Το κορυφαίο επίτευγμα της βασίλισσας Ελισάβετ της Βρετανίας, η οποία πέθανε την Πέμπτη μετά από 70 χρόνια στον θρόνο, ήταν να διατηρήσει τη δημοτικότητα της μοναρχίας εν μέσω σεισμικών πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αλλαγών που απείλησαν να την κάνει αναχρονιστική.
Μια αξιοπρεπής, αξιόπιστη φιγούρα που βασίλεψε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο Βρετανό μονάρχη, η Ελισάβετ βοήθησε να εξελιχθεί αυτός ο θεσμός στον σύγχρονο κόσμο, απομακρύνοντας το τελετουργικό της αυλής και καθιστώντας τον κάπως πιο ανοιχτό και προσβάσιμο, όλα υπό τη λάμψη των ολοένα πιο παρεμβατικών και συχνά εχθρικών ΜΜΕ.
Ενώ το έθνος στο οποίο βασίλευε μερικές φορές πάλευε να βρει τη θέση του σε μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων και η οικογένειά της συχνά ερχόταν σε αντίθεση με τις προσδοκίες του κοινού, η ίδια η βασίλισσα παρέμεινε σύμβολο σταθερότητας. Προσπάθησε επίσης να ξεπεράσει τα ταξικά εμπόδια και κέρδισε τον σεβασμό ακόμη και των σκληροπυρηνικών Ρεπουμπλικανών.
Για μεγάλο μέρος του κόσμου ήταν η προσωποποίηση της Βρετανίας, ωστόσο παρέμενε κάτι σαν αίνιγμα ως άτομο, όπως σημειώνει το πρακτορείο Reuters. Δεν έδινε ποτέ συνεντεύξεις και σπάνια εξέφραζε συναισθήματα ή προσωπική γνώμη δημόσια -μια γυναίκα που αναγνωρίζεται από εκατομμύρια, αλλά δεν τη γνωρίζει σχεδόν κανένας.
«Νομίζω ότι έφερε ζωή, ενέργεια και πάθος στη δουλειά, κατάφερε να εκσυγχρονίσει και να εξελίξει τη μοναρχία όσο καμία άλλη», είπε ο εγγονός της πρίγκιπας Ουίλιαμ, ο οποίος πλέον είναι διάδοχος του θρόνου, σε τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ το 2012.
Δραματικές αλλαγές στη Βρετανία κατά τη θητεία της βασίλισσας Ελισάβετ
Η Ελισάβετ Αλεξάνδρα Μέρι γεννήθηκε στις 21 Απριλίου 1926 στην οδό Bruton 17 στο κεντρικό Λονδίνο. Ήταν μόλις 25 ετών όταν πέθανε ο πατέρας της και έγινε η βασίλισσα Ελισάβετ Β' στις 6 Φεβρουαρίου 1952, ενώ βρισκόταν σε περιοδεία στην Κένυα με τον σύζυγό της πρίγκιπα Φίλιππο. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ ήταν ο πρώτος από τους 15 πρωθυπουργούς που υπηρέτησε κατά τη διάρκεια της βασιλείας της.
«Κατά κάποιον τρόπο δεν είχα έναν μέντορα. Ο πατέρας μου πέθανε πολύ νέος και έτσι ήταν πολύ ξαφνικό να αναλάβω και να κάνω την καλύτερη δουλειά που μπορούσα. Είναι θέμα ωρίμανσης σε κάτι που έχει συνηθίσει να κάνει κάποιος και αποδέχεται το γεγονός ότι αυτή είναι η μοίρα του. Είναι δουλειά για μια ζωή», είπε η ίδια σε ένα ντοκιμαντέρ το 1992.
Κατά τη διάρκεια των 70 χρόνων της στο θρόνο, η Βρετανία υπέστη δραματικές αλλαγές.
Η αυστηρή μεταπολεμική δεκαετία του 1950 έδωσε τη θέση της στη αμφιλεγόμενη δεκαετία του '60, στη διχαστική ηγεσία της Μάργκαρετ Θάτσερ τη δεκαετία του '80, στην τριετή θητεία των Νέων Εργατικών του Τόνι Μπλερ, στην επιστροφή στην οικονομική λιτότητα και στη συνέχεια στην πανδημία της COVID-19.
Εργατικές και Συντηρητικές κυβερνήσεις ήρθαν και έφυγαν, ο φεμινισμός άλλαξε τη στάση απέναντι στις γυναίκες και η Βρετανία έγινε μια πολύ πιο κοσμοπολίτικη, πολυεθνική κοινωνία.
Η Ελισάβετ ήταν στο θρόνο για το μεγαλύτερο μέρος του Ψυχρού Πολέμου από το θάνατο του Σοβιετικού ηγέτη Ιωσήφ Στάλιν. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της υπήρχαν 14 πρόεδροι των ΗΠΑ, από τον Χάρι Σ. Τρούμαν μέχρι τον Τζο Μπάιντεν.
