Καθώς το δράμα της μαρτυρικής Μαριούπολης συνεχίζεται, νέοι αφηγούνται τον τρόμο που έζησαν και το πώς η ζωή τους άλλαξε για πάντα.
Ο Guardian παρουσιάζει τις ιστορίες τους. Οι περιγραφές τους, συγκλονίζουν. Μάλιστα, σε ανάρτησή του στο Facebook, ο δήμαρχος της Μαριούπολης, Βαντίμ Μποϊτσένκο δήλωσε πως η πόλη είναι το νέο Άουσβιτς: «Οι ρατσιστές μετέτρεψαν ολόκληρη την πόλη μας σε στρατόπεδο θανάτου. Δυστυχώς, η απόκοσμη αναλογία επιβεβαιώνεται ολοένα και περισσότερο. Δεν είναι πλέον η Τσετσενία ή το Χαλέπι. Αυτό είναι το νέο Άουσβιτς και το Μαϊντάνεκ», έγραψε χαρακτηριστικά.
Στην πόλη ζούσαν περίπου 400.000 άνθρωποι, αλλά μερικοί την εγκατέλειψαν λίγο μετά τη ρωσική εισβολή.
Βερόνικα, 19 ετών
Οι μήνες πριν από τον πόλεμο ήταν οι καλύτεροι της ζωής μου. Ήμουν στο δεύτερο έτος του πανεπιστημίου και μια από τις καλύτερες φοιτήτριες. Αλλά αυτό που έδινε πραγματικό νόημα στη ζωή μου, ήταν το χόκεϊ επί πάγου. Ήταν αυτό για το οποίο ξυπνούσα κάθε πρωί. Στις 23 Φεβρουαρίου ο προπονητής μας, μου είπε για τα σχέδια δημιουργίας μιας γυναικείας ομάδας χόκεϊ που θα προσπαθούσε να φτάσει στο επαγγελματικό πρωτάθλημα. Πήγα για ύπνο τόσο χαρούμενη, ανυπομονώντας για την επόμενη μέρα.
Το επόμενο πρωί, όταν ξύπνησα στις 5.30 π.μ. δεν κατάλαβα αμέσως ότι με είχαν ξυπνήσει οι εκρήξεις και όχι το ξυπνητήρι μου. Το κρεβάτι μου έτρεμε από τα ωστικά κύματα.
Η μητέρα μου και εγώ βγήκαμε από τα υπνοδωμάτια μας, καταλαβαίνοντας με δυσκολία τι συνέβαινε. Τις πρώτες ώρες καθόμασταν μαζί, περιμένοντας να τελειώσουν όλα, αλλά ο βομβαρδισμός γινόταν όλο και χειρότερος. Έτσι μαζέψαμε μια βαλίτσα και τρέξαμε στο υπόγειο των παππούδων μου.
Μόλις μπήκα στο υπόγειο συνειδητοποίησα ότι η ζωή μου, όπως την ήξερα είχε τελειώσει. Χόκεϊ, δουλειά, φίλοι, ένας άνδρας με τον οποίο ήμουν πολύ ερωτευμένη, όλα αυτά τελείωσαν εκείνη τη μέρα. Πιθανώς γι' αυτό δεν αισθάνομαι τίποτα πια: ούτε φόβο, ούτε πόνο, ούτε θυμό, ούτε επιθυμία να ζήσω. Νιώθω σαν να πέθανα στις 5.30 π.μ. στις 24 Φεβρουαρίου.
Δεν υπήρχε τίποτα στο σκονισμένο υπόγειο. Δεν είχαμε εξαερισμό ή νερό και ηλεκτρικό ρεύμα μόνο για λίγο. Οι τέσσερις μας τρώγαμε ένα κομμάτι ψωμί και ένα γλυκό δύο φορές την ημέρα. Το υπόγειο και το κτίριο έτρεμαν από τις συνεχείς εκρήξεις. Τα τηλέφωνά μας ήταν κομμένα. Ήταν σαν να βρισκόμαστε σε ένα υπόγειο κουτί. Δεν είχαμε ιδέα αν ήταν μέρα ή νύχτα.
