξεις κ.λπ. Δεν παριστάνω τον ήρωα, κάθε άλλο, όποιος ισχυρίζεται ότι δεν φοβάται είναι ανόητος. Όμως είναι διαφορετικό το να φοβάσαι και διαφορετικό να πανικοβάλλεσαι. Και δεν ήμουν μόνο εγώ, όλη η αποστολή έδειξε απόλυτη ψυχραιμία.
Η στρατιωτική συνεργασία της Ουκρανίας με την Ελλάδα
Σχετικά με την πορεία των επαφών για τη στρατιωτική συνεργασία της Ελλάδας με την Ουκρανία, είπε: «Κοιτάξτε, σε κάποια πράγματα, ειδικά σε ό,τι αφορά την ασφάλεια και την άμυνα, είναι καλύτερο κανείς να λέει λιγότερα και να πράττει περισσότερα. Δεν είναι δική μου η ρήση, την έχουν πει άλλοι, πολύ πιο σοφοί από μένα. Συνεπώς στον συγκεκριμένο τομέα μπορώ να επαναλάβω αυτήν ακριβώς τη ρήση. Πρώτον διότι δεν έχω πλήρη γνώση του τι δίνεται. Είναι ξεκάθαρο, όλοι ξέρουμε ότι ενισχύουμε όσο μπορούμε, δεν είμαστε μια υπερδύναμη. Ό,τι μπορούμε να δώσουμε, χωρίς να αδυνατίζουμε τη δική μας άμυνα, το έχουμε δώσει και το δίνουμε. Αλλά κάποια πράγματα ίσως καλύτερα να γίνονται παρά να λέγονται. Εξάλλου είμαστε αρκετά μετριόφρονες ώστε να μην θέλουμε να παραστήσουμε, επαναλαμβάνω, την υπερδύναμη. Δεν είμαστε εμείς αυτοί που θα σώσουμε την Ουκρανία - είναι ο ηρωισμός του ουκρανικού λαού και η κοινή προσπάθεια των δημοκρατιών όλου του κόσμου. Και δεν είναι μια, δεν είναι δύο, είναι δεκάδες χώρες που ενισχύουν την Ουκρανία με όποιον τρόπο μπορούν ακριβώς για να αμυνθεί σε μια άνιση και άδικη επίθεση που δέχεται από έναν μεγαλύτερο γείτονά της, ο οποίος διεκδικεί παράλογα πράγματα.
Όσον για τη συνεργασία την αμυντική, στον τομέα της ασφάλειας, είναι ξεκάθαρο ότι η Ουκρανία, και πριν τον πόλεμο ήταν μια χώρα με μεγάλη εμπειρία και μεγάλη παραγωγή σε οπλικά συστήματα. Πόσο μάλλον τώρα, που η εμπειρία της στον πόλεμο έχει αναπτύξει κάποιους συγκεκριμένους τομείς, όπως είναι τα τηλεκατευθυνόμενα, ιπτάμενα ντρονς και άλλα τηλεκατευθυνόμενα - στη θάλασσα. Συνεπώς, οποιαδήποτε ενίσχυση της συνεργασίας που υφίσταται και συμβατικά με την Ουκρανία εδώ και πολλά χρόνια στο πλαίσιο διμερών αμυντικών συμφωνιών, οποιαδήποτε ενίσχυση αυτής της συνεργασίας ασφαλώς και θα είναι επωφελής για τη χώρα μας. Θα αποκομίσει εμπειρίες και τεχνολογία από μια χώρα που -δυστυχώς- έχει εμπλακεί σε έναν πόλεμο, στον οποίον και τα καταφέρνει πάρα πολύ καλά».
