Τα Δυτικά Βαλκάνια μοιάζουν με καζάνι που βράζει, ενώ στις Βρυξέλλες πασχίζουν να βρουν τρόπο να πετύχουν διεύρυνση της ΕΕ με τους καλύτερους δυνατούς όρους, με την Ελλάδα να διεκδικεί τον δικό της ξεχωριστό ρόλο στην περιοχή.
Σε έναν παρατεταμένο πολιτικό μαραθώνιο μετατρέπεται η διαδικασία ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ, με την Αλβανία και τη Β. Μακεδονία να δίνουν τη μάχη τους να μπουν στην ευρωπαϊκή κοινότητα, ενώ τα εμπόδια μέσα κι έξω από την ΕΕ πολλαπλασιάζονται.
Τα Δυτικά Βαλκάνια παραμένουν στην πρώτη γραμμή της ενωσιακής προοπτικής με μια προσπάθεια να καρποφορήσει η πρόοδος των τελευταίων χρόνων με κράτη όπως η Αλβανία και η Β. Μακεδονία.
Οι εντάσεις όμως δεν λείπουν στην παραδοσιακή «πυριτιδαποθήκη» της Ευρώπης, καθώς οι εθνοτικές αντιπαραθέσεις, η πολιτική αστάθεια και η διαφθορά παραμένουν χαρακτηριστικά στοιχεία στην περιοχή.
Από την άλλη, το Κρεμλίνο δεν εγκαταλείπει την προσπάθεια να ασκεί πιέσεις σε κράτη όπως η Σερβία, όπου υπάρχει σημαντική φιλορωσική παράδοση.
Η Ουκρανία περιπλέκει την κατάσταση
Πλέον, για οποιαδήποτε εξέλιξη σε επίπεδο ΕΕ, η Ουκρανία και ο πόλεμος με τη Ρωσία θα έχουν καθοριστική επίδραση. Ειδικά για τη διεύρυνση της ΕΕ, αυτό θεωρείται δεδομένο στα αρμόδια επιτελεία.
Οι Ουκρανοί επιμένουν ότι η απόκτηση του καθεστώτος της υποψήφιας χώρας για την ΕΕ θα δώσει ώθηση στην εξωτερική πολιτική της χώρας, τη διπλωματική της ισχύ αλλά και στο εσωτερικό πολιτικό μέτωπο, όπου το Κίεβο πασχίζει να δώσει ευρωπαϊκή προοπτική στους Ουκρανούς με την ένταξη στην ΕΕ, έστω και αργά.
Ήδη από την έναρξη του πολέμου, η Ουκρανία, η Μολδαβία και η Γεωργία κατέθεσαν αίτημα στην ΕΕ για ένταξη, προκαλώντας μια ταυτόχρονη χαρά και ανησυχία στους Ευρωπαίους.
Από τη μια, η κίνηση από πλευράς των τριών κρατών έδωσε μια αναγκαία ώθηση γεωπολιτικά στην ΕΕ ότι μπορεί να αποτελέσει παράγοντα ασφάλειας και πόλο προσέλκυσης κρατών σε σύνθετες συνθήκες.
Από την άλλη, όμως, δεν έλειψε και η ανησυχία στις Βρυξέλλες για το πώς στην πράξη θα προχωρήσει η ένταξη και μέχρι πού θα τεντώσει το σκοινί η Ένωση στη διεύρυνσή της, χωρίς να προκαλέσει άνευ προηγουμένου ρήγμα στην ασφάλειά της.
Πόσο ήσυχος θα είναι ο Πούτιν αν η ΕΕ μεγαλώνει γύρω του, πόσω μάλλον με κράτη-μέλη που θεωρεί ότι ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της ή διατηρεί σημαντικά ερείσματα, όπως στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη;
Τι συμβαίνει με Αλβανία και Β. Μακεδονία -Γιατί καθυστερούν;
Μπορεί η ΕΕ να ξεκαθαρίζει σε όλους τους τόνους στους Ουκρανούς ότι η διαδικασία ένταξης θα πάρει χρόνια, ακόμα κι αν τα θεσμικά όργανα πιέζουν τις κυβερνήσεις να πάρουν θέση για συμφωνία στην έναρξη των διαπραγματεύσεων, αλλά και στα Δυτικά Βαλκάνια τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα.
Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντι Ράμα, έδωσε συνέντευξη στο Politico και υπογράμμισε ότι δεν περιμένει από την ερχόμενη σύνοδο κορυφής της ΕΕ να ανοίξει ο δρόμος για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και κατηγόρησε ευθέως τη Βουλγαρία.