Σύντομα αρχίσαμε να ακούμε νέους ήχους. Δεν καταλάβαμε αμέσως ότι ρωσικά αεροσκάφη έριχναν βόμβες. Καταφέραμε να παρατείνουμε το φαγητό μας μέχρι τις 8 Μαρτίου, επιβιώνοντας με μουχλιασμένο ψωμί. Μερικές φορές οι ενήλικες ανέβαιναν για να κοιτάξουν τον ουρανό, το φως, αλλά εμένα δεν μου το επέτρεπαν. Όταν έπεφτε χιόνι, χαιρόμασταν: μπορούσε να φαγωθεί και να πιει κανείς. Αλλά μέχρι τότε ήμουν εντελώς αφυδατωμένη και είχα χάσει κάθε πείνα και δίψα.
Στη μητέρα μου και σε μένα δόθηκε η ευκαιρία να μετακομίσουμε από την αριστερή όχθη στο κέντρο της πόλης, που εκείνη τη στιγμή ήταν λίγο πιο ασφαλές. Αλλά για λόγους που δεν μπορώ να αναλύσω, μόνο οι δυο μας μπορούσαμε να πάμε. Αποχαιρετήσαμε τους παππούδες μου. Δεν έχω ακούσει τίποτα περισσότερο γι' αυτούς.
Από τις 8 Μαρτίου κρυφτήκαμε σε μια αποθήκη στην αριστερή όχθη. Η πείνα, η δίψα και το κρύο συνεχίζονταν και προσπαθούσαμε να μην υποκύψουμε στη μαζική υστερία. Υπήρχε μια αγορά κοντά και τρέχαμε εκεί κάτω από τους βομβαρδισμούς για να ψάξουμε για τα υπολείμματα λαχανικών ανάμεσα στα χαλάσματα και τα φλεγόμενα αυτοκίνητα. Διακινδυνεύαμε τη ζωή μας για σάπια λαχανικά.
Στις 14 Μαρτίου συνειδητοποιήσαμε ότι δεν μπορούσαμε να επιβιώσουμε με την ελάχιστη ποσότητα τροφής και νερού που μπορούσαμε να βρούμε, οπότε αποφασίσαμε να φύγουμε. Βρήκαμε κάποιον με αυτοκίνητο και φύγαμε από την πόλη. Για μένα σε αυτό το σημείο ήταν όλα τα ίδια. Να πεθάνω σε μια αποθήκη ή να πεθάνω στη μέση του δρόμου από τη Μαριούπολη. Λίγες μέρες αργότερα μάθαμε ότι όλη η περιοχή στην οποία κρυβόμασταν είχε καεί.
Τελικά φτάσαμε στη Ζαπορίζια, όπου ήταν ασφαλής. Από εκεί φτάσαμε στο Λβιβ και τώρα βρισκόμαστε σε ένα μικρό χωριό στα βουνά.
Εκτός από τη μητέρα μου, δεν ξέρω πού είναι η οικογένειά μου. Το κτίριο των παππούδων μου ισοπεδώθηκε και το διαμέρισμα της οικογένειάς μας είναι πιθανώς κατειλημμένο από τους Τσετσένους Kadyrovtsy [παραστρατιωτική ομάδα], οι οποίοι βοηθούν τους Ρώσους. Αισθάνομαι άρρωστη όταν σκέφτομαι ότι αγγίζουν τις παιδικές μου φωτογραφίες ή το κιτ χόκεϊ μου.
Ποιος είναι υπεύθυνος γι' αυτό; Ποιος θα ζητήσει συγγνώμη; Ποιος θα μου επιστρέψει την κλεμμένη μου ζωή; Ακριβώς όπως και η πατρίδα μου, έχω την αίσθηση ότι δεν υπάρχω πια. Έχω σοβαρά δερματικά προβλήματα εξαιτίας της έλλειψης υγιεινής, και η σκόνη στο υπόγειο σημαίνει ότι έχω πάντα δύσπνοια. Δεν έχω πλέον μια φυσιολογική σχέση με το φαγητό.
Θα μπορούσα να γίνω πρόσφυγας, αλλά το μόνο που θέλω είναι να πάω στην πόρτα του σπιτιού μου, την οποία δεν θα ανοίξω ποτέ ξανά. Αν και είμαστε ασφαλείς προς το παρόν, δεν θα συνέλθω ποτέ από αυτό το τραύμα- θα με στοιχειώνει για όλη μου τη ζωή.
Yegor, 15 ετών
Ο στρατιωτικός νόμος σήμαινε ότι στις 24 Φεβρουαρίου το σχολείο έκλεισε. Η οικογένειά μας δεν πήρε πολύ σοβαρά την ιδέα του πολέμου, αλλά αποφάσισε να μαζέψει τα πράγματά της και να μετακομίσει στο κέντρο της Μαριούπολης, στο διαμέρισμα της γιαγιάς μας.
