Τα σχολεία θα ανοίξουν στις 13 Σεπτέμβριου και μετά από μία χρονιά που το τηλεμάθημα ήταν ο κυρίαρχος τρόπος εκπαίδευσης ο στόχος είναι η επαναφορά στη δια ζώσης εκπαίδευση. Η ψηφιακή εποχή όμως χτύπησε την πόρτα και στην παιδεία.
Ήταν ήδη γνωστό ότι η Ευρώπη δεν ήταν εκεί που θα ήθελε ή εκεί που έπρεπε στην ψηφιακή εκπαίδευση. Η Ελλάδα δεν αποτέλεσε εξαίρεση.
Η πανδημία έφερε καραντίνα. Η καραντίνα έφερε την τηλεκπαίδευση, και για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα, οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές έμαθαν να διδάσκουν και να διδάσκονται μέσα από μία οθόνη, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο.
Τί είναι η ψηφιακή εκπαίδευση;
Υπάρχουν πολλές αναγνώσεις για τον όρο αλλά οι αρμόδιες ευρωπαϊκές υπηρεσίες ξεχωρίζουν από τη μία την ανάπτυξη ψηφιακών ικανοτήτων μαθητών και εκπαιδευτικών και από την άλλη τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Αποθαρρυντικά τα στοιχεία στην ΕΕ πριν την πανδημία
Σύμφωνα με μελέτη του ΟΟΣΑ Το 2018, ενώ βρισκόμαστε στο διάστημα που η τεχνολογική επανάσταση της ψηφιακής εποχής σαρώνει τον κόσμο, στην εκπαίδευση η χρήση της παρέμενε πολύ περιορισμένη. Μόλις λιγότερο από το 40% των εκπαιδευτικών στα κράτη της Ένωσης θεωρούσε τον εαυτό του ικανό να χρησιμοποιήσει τη ψηφιακή τεχνολογία στο εκπαιδευτικό του έργο.
Την ίδια στιγμή, από τη σκοπιά των μαθητών, πάνω από το 1/3 μαθητών ηλικίας γυμνασίου που συμμετείχαν σε διεθνή μελέτη δεν κατείχαν το βασικό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων.
Ένα χρόνο μετά, το 2019, πριν το ξέσπασμα της πανδημίας έκθεση της Eurostat ανέφερε ότι μία στις τέσσερις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα δεν διέθεταν πρόσβαση σε υπολογιστές και σε ευρυζωνική πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Η πανδημία ώθησε τη διαδικασία
Στα 2/3 των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών συστημάτων οι ψηφιακές ικανότητες των εκπαιδευτικών αναγνωρίζονται ως ικανότητες που πλέον ο νέος εκπαιδευτικός πρέπει να διαθέτει, να μπορεί να ενσωματώνει, δηλαδή, στην εκπαιδευτική διαδικασία την ψηφιακή τεχνολογία. Αυτό ίσχυε και πριν την πανδημία αλλά προχωρούσε αργά.
Μέχρι πριν την πανδημία τα περισσότερα κράτη μέλη είχαν εντάξει στο εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα μάθηση στις νέες τεχνολογίες, ακόμα και ως αυτοτελές μάθημα, αλλά η διαδικασία ήταν αργόσυρτη. Σύμφωνα με έκθεση της ΕΕ το 2020, η Ελλάδα, μαζί με την Ισλανδία και τη Β. Μακεδονία ήταν από τις χώρες που το εκπαιδευτικό τους σύστημα διέθετε το μεγαλύτερο αριθμό προτεινόμενων ωρών για τις νέες τεχνολογίες ως υποχρεωτικό ξεχωριστό μάθημα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η Λιθουανία και η Κύπρος είναι οι δύο χώρες που αφιερώνουν το μεγαλύτερο χρόνο διδασκαλίας για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τέλος, η Ρουμανία είναι η χώρα με τις περισσότερες διδακτέες ώρες στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Με το ξέσπασμα της πανδημίας παρουσιάστηκαν τα οφέλη της ψηφιακής τεχνολογίας με άμεσο τρόπο. Τα κράτη μέλη στήριξαν από ένα σημείο κι έπειτα τα εκπαιδευτικά τους συστήματα στην τηλεκπαίδευση, άλλα για μικρότερο κι άλλα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Το μήνυμα είχε ληφθεί για την Ευρώπη. Και η εκπαίδευση θα ακολουθούσε την ψηφιακή εποχή, πλέον.
