Τα κοινά σημεία Αμερικής και Κίνας είναι πολύ λίγα αυτές τις μέρες. Ωστόσο, στο θέμα της Ταϊβάν, τουλάχιστον από μία άποψη, βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία.
Δεν είναι άλλο από το status quo γύρω από το αυτοδιοικούμενο νησί, το οποίο διεκδικεί η Κίνα και του οποίου την ακμάζουσα δημοκρατία υποστηρίζει η Αμερική, αλλά με επικίνδυνους τρόπους, λένε αξιωματούχοι και των δύο πλευρών. Ο πόλεμος δεν φαίνεται επικείμενος, αλλά η «ανήσυχη» ειρήνη που διατηρείται για περισσότερες από έξι δεκαετίες είναι εύθραυστη. Ποιος φταίει, όμως, που η αρμονία γκρεμίζεται; Ο Economist απαντά.
Αυτό είναι ξεκάθαρο από την κρίση που προκλήθηκε αυτόν τον μήνα από την επίσκεψη της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων της Αμερικής, Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν. Μπορεί να είχε κάθε δικαίωμα να το κάνει, αλλά το ταξίδι της ήταν προκλητικό. Εξόργισε το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Ένας από τους προκατόχους της Πελόζι είχε επισκεφθεί το νησί το 1997, αλλά ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας ισχυρίστηκε ότι Αμερικανοί «σαμποτέρ» έχουν καταστρέψει το status quo. Μετά την αποχώρηση της Πελόζι, η Κίνα εκτόξευσε πυραύλους πάνω από το νησί και πραγματοποίησε ασκήσεις με πραγματικά πυρά περικυκλώνοντάς το, σαν να έκανε πρόβα αποκλεισμού.
Σε ασάφειες και αντιφάσεις στηρίζεται η ειρήνη στην Ταϊβάν
Από την προηγούμενη αντιπαράθεση το 1995-96, Αμερική, Κίνα και Ταϊβάν έχουν δυσφορήσει με τις ασάφειες και τις αντιφάσεις -δηλαδή το status quo- στις οποίες στηρίζεται επισφαλώς η ειρήνη. Η Κίνα, ειδικά, έχει δείξει τα δόντια της. Εάν ο κόσμος θέλει να αποφύγει τον πόλεμο, πρέπει επειγόντως να βρει μια νέα ισορροπία.
Αυτό αντανακλά εν μέρει τη συναρπαστική αλλαγή που έχει συντελεστή τον τελευταίο μισό αιώνα. Η Ταϊβάν έχει μετατραπεί από μια στρατιωτική δικτατορία σε μια ευημερούσα, φιλελεύθερη δημοκρατία 24 εκατομμυρίων ανθρώπων, σχεδόν όλοι Κινέζοι Χαν. Οι πολίτες της είναι σχεδόν διπλά πλούσιοι από αυτούς της ηπειρωτικής Κλίνας. Η επιτυχία τους είναι μια σιωπηρή επίπληξη στο αυταρχικό καθεστώς της Κίνας και ένας προφανής λόγος για να αντισταθούν στη διακυβέρνηση του Πεκίνου. Ο πρόεδρος της Ταϊβάν, Tsai Ing-wen, δεν έχει κάνει επίσημες κινήσεις προς την ανεξαρτησία, αλλά το νησί συνεχώς απομακρύνεται από την ηπειρωτική χώρα. Η πρόταση της Κίνας για «μία χώρα, δύο συστήματα» απεδείχθη κενή από τότε που η ηπειρωτική χώρα συνέτριψε τις πολιτικές ελευθερίες στο Χονγκ Κονγκ, στο οποίο προτάθηκε και δόθηκε η ίδια συμφωνία. Σήμερα, πολύ λίγοι Ταϊβανέζοι θέλουν άμεσα επίσημη ανεξαρτησία, καθώς αυτό θα προκαλούσε σίγουρα εισβολή. Αλλά ακόμη λιγότερα επιθυμούν την άμεση ενοποίηση.
