Στις 29 Αυγούστου, περισσότερο από μια δεκαετία μετά το τέλος του προγράμματος διαστημικών λεωφορείων, η NASA ήταν έτοιμη να δοκιμάσει για πρώτη φορά τον νεότερο πύραυλό της.
Τελικά, η εκτόξευση του πυραύλου πήρε αναβολή για μερικά 24ωρα, λόγω μιας διαρροής στον κινητήρα, και θα πραγματοποιηθεί -μάλλον- την Παρασκευή.
Το Διαστημικό Σύστημα Εκτόξευσης (SLS) είναι το πρώτο βήμα στο πρόγραμμα Artemis του οργανισμού, το οποίο στοχεύει να οδηγήσει τους ανθρώπους πίσω στη Σελήνη και, τελικά, στον Άρη. Το SLA είναι ο διάδοχος του Διαστημικού Λεωφορείου (Space Shuttle) και του θρυλικού πυραύλου Saturn V, που μετέφερε τους αστροναύτες του Apollo στη Σελήνη.
Σύμφωνα με τον Economist, όμως, είναι και μια εντελώς «άχρηστη» δουλειά.
Η σύλληψη και η εκτέλεση του έργου ήταν ένα σχεδόν τέλειο παράδειγμα πολιτικής δοσοληψιών. Το αποτέλεσμα είναι ένας πύραυλος που τα μοντέλα ιδιωτικής κατασκευής πιθανότατα θα ξεπεράσουν αμέσως μετά την παρθενική του εκτόξευση. «Ωστόσο, μην κατηγορείτε τους επιστήμονες και τους μηχανικούς της NASA για την καταστροφή. Το λάθος είναι, για άλλη μια φορά, του Κογκρέσου», λέει ο αρθρογράφος του Economist.
Ο Ομπάμα ακύρωσε τον προκάτοχο του προγράμματος Consterllation της NASA
Το Space Shuttle ακυρώθηκε από τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους το 2004. Το επόμενο έτος, η NASA ανακοίνωσε τον διάδοχο του οχήματος -το πρόγραμμα Constellation, το οποίο είχε ως αποστολή την ολοκλήρωση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού και την επιστροφή των ανθρώπων στη Σελήνη μέχρι το 2020, και στον Άρη κάποια στιγμή μετά. Μέχρι το 2010, το κόστος του Constellation είχε αυξηθεί τόσο πολύ που ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα αποφάσισε να το ακυρώσει. Τα συμβόλαια για την ανάπτυξη του προγράμματος, ωστόσο, είχαν ήδη δοθεί σε διάφορες εταιρείες αεροδιαστημικής, καθώς και σε ορισμένα ινστιτούτα της NASA.
Σε αυτό που ο Λόρι Γκάρβερ, πρώην αξιωματούχος της NASA, αποκαλεί «την αδυσώπητη ορμή του status quo», το πρόγραμμα SLS δημιουργήθηκε το 2010 για να διασφαλίσει ότι τα συμβόλαια από το ανενεργό πρόγραμμα Constellation θα συνεχιστούν.
Η ανάπτυξη του SLS κόστισε στους Αμερικανούς φορολογούμενους περίπου 23 δισ. δολάρια την τελευταία δεκαετία. Την ίδια περίοδο, η βιομηχανία εκτοξεύσεων για εμπορικούς λόγους σημείωσε άνθηση.
Το SpaceX του Έλον Μασκ, για παράδειγμα, έδειξε ότι είναι δυνατή η κατασκευή επαναχρησιμοποιήσιμων πυραύλων που μπορούν να στείλουν αστροναύτες και φορτίο στο Διάστημα έναντι περίπου 50 εκατ. δολαρίων ανά εκτόξευση, δηλαδή πολύ λιγότερα από τα προβλεπόμενα 2 δισ. δολάρια (ή και περισσότερα) για κάθε διαστημική βόλτα του SLS.