Η σύνταξη της Ελλάδας με τις «δυτικές» δυνάμεις στο ουκρανικό
Σε ερώτηση για τη σύνταξη της Ελλάδας με τις «δυτικές» δυνάμεις στο ουκρανικό και το αν η κατάσταση αυτή μπορεί να παραλληλιστεί με αντίστοιχες πιθανές απειλές στη «γειτονιά» μας, απάντησε: «Η ερώτηση αυτή είναι απόλυτα σχετική με την πραγματικότητα. Κατ αρχάς, όπως είπα και αρχικά, δεν είχαμε καμία επιλογή ως προς το με ποιον θα συνταχθούμε. Εδώ είναι ξεκάθαρα τα πράγματα: Υπάρχει μια σαφής παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ένας που επιτίθεται και ένας που αμύνεται. Με την εμπειρία που έχει η Ελλάδα από το πικρό παρελθόν, με την ιστορία της Κύπρου και άλλα περιστατικά, δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να ήταν ποτέ με τον επιτιθέμενο, με αυτόν που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο. Άρα το με ποιον πήγαμε είναι ξεκάθαρο, δεν υπήρχε επιλογή. Από την άλλη πλευρά βέβαια, υπάρχουν παραλληλισμοί, ίσως όχι στο επίπεδο μιας ανοιχτής στρατιωτικής επίθεσης εναντίον της χώρας μας τη στιγμή αυτή. Αλλά οι παραλληλισμοί με την έννοια ενός μεγαλύτερου γείτονα, ο οποίος απειλεί και εποφθαλμιά κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας βεβαίως είναι προφανές ότι υπάρχουν.
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Και υπάρχει και η συμπάθεια ακριβώς γιατί νιώθουμε και εμείς πολλές φορές, το νιώσαμε στο παρελθόν, την αίσθηση του αδικημένου, αυτού που απειλείται. Παρόλα αυτά, ούτε είμαστε αδύναμοι ούτε είμαστε φοβισμένοι. Και ευτυχώς, κάθε Έλληνας εχέφρων θα ήθελε να το πιστεύει και να το ζει: Είμαστε σε μια φάση όπου οι σχέσεις μας με το μεγαλύτερο γείτονα, που κατά καιρούς έχει εκφράσει απειλές και αξιώσεις εναντίων των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, είναι σε μια φάση που θα έλεγα πως δημιουργεί κάποιες ελπίδες για συνεννόηση στη βάση του διεθνούς δικαίου, στη βάση της κατανόησης και της καλής γειτονίας. Ποιος δεν θα το θελε αυτό;».
«Κανείς δεν μας εγγυάται ότι η Ρωσία θα σταματήσει εάν, ω μη γένοιτο, επικρατήσει σε αυτή την αναμέτρηση»
Στην ερώτηση για το αν θα μπορούσε η αναγνώριση τετελεσμένων ως αποτέλεσμα στρατιωτικής επέμβασης, να ανοίξει τους «ασκούς του Αιόλου» ή θεωρείτε ότι κάτι τέτοιο είναι αλαμρισμός, ο κ. Λαμπρίδης απάντησε ως εξής:
«Πολύ σωστά, και στο ιστορικό παρελθόν, είναι ξεκάθαρο πως όταν υπάρχει μια επίθεση και δημιουργείται ένα τετελεσμένο με στρατιωτικό τρόπο -πάμε στην ιστορία ακόμα και στη ναζιστική επίθεση εναντίων αρχικά της Τσεχοσλοβακίας, την οποία είχαν καταλάβει αναίμακτα, μετά της Πολωνίας- η όρεξη ανοίγει. Κανείς δεν μας εγγυάται ότι η Ρωσία θα σταματήσει εάν, ω μη γένοιτο, επικρατήσει σε αυτή την αναμέτρηση, ότι θα σταματήσει σε αυτά που έχει ή θα αναζητήσει και άλλα εύκολα θύματα στην περιοχή -ας μην αναφέρουμε συγκεκριμένες χώρες γιατί τότε πράγματι θα ήμασταν κινδυνολόγοι- αλλά βεβαίως και υπάρχουν παραλληλισμοί και βεβαίως έχουμε απτά παραδείγματα επιβολής με τη βία τετελεσμένων γεγονότων.