Η Αμερική έχει επίσης αλλάξει. Αφού επενέβη δύο φορές για να προστατεύσει την Ταϊβάν τη δεκαετία του 1950, άρχισε να αμφιβάλλει ότι άξιζε να την υπερασπιστεί, αλλά η επιτυχία του νησιού στη δημοκρατία και η σημασία του ως πηγή ημιαγωγών έχουν αυξήσει εκ νέου το ενδιαφέρον. Σήμερα, σύμμαχοι όπως η Ιαπωνία βλέπουν την αποφασιστική υποστήριξη προς την Ταϊβάν ως δοκιμασία της θέσης της Αμερικής ως κυρίαρχης και αξιόπιστης δύναμης στον δυτικό Ειρηνικό. Η Αμερική δεν έχει αναλάβει καμία επίσημη δέσμευση να υπερασπιστεί άμεσα την Ταϊβάν, υιοθετώντας αντίθετα μια πολιτική «σιτρατηγικής ασάφειας». Όμως, εν μέσω της αυξανόμενης σινο-αμερικανικής αντιπαλότητας, και με τους πολιτικούς στην Ουάσιγκτον να συναγωνίζονται στις σκληρές δηλώσεις απέναντι στην Κίνα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Αμερική θα συμμετείχε σε μια μάχη για την Ταϊβάν σήμερα. Πράγματι, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει επανειλημμένα δηλώσει το ίδιο -αν και κάθε φορά το επιτελείο του ανακαλούσε τα σχόλιά του.
Η ενοποίηση με την Ταϊβάν, στόχος του Σι για «εθνική αναζωογόνηση» της Κίνας
Αλλά καμία χώρα δεν έχει κάνει περισσότερα για να καταστρέψει το status quo από την Κίνα. Το αν θα διαρκέσει η ειρήνη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος δίνει πολλές αφορμές για απαισιοδοξία. Καθώς η Κίνα έχει πλουτίσει, ο ίδιος έχει γαλουχήσει έναν άσχημο, παρανοϊκό εθνικισμό, τονίζοντας κάθε ταπείνωση που έχει υποστεί στα χέρια των ύπουλων ξένων δυνάμεων. Έχει συνδέσει την ενοποίηση με την Ταϊβάν με τον στόχο του για «εθνική αναζωογόνηση» έως το 2049. Οι ένοπλες δυνάμεις της Κίνας έχουν οικοδομήσει την ικανότητα να καταλάβουν το νησί με τη βία και το ναυτικό της έχει τώρα περισσότερα πλοία από τα αμερικανικά. Μερικοί στρατηγοί στην Ουάσιγκτον πιστεύουν ότι την επόμενη δεκαετία θα μπορούσε να συμβεί μια εισβολή.
Ευτυχώς, οι ενέργειες της Κίνας σε αυτή την κρίση ήταν έντονες αλλά υπολογισμένες -σχεδιασμένες για να δείξουν τον θυμό και τη δύναμή της, αλλά να αποφύγουν την κλιμάκωση. Οι δυνάμεις της έχουν αναπτυχθεί τόσο ώστε να μην ξεκινήσει πόλεμος. Η Αμερική έχει στείλει παρόμοια μηνύματα. Ανέβαλε μια συνηθισμένη δοκιμαστική εκτόξευση διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου και το αεροπλάνο της Πελόζι έκανε μια κυκλική διαδρομή προς την Ταϊβάν, για να αποφύγει να πετάξει πάνω από κινεζικές βάσεις στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Ο κίνδυνος είναι ότι η Κίνα χρησιμοποιεί την κρίση για να θέσει νέα όρια για τις παραβιάσεις της σε αυτό που η Ταϊβάν θεωρεί δικό της εναέριο χώρο και χωρικά ύδατα. Θα μπορούσε επίσης να επιχειρήσει να επιβάλει ακόμη αυστηρότερους περιορισμούς στις συναλλαγές του νησιού με τον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτό δεν πρέπει να συμβεί. Το καθήκον της Αμερικής και των συμμάχων της είναι να αντισταθούν σε αυτές τις προσπάθειες χωρίς να μπουν σε μάχη. Η Αμερική θα μπορούσε να ξεκινήσει με την αποκατάσταση των κανόνων που ίσχυαν πριν από την κρίση. Θα πρέπει να ξαναρχίσει αμέσως στρατιωτικές δραστηριότητες γύρω από την Ταϊβάν, για παράδειγμα όπως οι διελεύσεις μέσω του στενού της Ταϊβάν και των επιχειρήσεων σε διεθνή ύδατα που η Κίνα ισχυρίζεται ότι είναι δικά της. Θα μπορούσε να συνεχίσει να επεκτείνει τις στρατιωτικές ασκήσεις με συμμάχους, εμπλέκοντάς τους περισσότερο στον σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης για την Ταϊβάν. Η Ιαπωνία εξοργίστηκε όταν η Κίνα εκτόξευσε πυραύλους στην περιοχή της και έδειξε ότι θα μπορούσε να παρέμβει σε έναν πόλεμο, ο οποίος θα περιέπλεκε πολύ μια κινεζική εισβολή.
