Σε εξέλιξη βρίσκονται «κλειστές» συζητήσεις στο ΝΑΤΟ με στόχο την εκπόνηση σχεδίου για τη μετάβαση της Φινλανδίας και της Σουηδίας στις ατλαντικές δομές και την αντιμετώπιση ενδεχόμενων απειλών της Μόσχας.
Τις διαμορφωθείσες συνθήκες αλλά και τα πιθανά μέτρα που εξετάζονται αναλύει μέσω του iefimerida.gr ο Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής Δρ Αθανάσιος Δρούγος.
Δεδομένου ότι η χρονική περίοδος από την κυοφορούμενη προσεχώς υποβολή του αιτήματος για ένταξη στο ΝΑΤΟ και της τελικής έγκρισης από όλα τα μέλη της Συμμαχίας, συμπεριλαμβανομένης και της νομοθετικής διαδικασίας, μπορεί να είναι αρκετά χρονοβόρα, «ο Πούτιν θα κάνει ό,τι μπορεί για να απειλήσει άμεσα τις δύο υποψήφιες χώρες και να προκαλέσει προβλήματα. Το Κρεμλίνο έχει ήδη προειδοποιήσει για μια στρατιωτική απάντηση, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης τακτικών πυρηνικών και υπερηχητικών όπλων στην περιοχή Καλίνινγκραντ της Βαλτικής Θάλασσας. Επομένως, αποφασίζοντας να υποβάλουν αίτηση για ένταξη μέσα στις επόμενες εβδομάδες, η Φινλανδία και η Σουηδία θα πρέπει να συνεργαστούν με τις χώρες-κλειδιά της Συμμαχίας για να σχεδιάσουν ένα μεταβατικό πλαίσιο σχετικά με την προστασία τους κατά την ενδιάμεση περίοδο», αναφέρει ο Δρ Δρούγος.
Επιτάχυνση των διαδικασιών ένταξης των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ
Ήδη, όπως τονίζει, έχουν αρχίσει συζητήσεις με υψηλόβαθμα στελέχη του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, προκειμένου να αναπτυχθεί ένα από κοινού μεταβατικό σχέδιο, που θα περιλαμβάνει, σύμφωνα με τις πληροφορίες του ιδίου, την επίσπευση της διαδικασίας αποδοχής των δύο κρατών στο ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με το άρθρο 10 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον του 1949, και τα 30 κράτη του ΝΑΤΟ πρέπει να εγκρίνουν τα νέα μέλη, κάτι που στο παρελθόν χρειάστηκε έως και δύο χρόνια. Παραδοσιακά προκαταρκτικά βήματα, όπως ένας εντατικοποιημένος διάλογος και ένα σχέδιο δράσης ένταξης, είναι περιττά, δεδομένου του υψηλού βαθμού διαχρονικής, πολυεπίπεδης στρατιωτικής διαλειτουργικότητας που υπάρχει ήδη μεταξύ του ΝΑΤΟ και αυτών των δύο προηγμένων δυτικών κρατών σε πάνω από εκατό προγράμματα.
«Ο Νορβηγός Γ.Γ. Γενς Στόλντεμπεργκ του ΝΑΤΟ έχει ήδη εκφράσει την υποστήριξή του για τις επικείμενες αιτήσεις τους και βάσει πληροφοριών σχεδιάζει μηχανισμούς για να ενθαρρύνει την ταχύτατη έγκριση. Επειδή ο Πούτιν θα πιέσει μεμονωμένα κράτη του ΝΑΤΟ να "τορπιλίσουν" ή να καθυστερήσουν τη διαδικασία (π.χ. Ουγγαρία), πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να δώσουν το παράδειγμα σ’ αυτή τη διαδικασία ταχείας αποδοχής, επιδιώκοντας την άμεση επικύρωση από τη Γερουσία. Ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, πιθανότατα να αναφερθεί σε αυτή τη διαδικασία με μια δυναμική ομιλία, σημειώνοντας ότι και τα δύο κράτη είναι δυτικές δημοκρατίες που ασχολούνται σοβαρά με την άμυνα και ήδη επί χρόνια συνεργάζονται στρατιωτικά μαζί με το ΝΑΤΟ σε πολλές αποστολές (Αφγανιστάν, Κόσοβο, Βοσνία, καταπολέμηση τρομοκρατίας, Λιβύη κ.α.) και προγράμματα», σχολιάζει.
Φινλανδία και Σουηδία καλύπτουν στρατηγικό γεωγραφικό κενό κατά μήκος των συνόρων της Συμμαχίας με τη Ρωσία
Σύμφωνα πάντα με τον Δρ. Δρούγο, η Φινλανδία δαπανά περίπου το 2% του ΑΕΠ της για την άμυνα και έχει μια εντυπωσιακά ολοκληρωμένη μορφή ασφάλειας και άμυνας. Οι αμυντικές δαπάνες της Σουηδίας είναι χαμηλότερες αλλά αυξάνονται και έχει μια σημαντική αμυντική βιομηχανία. Μαζί, αυτά τα δύο κράτη καλύπτουν ένα στρατηγικό γεωγραφικό κενό κατά μήκος των συνόρων της Συμμαχίας με τη Ρωσία.
Ενδιάμεσες εγγυήσεις ασφαλείας μπορεί να αποδειχθούν απαραίτητες, καθώς η ρωσική πίεση θα αυξάνεται. Και τα δύο κράτη είναι μέλη της Ε.Ε. και επομένως καλύπτονται από το άρθρο 42.7 της Συνθήκης της Λισαβόνας, που υποχρεώνει όλα τα κράτη να βοηθήσουν με κάθε μέσο σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης. Η Ε.Ε. μπορεί να ενισχύσει αυτή την υποχρέωση σημειώνοντας επίσημα ότι κατά τη διάρκεια της ενδιάμεσης δέσμευσης θα θεωρηθεί η Ε.Ε. ισοδύναμη με το άρθρο 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ.