Το γεγονός ότι τόσα χρόνια, τόσες δεκαετίες, παραμένει αυτή η απαράδεκτη κατάσταση παραβίασης του διεθνούς δικαίου και της διεθνούς νομιμότητας στην Κύπρο. Συνεπώς τα πράγματα είναι ξεκάθαρα σε ό,τι αφορά τις αποφάσεις της ελληνικής πλευράς.»
Η Σύνοδος για την Ουκρανία στην Ελβετία και η στάση της Ελλάδας
Σχετικά μη τη Σύνοδο για την Ουκρανία που θα γίνει στην Ελβετία τον Ιούνιο και τη στάση που θα κρατήσει η Ελλάδα, ο Ειδικός Απεσταλμένος της χώρας μας επεσήμανε τα εξής: «Η Σύνοδος στην Ελβετία τον επόμενο μήνα είναι νομίζω η τέταρτη ή πέμπτη σε σειρά παρόμοιων διασκέψεων που ξεκίνησαν στη βάση των προτάσεων του ουκρανού Προέδρου Ζελένσκι για κάποια μορφή ειρηνευτικής φόρμουλας. Αυτή τη φορά το πολύ μεγάλο ενδιαφέρον έγκειται πρώτον στο γεγονός της πολύ μεγάλης συμμετοχής, πολλών χωρών. Φαίνεται ότι έχουν ξεπεράσει τις 70 οι συμμετοχές από όλα τα μέρη του κόσμου. Και δεύτερον από το γεγονός ότι -πολύ έξυπνα και πολύ αποτελεσματικά- οι συνδιοργανωτές, που είναι η Ουκρανία με την Ελβετία, αποφάσισαν ότι η έμφαση θα δοθεί σε τρία σημεία, τα οποία δημιουργούν μια κατάσταση λίγο διαφορετική από τις προηγούμενες φορές.
Δεν καταδεικνύουν τη Ρωσία ως απόλυτο ένοχο, συνεπώς αφαιρούν το επιχείρημα των Ρώσων ότι αυτές οι διασκέψεις είναι μονόπλευρες, δεν έχουν κανένα νόημα και είναι προπαγανδιστικές. Τα τρία αυτά θέματα των συζητήσεων είναι: Η πυρηνική ασφάλεια παγκοσμίως, ανθρωπιστικά θέματα -όπως οι ανταλλαγές αιχμαλώτων- και η ασφάλεια των τροφίμων με την ελευθερία της ναυσιπλοΐας, ώστε αυτά τα τρόφιμα να μπορούν ανεμπόδιστα να πηγαίνουν εκεί που πρέπει. Ποια χώρα στον κόσμο θα αρνηθεί ότι αυτά τα τρία θέματα ενδιαφέρουν τους πάντες και καλό θα ήταν να συνεννοηθούμε για να μπορέσουμε να επιτύχουμε απτά αποτελέσματα σε κάτι τέτοιο;
Η Ρωσία λοιπόν θα βρεθεί σε μια πολύ δύσκολη θέση εάν είτε η ίδια είτε σε χώρες που μπορεί και επηρεάζει τους πει «όχι, μην συμμετάσχετε σε αυτή τη διάσκεψη, πρόκειται περί φαρσοκωμωδίας και ουκρανικής προπαγάνδας». Ποια είναι η προπαγάνδα; Ότι πρέπει να έχουμε τα σιτηρά από τον τεράστιο σιτοβολώνα της Ουκρανίας να διοχετεύονται σε όλη την ανθρωπότητα που πεινάει μέσω μιας ελεύθερης ναυσιπλοΐας; Ή το να έχουμε ένα ασφαλές περιβάλλον, χωρίς πυρηνικές εγκαταστάσεις που να βρίσκονται υπό κατοχή και να δέχονται συνεχείς πυραυλικές επιθέσεις, όπως γίνεται στη Ζαπορίζιε; Όταν κινδυνεύει όλη η Ευρώπη από αυτό. Ή πάλι