Η Ελλάδα στην δοκιμασία της τηλεκπαίδευσης
Η Κομισιόν σε έκθεση που δημοσίευσε τον Νοέμβριο του 2020 όταν πραγματοποιούσαμε το δεύτερο lockdown, ανέφερε για την Ελλάδα ότι κατέβαλε σημαντικές προσπάθειες να αναβαθμίσει τις ψηφιακές της υποδομές αλλά ήταν ακόμα πίσω, ακόμα και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
Η ίδια έκθεση ανέφερε ότι μόνο το 14% των Ελλήνων μαθητών φοιτούσαν σε σχολεία με επαρκές ειδικευμένο προσωπικό τεχνικής υποστήριξης, ποσοστό που βάζει την Ελλάδα στην τελευταία θέση μεταξύ των κρατών-μελών, στην κατηγορία.
Οι Έλληνες μαθητές με βασικές με ψηφιακές δεξιότητες αντιπροσώπευαν το 32% των Ελλήνων μαθητών, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην ΕΕ ήταν 57%.
Πόσο έτοιμη είναι η εκπαιδευτική κοινότητα για νέο lockdown
Σύμφωνα με τις οδηγίες του Υπουργείου Παιδείας, σχολικά τμήματα θα αναστέλλουν τη δια ζώσης λειτουργία τους και θα προχωρούν σε τηλεκπαίδευση μόνο αν εντοπιστούν επιβεβαιωμένα κρούσματα κορονοϊού στο 50%+1 των μαθητών του τμήματος.
Η υπουργός Παιδείας. Ν. Κεραμέως έχει δηλώσει ότι το εμβόλιο και τα επίπεδα εμβολιασμένων επιτρέπουν στα σχολεία να παραμείνουν ανοιχτά.
Αν ξανακλείσουν τμήματα, οι εκπαιδευτικοί έχουν πλέον παρακολουθήσει τα επιμορφωτικά προγράμματα του υπουργείου αλλά η διαδικασία της τηλεκπαίδευσης παραμένει σύνθετη διαδικασία. Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών που οι εκπαιδευτικοί της είναι σε μεγάλη ηλικία-σχεδόν 1/2 είναι άνω των 50 ετών, που πιο δύσκολα θα ανταποκριθούν στις νέες τεχνολογίες και τα προγράμματα επιμόρφωσης είναι μάλλον φτωχά, ειδικά όταν και οι μαθητές δεν έχουν επιμορφωθεί ανάλογα να παρακολουθούν μάθημα από το σπίτι τους.
Χιλιάδες μαθητές στην Ελλάδα δεν έχουν τα απαιτούμενα μέσα για ομαλή διεξαγωγή του μαθήματος και πέρα από την παροχή voucher για την αγορά tablet που προχώρησε το υπουργείο το προηγούμενο διάστημα, δεν έχει παρθεί κάποιο επιπλέον μέτρο που να εξασφαλίζει ισότιμη και ομαλή πρόσβαση των μαθητών σε μια ενδεχόμενη τηλεκπαίδευση, ο μη γένοιτο.
Το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ψηφιακή εκπαίδευση 2021-2027
Το πλάνο της ΕΕ ξεκαθαρίζει ότι η ψηφιακή τεχνολογία και η εκπαίδευση θα πρέπει να συνυπάρξουν ανεξάρτητα από την πανδημία. Η αποκαλούμενη «ψηφιακή γενιά» θα είναι κατ' όνομα ψηφιακή αν γνωρίζει τις νέες τεχνολογίες μόνο για ψυχαγωγικούς λόγους.
H Κομισιόν σημειώνει ότι στην ψηφιακή εποχή απαιτούνται νέοι με βασικές δεξιότητες στις νέες τεχνολογίες που θα τις αποκτούν μέσα από την κατάρτιση και την εκπαίδευση. Αυτές τις δεξιότητες θα επενδύσουν στην ευρωπαϊκή εργασία και την οικονομική ανάπτυξη της Ένωσης.
Η ψηφιακή τεχνολογία, σύμφωνα με το σχέδιο, μπορεί να δώσει τη δυνατότητα για χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση και την πλατιά συνεργασία μεταξύ φορέων και κρατών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να κάνει πράξη το όραμα για έναν ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο εκπαίδευσης.
Όπως κατέδειξε η πανδημία, ένα σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης κατάλληλο για την ψηφιακή εποχή έχει ζωτική σημασία.