«Πληροφορίες από εσωτερικές και υψηλόβαθμες πηγές στο ΝΑΤΟ κάνουν λόγο για περαιτέρω ενίσχυση των μεταβατικών εγγυήσεων ασφαλείας. Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες μέσω προεδρικής δήλωσης, κοινού ψηφίσματος ή ακόμη και ρήτρας στο έγγραφο επικύρωσης της Γερουσίας, θα μπορούσαν να επεκτείνουν το φάσμα των προσωρινών εγγυήσεων ασφαλείας. Η Βόρεια Ομάδα και η Ομάδα των Οκτώ Σκανδιναβικών-Βαλτικών κρατών, που περιλαμβάνουν τη Φινλανδία και τη Σουηδία (δηλαδή, η Μ. Βρετανία, η Ολλανδία, η Ισλανδία και τα τρία Βαλτικά κράτη), να εξετάσουν το ενδεχόμενο ενίσχυσης των ενδιάμεσων δεσμεύσεων. Δεδομένης της τρέχουσας στρατιωτικής εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Μόσχα είναι απίθανο να μεταφέρει μεγάλο αριθμό χερσαίων δυνάμεων στην περιοχή της Βαλτικής. Αλλά, αν αλλάξουν τα δεδομένα, υπάρχουν πολλές επιλογές για αντισταθμιστικά μέτρα», επισημαίνει ο Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής.
Ποιες επιλογές προκρίνονται στο τραπέζι των συζητήσεων
Πρώτον: Δεδομένης της συμμετοχής και των δύο κρατών στην Κοινή Εκστρατευτική Δύναμη/JEF υπό την ηγεσία της Μ. Βρετανίας, η προώθηση κάποιου «στοιχείου» της JEF μπορεί να είναι πολύ ελκυστική. Και τα δύο κράτη έχουν επίσης συμμετάσχει στη Δύναμη Αντίδρασης του ΝΑΤΟ/NRF, η οποία είναι ήδη σε κατάσταση συναγερμού και έτοιμη για ανάπτυξη από τη Βαλτική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα. Σε ακραίες περιπτώσεις, οι αμερικανικές χερσαίες δυνάμεις στην Ευρώπη θα είναι επίσης διαθέσιμες. Θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι ναυτικές και αεροπορικές αναπτύξεις, συμπεριλαμβανομένων των ναυτικών ασκήσεων της Βαλτικής Θάλασσας ως και της σύστασης μιας ζώνης αεράμυνας της Σκανδιναβικής-Βαλτικής, καθώς οι ρωσικές αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις προβαίνουν πολύ συχνά σε παραβιάσεις. Τέτοιες αποστολές συμβατικών δυνάμεων θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν μία απάντηση σε πρόσθετες πυρηνικές απειλές από τον Πούτιν.
Δεύτερον: Μια άλλη επιλογή που συζητείται και θα μπορούσε να τεθεί άμεσα σε ισχύ είναι η επιτάχυνση της αμυντικής συνεργασίας στο πλαίσιο της τριμερούς Φινλανδίας-Σουηδίας-ΗΠΑ του 2018. Είναι μια συμφωνία αμυντικής συνεργασίας, που ονομάζεται «Δήλωση Πρόθεσης». Οι ενέργειες θα μπορούσαν να κυμαίνονται από την ενίσχυση του στρατηγικού σχεδιασμού, επιτάχυνση της μεταφοράς όπλων, ενίσχυση της συνεργασίας στους τομείς των πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης κ.α.
Τρίτον: Σε αυτό το συνολικό σχέδιο του ΝΑΤΟ η Φινλανδία θα μπορούσε θεωρητικά να ελέγχει τη ναυτική διέλευση από και προς την Αγία Πετρούπολη και να παρακολουθεί στενά τους πυρηνικούς και ναυτικούς προμαχώνες της Ρωσίας στη Χερσόνησο Κόλα ως και τις στρατηγικές βάσεις του Μουρμάνσκ και του Σεβερομόρσκ. Τέτοιες διαβεβαιώσεις έχουν σχεδιαστεί για να μειώσουν τις ανησυχίες της Ρωσίας σε αυτούς τους τομείς, εφόσον τέτοια μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης θα είναι αμοιβαία. Σε καμία περίπτωση όμως τέτοιες διαβεβαιώσεις δεν θα πρέπει να καθιστούν τη Φινλανδία και τη Σουηδία μέλη δεύτερης βαθμίδας του ΝΑΤΟ με αδικαιολόγητους περιορισμούς στην ανάπτυξη δυνάμεων.
«Το ΝΑΤΟ θα πρέπει, τέλος, να είναι έτοιμο να εξηγήσει γιατί δικαιολογείται η ταχεία αποδοχή της Φινλανδίας και της Σουηδίας, ενώ αρκετά μέλη της Συμμαχίας δεν ήταν ή είναι πρόθυμα να αποδεχτούν την ένταξη της Ουκρανίας. Οι κύριοι λόγοι περιλαμβάνουν ότι και τα δύο κράτη είναι μέλη της Ε.Ε., ενώ η Ουκρανία όχι, και ότι το άρθρο 10 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον ορίζει ότι τα νέα κράτη-μέλη πρέπει να ''συμβάλλουν στην ασφάλεια της περιοχής του Βόρειου Ατλαντικού'', κάτι που είναι δύσκολο να λεχθεί για το Κίεβο, αφού βρίσκεται μέρος της γεωγραφικής του επικράτειας υπό κατοχή από ρωσικά στρατεύματα, από το 2014 στο Ντονμπάς, καθώς και η παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας», καταλήγει.