Μέσα στους επόμενους έξι μήνες, το SpaceX θα θέσει το Starship σε τροχιά. Ο μεγαλύτερος πύραυλός του μέχρι σήμερα, ένα βαρύ ανυψωτικό όχημα, θα μπορεί να μεταφέρει στο Διάστημα ωφέλιμα φορτία παρόμοια με του SLS, με μόλις μερικά εκατομμύρια δολάρια ανά εκτόξευση, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Μασκ. Δεδομένου του αυξανόμενου ανταγωνισμού από εταιρείες όπως η Blue Origin, που ανήκει στον Τζεφ Μπέζος, είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς έναν ρόλο για τους «φουσκωμένους λογαριασμούς» του SLS της NASA.
Γιατί η NASA ασχολείται με μια αγορά που έχει ήδη αναπτυχθεί;
Οι δοσοληψίες μπορεί να αποτελούν καλή πολιτική, αλλά είναι άθλια μέσα για την προώθηση της τεχνολογίας. Εάν το Κογκρέσο νοιαζόταν για την επιστήμη του Διαστήματος, το πρόγραμμα πυραύλων θα είχε καταργηθεί.
Η NASA θα επικεντρωνόταν στον καθορισμό της αρχιτεκτονικής της αποστολής για το πρόγραμμα Artemis και θα αγόραζε τα μεταφορικά, όπου χρειαζόταν. Αυτή ήταν μια ιδέα που κυκλοφόρησε το 2019 από τον Jim Bridenstine, τότε επικεφαλής της NASA, ο οποίος επίσης υποστήριξε ότι οι ιδιωτικοί πύραυλοι θα μπορούσαν να φέρουν την Artemis στη Σελήνη νωρίτερα από το SLS.
Ομοίως, η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν θα πρέπει να κατευθύνει τις προσπάθειες της NASA σε πράγματα που μόνον αυτή μπορεί να καταφέρει και για τα οποία δεν υπάρχει ήδη αγορά: επιστημονική έρευνα υψηλού κινδύνου∙ τεχνολογία για διαστημικές αποστολές που ξεπερνούν τα όρια της τρέχουσας γνώσης· ή την εξεύρεση καλύτερων τρόπων κατανόησης και παρακολούθησης παγκόσμιων απειλών, όπως η κλιματική αλλαγή. Μόνο ένα κομμάτι των 23 δισ. δολαρίων που δαπανήθηκαν για το SLS θα μπορούσε να κάνει τεράστια διαφορά.
Economist: Μήπως δεν υπάρχει λόγος η NASA να είναι τόσο μεγάλη;
Εάν η NASA έβγαινε εκτός των δοσοληψιών ανάμεσα στους πολιτικούς και τους ακολούθους τους, θα μπορούσε να ξεφύγει από τη λίστα των προτεραιοτήτων του Κογκρέσου και ως εκ τούτου να υποστεί περικοπές στον προϋπολογισμό. Αλλά αν οι νομοθέτες δεν ενδιαφέρονται για μια ορθολογική προσέγγιση του Διαστήματος, ας είναι... Δεν υπάρχει κανένας λόγος η NASA να είναι τόσο μεγάλη.
Είναι ενδεικτικό ότι τους σπόρους για την ακμάζουσα εμπορική διαστημική βιομηχανία της Αμερικής έσπειρε η ίδια διοίκηση της NASA που «έφαγε χαστούκι» από τα SLS.
Το 2010, η τότε επικεφαλής της NASA, Lori Garver, και οι συνάδελφοί της αποφάσισαν να δεχθούν έναν συμβιβασμό για τα SLS προκειμένου να αντλήσουν ένα μικρό ποσοστό των χρημάτων του Constellation και να χρηματοδοτήσουν τον πραγματικό τους στόχο: να υποστηρίξουν ιδιωτικές νεοσύστατες επιχειρήσεις και να μειώσουν δραστικά το κόστος για να οδηγήσουν τους ανθρώπους σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη. Αυτό το στοίχημα απέδωσε τα μέγιστα. Το SpaceX, για παράδειγμα, δεν θα είχε πάει πουθενά χωρίς αυτό.
«Πόσο διεστραμμένο είναι να αποτύχει η NASA να αποκομίσει τα οφέλη αυτού του στοιχήματος και το Κογκρέσο να επιμένει να διατηρεί τις παλιές μεθόδους;», είναι το ερώτημα με το οποίο καταλήγει το άρθρο του Economist.