Πώς θα πειστεί η Κίνα να μην εισβάλει στην Ταϊβάν
Ο στόχος είναι να πειστεί η Κίνα ότι μια τέτοια εισβολή δεν αξίζει τον κίνδυνο. Είναι λογικό να χρησιμοποιηθεί τώρα ο Νόμος για την Πολιτική της Ταϊβάν (TPA) ενώπιον του Κογκρέσου, προκειμένου να παρασχεθεί περισσότερη εκπαίδευση και όπλα στην Ταϊβάν. Αλλά η Ταϊβάν χρειάζεται μια καλύτερη στρατηγική βασισμένη σε μικρά, κινητά όπλα όπως αυτά που έχει χρησιμοποιήσει τόσο καλά η Ουκρανία, όχι το δαπανηρό κιτ που προτιμούν οι στρατηγοί της. Το νησί θα έπρεπε να γίνει μια δύναμη που θα είναι δύσκολο να αντιμετωπίσει η Κίνα. Όπως η Ουκρανία, έτσι και η Ταϊβάν πρέπει να δείξει περισσότερη προθυμία να αμυνθεί. Οι ένοπλες δυνάμεις της μαστίζονται εδώ και καιρό από διαφθορά, σπατάλη και σκάνδαλα.
Μερικές φορές μια δημόσια αντιπαράθεση με την Κίνα έχει νόημα. Τις περισσότερες φορές προκαλεί πολλά προβλήματα με πολύ μικρό όφελος. Η G7 καταδίκασε το λόμπινγκ της Κίνας με πυραύλους, όπως και η Ιαπωνία και η Αυστραλία. Όμως, η Νότια Κορέα δεν το έκανε και οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας δεν ήταν πρόθυμες να πάρουν θέση. Παρόλο που καταδικάζει την επιθετικότητα της Κίνας, η κυβέρνηση Μπάιντεν θα πρέπει να τονίσει ότι δεν υποστηρίζει την επίσημη ανεξαρτησία της Ταϊβάν. Το Κογκρέσο θα πρέπει να αποφύγει συμβολικές κινήσεις που θα αποφέρουν ελάχιστα πραγματικά οφέλη στο νησί, όπως η μετονομασία του γραφείου αντιπροσωπείας της Ταϊβάν στην Ουάσιγκτον, που βρίσκεται επί του παρόντος στο TPA. Γιατί να μην περάσει μια εμπορική συμφωνία;
Ο πόλεμος δεν είναι αναπόφευκτος. Παρά τις φιλοδοξίες του Σι, προτεραιότητά του είναι να κρατήσει τον έλεγχο της εξουσίας. Εάν η εισβολή στην Ουκρανία διδάσκει ένα μάθημα, αυτό είναι ότι ακόμη και μια υποτιθέμενη εύκολη νίκη μπορεί να μετατραπεί σε μακροχρόνιο αγώνα, με καταστροφικές συνέπειες στο εσωτερικό. Η Αμερική και η Ταϊβάν δεν χρειάζεται να αποδείξουν ότι μια κινεζική εισβολή θα αποτύγχανε, απλώς να θέσουν αρκετές αμφιβολίες για να πείσουν τον Σι να περιμένει.