Μόλις φτάσαμε στο κέντρο, τα πράγματα ήταν αρχικά καλά: δεν ακούγαμε πυροβολισμούς, αλλά οι φίλοι μου στην αριστερή όχθη έστελναν φωνητικά μηνύματα με ήχους από όπλα. Λίγες μέρες αργότερα, άρχισαν να πυροβολούν κοντά μας. Ακούγαμε και νιώθαμε καθημερινά ότι οι Ρώσοι πλησίαζαν.
Στις 2 Μαρτίου χάσαμε το ηλεκτρικό ρεύμα, το νερό και την επικοινωνία. Οι γεννήτριες σταμάτησαν να λειτουργούν και ακόμη και οι σειρήνες αεροπορικής επιδρομής απέτυχαν. Τρεις μέρες αργότερα η θέρμανση έκλεισε και αρχίσαμε να κρυώνουμε πολύ. Κοιμόμασταν όλοι στο ίδιο κρεβάτι, προσπαθώντας να μείνουμε ζεστοί.
Η μαμά μαγείρευε φαγητό στην αυλή της πολυκατοικίας. Δεν είχαμε καν ψωμί: φτιάχναμε μικρούς λουκουμάδες από νερό, αλεύρι και αλάτι και μαγειρεύαμε σούπες χωρίς κρέας. Δεν υπήρχε νερό.
Τα πράγματα άρχισαν να γίνονται πολύ πιο επικίνδυνα. Πολλοί άνθρωποι άρχισαν να καταφθάνουν από την αριστερή όχθη, συμπεριλαμβανομένων πολλών εφήβων στην ηλικία μου. Μια μέρα άκουσα μια βόμβα διασποράς να πέφτει περίπου 20 μέτρα μακριά μου και να εκρήγνυται. Οι Ρώσοι λένε ότι χτυπούσαν μόνο στρατιωτικούς στόχους, αλλά τα πολλά πτώματα στους δρόμους έλεγαν κάτι διαφορετικό.
Φύγαμε από την πόλη στις 16 Μαρτίου. Καθώς περνούσαμε μέσα από τη Μαριούπολη, τα μόνα πράγματα που στέκονταν ακόμα όρθια ήταν ερείπια, κατεστραμμένα κτίρια, κρατήρες από πυραυλικές επιθέσεις. Μαύρος καπνός κρεμόταν παντού. Αποφασίσαμε να φύγουμε χωρίς να γνωρίζουμε για τον «πράσινο διάδρομο», επειδή κανείς στη Μαριούπολη δεν γνώριζε για αυτές τις διαδρομές, αλλά βρεθήκαμε μέσα σε ένα τεράστιο κίνημα ανθρώπων που προσπαθούσαν να φύγουν.
Βγήκαμε από την πόλη, κάνοντας εννέα ώρες για να διανύσουμε 20 χιλιόμετρα [12 μίλια]. Μπορούσαμε να δούμε μια τεράστια φάλαγγα από τανκς, τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού, λεωφορεία και αυτοκίνητα, που περιείχαν Τσετσένους και έδειχναν το γράμμα Ζ, το οποίο η Ρωσία χρησιμοποιεί ως σύμβολο του πολέμου.
Φύγαμε για το Ντνίπρο μετά από δύο ημέρες. Υπήρχαν περίπου 15 ρωσικά σημεία ελέγχου κατά μήκος της διαδρομής: σταμάτησαν τους πάντες και απαίτησαν να διαγραφούν οι φωτογραφίες της Μαριούπολης, της κατεστραμμένης αρχιτεκτονικής και των κατεστραμμένων κτιρίων. Ήθελαν να δώσουν την εντύπωση ότι δεν άγγιζαν τον άμαχο πληθυσμό. Ανάγκασαν τη μητέρα μου να τους δείξει τη γκαλερί του τηλεφώνου της και αφαίρεσαν τις κάρτες μνήμης από τις βιντεοκάμερες του αυτοκινήτου.
Τώρα έχουμε επανενωθεί με τους παππούδες και τις γιαγιάδες μου. Είναι ζεστά και άνετα, έχουμε φως και φυσικό αέριο. Είναι ήσυχα προς το παρόν. Ωστόσο, ξέρω ότι ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει. Κάθε γενιά έχει τις στιγμές που υποφέρει. Οι παππούδες μας γνώρισαν τον πόλεμο, και τώρα τον γνωρίζουμε και εμείς.