Η απόφαση της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2016 αποκάλυψε βαθείς διχασμούς στη βρετανική κοινωνία, ενώ οι εθνικιστές συνέχισαν την πίεσή τους για ένα νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, το οποίο θα μπορούσε να διαλύσει το Ηνωμένο Βασίλειο.
«Καθώς αναζητούμε νέες απαντήσεις στη σύγχρονη εποχή, προτιμώ τις δοκιμασμένες συνταγές, όπως να μιλάμε καλά ο ένας για τον άλλον και να σεβόμαστε τις διαφορετικές απόψεις, να συνερχόμαστε για να αναζητήσουμε κοινό έδαφος και να μην χάνουμε ποτέ τη μεγαλύτερη εικόνα», είπε η βασίλισσα πριν από το δημοψήφισμα του 2014 για την απόσχιση της Σκωτίας, σε κάτι που φαινόταν να είναι ένα μήνυμα προς τους πολιτικούς. Τελικά, οι Σκωτσέζοι ψήφισαν υπέρ της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η βασίλισσα Ελισάβετ έφερε στη Βρετανία περισσότερη ισότητα
Με την πάροδο του χρόνου, η Βρετανία εξελίχθηκε σε μια πιο ισότιμη κοινωνία, όπου η άρχουσα τάξη έπρεπε να ανοίξει τη θέση της για την ανερχόμενη μεσαία τάξη, όπου οι αριστοκράτες δεν κυριαρχούσαν πλέον στα κορυφαία πανεπιστήμια και η πλειοψηφία των ομοτίμων που είχαν κληρονομήσει τις θέσεις τους έχασε τις έδρες της στη Βουλή των Λόρδων του κοινοβουλίου.
Αρχικά, η Ελισάβετ βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στον παλιό κύκλο συμβούλων του πατέρα της, αλλά σταδιακά έφερε περισσότερους επαγγελματίες διπλωμάτες και στελέχη επιχειρήσεων στη βασιλική αυλή καθώς αυτή και ο σύζυγός της Φίλιππος προσπαθούσαν να εκσυγχρονίσουν τη μοναρχία.
Το 1992, η βασίλισσα απάντησε στην κριτική για τον βασιλικό πλούτο προσφερόμενη να πληρώσει φόρο εισοδήματος και μειώνοντας τον αριθμό των μελών της οικογένειάς της στο κρατικό μισθολόγιο. Αλλά τα χρόνια της στον θρόνο απείχαν συχνά από την ομαλότητα.
Πέρασε μεγάλο μέρος του πρώτου μέρους της βασιλείας της αποχαιρετώντας τη Βρετανική Αυτοκρατορία που είχε δημιουργηθεί υπό τους προγόνους της, από την Κένυα μέχρι το Χονγκ Κονγκ. Τα νησιά Μπαρμπέιντος ήταν η τελευταία χώρα που «απαλλάχθηκε» από την Ελισάβετ ως αρχηγού κράτους τον Νοέμβριο του 2021. Ωστόσο, παρέμεινε μονάρχης 15 χωρών και επικεφαλής της Κοινοπολιτείας.
Ο θάνατος της πριγκίπισσας Νταϊάνα
Ο θάνατος της πριγκίπισσας Νταϊάνα το 1997, της διαζευγμένης συζύγου του πρωτότοκου γιου της Ελισάβετ, Καρόλου, προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη ζημιά στο δημόσιο κύρος της οικογένειας.
Ήταν η μοναδική περίπτωση κατά τη διάρκεια της βασιλείας της, όπου υπήρχαν σοβαρές ενδείξεις ότι οι μέρες της μοναρχίας μπορεί να ήταν μετρημένες. Η περίοδος αποτυπώθηκε περίφημα στη βραβευμένη με Όσκαρ ταινία του 2006 "The Queen", όταν η Ελισάβετ παρουσιάστηκε ως σοβαρή αλλά παρεξηγημένη.
Η κύρια κριτική που ασκήθηκε εναντίον της ήταν ότι ήταν πολύ σοβαρή και απόμακρη. Οι κριτικοί είπαν ότι η μόνη φορά που έδειξε αληθινά συναισθήματα δημόσια ήταν όταν οι βασιλιάδες αποχαιρέτησαν με δάκρυα το υπέροχο γιοτ Britannia, μήνες μετά τη στωική απάντησή της στον θάνατο της Νταϊάνα.
Όμως, σύμφωνα με εκείνους που συνεργάστηκαν στενά μαζί της, ιδιωτικά δεν ήταν η αποστασιοποιημένη δημόσια προσωπικότητα που έβλεπαν εκτός, αλλά οξυδερκής, αστεία και πολύ καλά ενημερωμένη για τη διάθεση του έθνους.
Τα τελευταία 20 χρόνια, με την υποστήριξη μιας πολύ πιο επαγγελματικής και εκλεπτυσμένης λειτουργίας των μέσων ενημέρωσης, υπήρχε ακόμα μεγαλοπρέπεια και επιβλητικότητα, αλλά λιγότερη επισημότητα γύρω από τη βασίλισσα και την οικογένειά της.