Εκατομμύρια Σύροι στην Ευρώπη έρχονται αντιμέτωποι με το δίλημμα της επιστροφής στην κατεστραμμένη τους πατρίδα.
Η Μέση Ανατολή άνοιξε ένα ακόμα κεφάλαιο στο μπαράζ των καταιγιστικών εξελίξεων που έχουν ταράξει συθέμελα την πολύπαθη περιοχή. Αυτήν τη φορά, η επόμενη πράξη παίχτηκε στη Συρία.
Η αστραπιαία επέλαση ενός συνασπισμού ανταρτών ανέτρεψε μια δυναστεία μισού αιώνα σχεδόν, αυτήν της οικογένειας Άσαντ.
Η πραγματικότητα που διαμορφώνεται αυτήν τη στιγμή στη χώρα, η οποία ταλανίζεται από έναν εμφύλιο 13 ετών, είναι τόσο ρευστή που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ή να εκτιμήσει με ασφάλεια τι μπορεί να ακολουθήσει.
Αυτό ισχύει και για τους περισσότερους από έξι εκατομμύρια Σύρους που εγκατέλειψαν τη χώρα τους από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου, το 2011, και ενδεχομένως ελπίζουν ότι η πτώση του καταπιεστικού καθεστώτος του Άσαντ θα τους δώσει την ευκαιρία να επιστρέψουν, επιτέλους, στην πατρίδα τους.
Το δίλημμα της επιστροφής σε μια κατεστραμμένη χώρα
Η Συρία στην πραγματικότητα είναι κατεστραμμένη και κατακερματισμένη, με βασικές υποδομές υπό κατάρρευση και με μεγάλη ανάγκη βοήθειας και χρηματοδότησης δισεκατομμυρίων δολαρίων, επισημαίνει το Politico σε δημοσίευμά του.
Προφανώς, η ξαφνική κατάρρευση της δικτατορίας του Άσαντ προσφέρει μια αχτίδα ελπίδας για τους Σύρους στο εξωτερικό, αλλά η δεινή κατάσταση της παραλυμένης χώρας τους σημαίνει ότι η επιστροφή στην πατρίδα δεν θα είναι εύκολη απόφαση. Πολλοί έχουν ενσωματωθεί στις νέες τους πατρίδες ή μπορεί να φοβούνται ότι οι μάχες θα αναζωπυρωθούν μεταξύ των διαφόρων ομάδων ανταρτών, αποτελώντας ιδιαίτερη απειλή για τις μειονότητες. Ορισμένοι δεν έχουν κανένα σπίτι για να επιστρέψουν, αναφέρει το δημοσίευμα.
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), η κατάσταση στη Συρία παραμένει «μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις εκτοπισμού στον κόσμο». Η υπηρεσία εκτιμά ότι το 2023 θα υπάρχουν περίπου 6,4 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες παγκοσμίως, εκ των οποίων 5,1 εκατομμύρια θα ζουν στις γειτονικές χώρες - Αίγυπτο, Ιράκ, Ιορδανία, Λίβανο και Τουρκία. Άλλα 7,2 εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους αλλά παρέμειναν στη χώρα.
Παράλληλα, 13 χρόνια εμφύλιων συγκρούσεων -και οι ισχυροί σεισμοί του περασμένου έτους- έχουν φτωχοποιήσει δραματικά τη Συρία, της οποίας το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν συρρικνώθηκε κατά 87% μεταξύ 2011 και 2021.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 13.000.000 άνθρωποι -περισσότεροι από το μισό πληθυσμό της Συρίας- αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια. Περίπου το 96% του πληθυσμού ζει με λιγότερα από 7 δολάρια την ημέρα.
Η σύγκρουση έχει καταστρέψει τις ζωτικής σημασίας υποδομές της χώρας, από την υγειονομική περίθαλψη μέχρι τα δίκτυα αποχέτευσης και ηλεκτροδότησης. Περισσότερο από το 40% των νοσοκομείων δεν ήταν πλήρως λειτουργικά το 2023, σύμφωνα με την UN-Habitat, την υπηρεσία του οργανισμού για τους ανθρώπινους οικισμούς.
Ωστόσο, οι τελευταίες εξελίξεις θέτουν νέα δεδομένα στα κράτη-μέλη της ΕΕ γύρω από τις αιτήσεις ασύλου των Σύρων, που αποτέλεσαν το επίκεντρο των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών εδώ και μία δεκαετία για πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Το Politico, παρακολουθώντας τα τεκταινόμενα στις Βρυξέλλες και τον νέο πολιτικό χάρτη που διαμορφώθηκε μετά τις ευρωεκλογές, επισημαίνει ότι η δεξιόστροφη πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η δέσμευση της Κομισιόν ότι θα σκληρύνει τη στάση της στο μεταναστευτικό μπορεί να έχει αρνητικό αποτέλεσμα για τους Σύρους που αιτούνται άσυλο.
Σε ρεπορτάζ του France24 σημειώνεται ότι ευρωπαϊκές χώρες αναστέλλουν τις αποφάσεις για τις αιτήσεις ασύλου από Σύρους μετά την πτώση του Άσαντ.
Ευρωπαϊκές χώρες παγώνουν τις διαδικασίες ασύλου για Σύρους
Η Βρετανία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες δήλωσαν τη Δευτέρα ότι θα παγώσουν όλες τις εκκρεμείς αιτήσεις ασύλου από Σύρους.
Εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών επισήμανε ότι «το γεγονός πως το καθεστώς Άσαντ τερματίστηκε δεν αποτελεί, δυστυχώς, εγγύηση για ειρηνικές εξελίξεις» στο μέλλον.
Η Γερμανία έχει υποδεχθεί σχεδόν ένα εκατομμύριο Σύρους, με τους περισσότερους να φτάνουν το 2015-16 επί καγκελαρίας Άνγκελα Μέρκελ.
Η υπουργός Εσωτερικών Νάνσι Φέιζερ δήλωσε ότι πολλοί Σύροι πρόσφυγες «έχουν τώρα την ελπίδα να επιστρέψουν στην πατρίδα τους», αλλά προειδοποίησε ότι «η κατάσταση στη Συρία είναι επί του παρόντος πολύ ασαφής».
Το γερμανικό Ομοσπονδιακό Γραφείο Μετανάστευσης και Προσφύγων είχε επιβάλει πάγωμα των αποφάσεων για τις τρέχουσες διαδικασίες ασύλου «μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση». Πρόσθεσε ότι «οι συγκεκριμένες δυνατότητες επιστροφής δεν μπορούν ακόμη να προβλεφθούν και θα ήταν αντιεπαγγελματικό να γίνονται εικασίες σε μια τόσο ασταθή κατάσταση».
Η Διεθνής Αμνηστία κατήγγειλε το πάγωμα από τη Γερμανία των αποφάσεων για το άσυλο, τονίζοντας ότι προς το παρόν «η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα είναι εντελώς ασαφής».
Ο επικεφαλής της υπηρεσίας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες προειδοποίησε, επίσης, ότι χρειάζεται «υπομονή και επαγρύπνηση» στο θέμα των επιστροφών των προσφύγων.
Στην Αυστρία, όπου ζουν περίπου 100.000 Σύροι, ο συντηρητικός καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ έδωσε εντολή στο υπουργείο Εσωτερικών «να αναστείλει όλες τις τρέχουσες αιτήσεις ασύλου των Σύρων και να επανεξετάσει όλες τις χορηγήσεις ασύλου». Ο υπουργός Εσωτερικών Γκέρχαρντ Κάρνερ πρόσθεσε ότι «έδωσε εντολή στο υπουργείο να προετοιμάσει ένα οργανωμένο πρόγραμμα επαναπατρισμού και απέλασης στη Συρία».
Το υπουργείο Εσωτερικών της Γαλλίας δήλωσε ότι και αυτό θα αναστείλει τις αιτήσεις ασύλου από Σύρους, ενώ οι Αρχές του Βελγίου, της Ολλανδίας, της Ελβετίας, της Δανίας, της Σουηδίας και της Νορβηγίας ανακοίνωσαν παρόμοιες κινήσεις.
Το υπουργείο Εσωτερικών της Βρετανίας δήλωσε ότι λαμβάνει το ίδιο μέτρο, «ενώ αξιολογούμε την τρέχουσα κατάσταση». Η βρετανική κυβέρνηση πάγωσε την έκδοση αποφάσεων για αιτήματα παροχής ασύλου σε Σύρους, καθώς το Λονδίνο αξιολογεί την τρέχουσα κατάσταση.
Η κυβέρνηση της Ιταλίας δήλωσε αργά τη Δευτέρα, μετά από συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, ότι και η ίδια αναστέλλει το αίτημα ασύλου, «σύμφωνα με τους άλλους Ευρωπαίους εταίρους».
Σε ανακοίνωση της ιταλικής κυβέρνησης υπογραμμίζεται ότι «σε μια φάση κατά την οποία οι μάχες σε ορισμένες περιοχές της Συρίας συνεχίζονται, απόλυτη προτεραιότητα είναι η προστασία της ακεραιότητας του άμαχου πληθυσμού και η διασφάλιση μιας ειρηνικής μεταβίβασης της εξουσίας, η οποία πρέπει να είναι συμπεριληπτική».
Ο υπουργός Εσωτερικών της Κροατίας Νταβόρ Μποζίνοβιτς δήλωσε ότι το υπουργείο του κάλεσε τις Αρχές «να αναστείλουν προσωρινά τα αιτήματα ασύλου από Σύρους πολίτες μέχρι να ληφθεί κάποια απόφαση σε επίπεδο ΕΕ».
Στην Ελλάδα, γράφει το France24, κυβερνητικός εκπρόσωπος εξέφρασε την ελπίδα ότι η πτώση του Άσαντ θα επιτρέψει τελικά «την ασφαλή επιστροφή των Σύρων προσφύγων» στη χώρα τους, χωρίς όμως να ανακοινώσει συγκεκριμένα μέτρα.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του iefimerida.gr, την Παρασκευή θα συνεδριάσει το ΚΥΣΕΑ και στο τραπέζι θα τεθεί και το μεταναστευτικό καθώς και το μέτρο της αναστολής της εξέτασης των αιτήσεων ασύλου για πρόσφυγες από τη Συρία, όμως «δεν υπάρχουν οριστικές αποφάσεις», όπως έσπευσαν να διευκρινίσουν κυβερνητικές πηγές, παραπέμποντας στη συνεδρίαση της Παρασκευής.