Όλες οι κυβερνήσεις της ΕΕ συμφώνησαν τον Μάρτιο του 2020 να δώσουν στην Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία το «πράσινο φως» για την έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει, αφού η Βουλγαρία επέμεινε ότι ήθελε εγγυήσεις από τη Βόρεια Μακεδονία σε διμερείς διαμάχες που αφορούν τη γλώσσα, την Ιστορία και την ταυτότητα.
Παρόλο που το μπλόκο της Βουλγαρίας ισχύει μόνο για τη Βόρεια Μακεδονία, η ΕΕ προχωρά από κοινού τις υποψηφιότητες για ένταξη της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας. Επομένως, η Αλβανία είναι ουσιαστικά και αυτή μπλοκαρισμένη, σημειώνει το Politico.
Η ΕΕ έδωσε το καθεστώς υποψήφιας χώρας στη Βόρεια Μακεδονία το 2005 και στην Αλβανία το 2014, ωστόσο δεν κατάφερε καν να ξεκινήσει συνομιλίες με κάποια από τις δύο χώρες.
H πρόταση Μακρόν για Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα -Μια πιθανή λύση
Ο εκλογικός πυρετός εν όψει του δεύτερου γύρου των γαλλικών εκλογών δεν πτοεί τον Μακρόν, ο οποίος προωθεί το ευρωπαϊκό όραμά του με τη Γαλλία να προπορεύεται. Ίσα ίσα, ο Γάλλος πρόεδρος επιδιώκει να έχει ψηλά στην ατζέντα του την ευρωπαϊκή εξωτερική και αμυντική πολιτική και τη θέση της Γαλλίας σε αυτήν, ως ένα επιπλέον χαρτί έναντι των πολιτικών του αντιπάλων, μέσω και του πολέμου στην Ουκρανία.
Η πρόταση του Μακρόν για τη συγκρότηση ενός νέου ευρωπαϊκού θεσμού έκανε την εμφάνισή της στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης όταν ο Γάλλος πρόεδρος ανέδειξε ως μια λύση, που μάλλον θα ικανοποιούσε όλες τις πλευρές, τη συγκρότηση μιας νέας κοινότητας.
Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα δεν είναι ξεκάθαρο τι χαρακτηριστικά θα έχει, αλλά ο Μακρόν εξέφρασε την ιδέα ως μια προοπτική για την Ουκρανία αλλά ακόμα και τη Βρετανία.
Η νέα κοινότητα θα συσπειρώνει τα ευρωπαϊκά κράτη που διαπνέονται από τις αξίες και τα ιδανικά της ΕΕ και επιθυμούν συμπόρευση με την ΕΕ σε συγκεκριμένους τομείς μέσα από μια πιο χαλαρή θεσμική σχέση.
Ο ρόλος της Ελλάδας στα Δυτικά Βαλκάνια
Η ελληνική κυβέρνηση δεν μένει με σταυρωμένα τα χέρια, καθώς επιδιώκει να διεκδικεί σταθερά πρωταγωνιστικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή και ως διαμεσολαβητής της ΕΕ, μεταξύ άλλων. Αυτό επιβεβαιώνουν και οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη στη Σύνοδο Κορυφής της Διαδικασίας για τη Συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (SEECP), που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη την περασμένη Παρασκευή.
«Βασική προτεραιότητα πλέον είναι η ευρωπαϊκή προοπτική όλης της περιοχής και ειδικά για τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων, που έχουν διανύσει μια μακρά διαδρομή προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, σχεδόν 20 χρόνια από τότε που άνοιξε ο δρόμος, και πάλι στη Θεσσαλονίκη, κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας, το 2003» σημείωνε ο Έλληνας πρωθυπουργός, ενώ συμπλήρωνε: «Η συμμετοχή των ξένων ηγετών στη Σύνοδο Κορυφής της Διαδικασίας Συνεργασίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης, στη Θεσσαλονίκη, αποδεικνύει τη σημασία της για όλες τις πλευρές, αλλά και τον αναβαθμισμένο ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή μας».
Διόλου τυχαίος μπορεί να θεωρηθεί επίσης ο διορισμός ειδικής απεσταλμένου του υπουργείου Εξωτερικών για τα Δυτικά Βαλκάνια.
Ο διορισμός της Σοφίας Γραμματά στο συγκεκριμένο πόστο αποτελεί ενέργεια της κυβέρνησης συνδεδεμένη με το ρόλο που διεκδικεί να παίξει η ελληνική πλευρά στην περιοχή ως προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Το Μαξίμου, εξάλλου, έχει ξεκαθαρίσει ότι στην ερχόμενη σύνοδο κορυφής της ΕΕ, στις 23-24 Ιουνίου, θα ζητήσει να ξεμπλοκάρει η διαδικασία ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας και της Αλβανίας.