το να μιλάμε για χιλιάδες απαχθέντες ανθρώπους -μεταξύ των οποίων παιδιά- και αιχμαλώτους πολέμου, που βρίσκονται αυτή τη στιγμή κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, κατά βάση στη ρωσική πλευρά. Διότι οι Ουκρανοί έχουν μόνο αιχμαλώτους πολέμου, ούτε παιδιά έχουν απαγάγει, ούτε γέροντες κρατούν φυλακισμένους. Συνεπώς, εδώ εγκαλείται η Ρωσία και πρέπει να κάνει μία συζήτηση στη βάση του ανθρωπιστικού δικαίου και των διεθνών συνθηκών για το τι γίνεται με αυτά τα πράγματα. Εδώ μιλάμε για ανθρώπινες ζωές, μιλάμε για δύο χρόνια, υπάρχουν άνθρωποι που ταλαιπωρούνται αιχμάλωτοι, ηλικιωμένοι, παιδάκια, κάτω από αφόρητες συνθήκες.
Σε αυτή τη διάσκεψη η Ελλάδα πάει με πολύ καλή διάθεση, με πολύ καλή θέληση, ευελπιστεί στη μέγιστη συμμετοχή χωρών και ελπίζουμε ότι σε αυτά τα συγκεκριμένα σημεία -που είναι αυτό που λέμε win-win situation- να υπάρξει μια σύγκλιση απόψεων και ένα τελικό ανακοινωθέν που να μας δείχνει τον δρόμο προς μια τελική καλή λύση σε αυτό το πρόβλημα.
«Πονάει η ψυχή μας να βλέπουμε να ταλαιπωρούνται δύο φίλοι λαοί από μια τέτοια σύγκρουση»
Κλείνοντας, ο κ. Λαμπρίδης έστειλε ένα γενικότερο μήνυμα για τον πόλεμο στην Ουκρανία: «Κανείς μα κανείς, στον χώρο επαγγελματιών που ασχολούμαστε με αυτό το ζήτημα και πονάει η ψυχή μας να βλέπουμε να ταλαιπωρούνται δύο φίλοι λαοί από μια τέτοια σύγκρουση, δεν είναι ευχαριστημένος από την παρούσα κατάσταση. Ασφαλώς πρέπει να επικρατήσει πρώτον το διεθνές δίκαιο, το οποίο είναι βασισμένο στη λογική, και δεύτερο, και η ίδια η λογική, ώστε οι ιθύνοντες της πλευράς που έκανε την επίθεση να καταλάβουν ότι πρέπει να λυθούν τα προβλήματα, όποια προβλήματα υπάρχουν, όχι με τα όπλα αλλά με τον διάλογο.
Και θα πω και κάτι τολμηρό που ίσως να φαντάζει αδύνατο να συμβεί αλλά κάποτε πρέπει να συμβεί. Η Ρωσία ανήκει στην Ευρώπη και πρέπει να νιώσει η ίδια ότι πρέπει να βάλει τον εαυτό της στην Ευρώπη και να είναι μέρος της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Όσο συμπεριφέρεται έτσι το μόνο που καταφέρνει είναι να απομακρύνεται από αυτό τον χώρο, να δημιουργεί προβλήματα στην Ευρώπη αλλά και στον ίδιο της τον εαυτό. Ας κοιτάξει λοιπόν η ηγεσία της Ρωσίας όχι τον εαυτό της αλλά τις επόμενες γενιές. Ας κάνει τα βήματα προς τη λογική και την ειρήνευση για τα παιδιά της. Το αξίζουν και αυτά όπως και τα παιδιά των άλλων πλευρών που σήμερα ταλαιπωρούνται χωρίς λόγο και άδικα».