Edik, 15 ετών
Στην οικογένειά μας, όλοι - η μητέρα μου, ο αδελφός μου και εγώ - ακούμε τον πατέρα μου. Ήμασταν πάντα κατά της Ουκρανίας και σταθερά στο πλευρό του Πούτιν. Ο μπαμπάς λέει ότι ο Πούτιν έχει ανεβάσει τη Ρωσία και νοιάζεται για όλους τους ανθρώπους της.
Συνήθιζα να είμαι ένας συνηθισμένος έφηβος, να διαβάζω και να βγαίνω με τους φίλους μου. Τον Φεβρουάριο όλοι άρχισαν να μιλούν για τον πόλεμο, αλλά εγώ δεν το πίστευα: Με απασχολούσαν περισσότερο οι σχολικές εργασίες.
Στις 24 Φεβρουαρίου οι βόμβες άρχισαν να πέφτουν στη Μαριούπολη και οι γονείς μας, μας είπαν να τα μαζέψουμε. Τις πρώτες μέρες κόπηκε το ηλεκτρικό ρεύμα, οι επικοινωνίες, το νερό και το φυσικό αέριο. Τη δεύτερη μέρα μια ρουκέτα κατέστρεψε το σχολείο μας.
Όταν έγινε μια έκρηξη κοντά, κατεβήκαμε στο υπόγειο. Μείναμε εκεί για 20 ημέρες και όλο αυτό το διάστημα ήταν ένας αγώνας για να μείνουμε ζωντανοί. Μερικές φορές τρέχαμε στο σπίτι και παίρναμε πράγματα από το διαμέρισμά μας. Τρέχαμε μέσα και ξαπλώναμε στο πάτωμα για να μη μας πυροβολήσουν.
Μεταξύ 9 και 12 Μαρτίου, το κτίριο άρχισε να δέχεται απευθείας χτυπήματα. Ήταν τρομακτικό. Η μαμά έκλαιγε, ο μπαμπάς έτρεμε από ανησυχία. Μια μέρα ο μπαμπάς ανέβηκε επάνω και ένας πύραυλος πέταξε στο διπλανό διαμέρισμα. Το ωστικό κύμα τον κούφανε και του έσπασε τα τύμπανα, αλλά ήταν τυχερός. Αργότερα το κτίριό μας κάηκε ολοσχερώς. Χάσαμε τα πάντα.
Στις 16 Μαρτίου, στρατιώτες από την [αυτοανακηρυχθείσα] Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ (DPR) ήρθαν να μας σώσουν. Μας είπαν ότι Ουκρανοί ελεύθεροι σκοπευτές κάθονταν στο διπλανό κτίριο και σκότωναν τους πάντες. Μας διαβεβαίωσαν ότι θα μας έσωζαν από τους Ουκρανούς, οι οποίοι προφανώς είχαν καταλάβει τα πάντα. Είπαν ότι η ρωσική πολεμική αεροπορία θα χτυπούσε σύντομα τα σπίτια μας για να καταστρέψει τους Ουκρανούς εθνικιστές. Μας έβγαλαν έξω και, όταν φύγαμε από τη γειτονιά μας, είδαμε μαύρο καπνό να υψώνεται πάνω από τις πολυκατοικίες.
Μας πήγαν στο Bezymennoye, 30 χιλιόμετρα από τη Μαριούπολη, όπου μας έδωσαν φαγητό και ρούχα. Τώρα βρισκόμαστε στο Yaroslavl, βορειοανατολικά της Μόσχας και περιμένουμε να εγκατασταθούμε κάπου.
Πιστεύω ότι οι Ουκρανοί είναι ένοχοι και προκάλεσαν την ταλαιπωρία όλων στο υπόγειό μας. Πυροβόλησαν πολίτες, σκότωσαν ανθρώπους τη νύχτα και η Ρωσία μας έσωσε. Αν δεν ήταν η Ρωσία, οι Ουκρανοί θα κατέβαιναν και θα μας πυροβολούσαν όλους.
Όταν η DPR καταλάβει τη Μαριούπολη και ανοικοδομήσει τα πάντα, θα επιστρέψω στο σπίτι μου. Θα είναι υπέροχο αν μπορέσω να επιστρέψω στον τόπο όπου γεννήθηκα.