Τα 5 πιθανά σενάρια έκβασης του πολέμου Ρωσίας- Ουκρανίας αναλύει μέσω του iefimerida.gr ο Διεθνολόγος- Γεωστρατηγικός Αναλυτής, Δρ Αθανάσιος Δρούγος.
Λαμβάνοντας υπόψη τις συνεχιζόμενες για σχεδόν δύο μήνες πολεμικές επιχειρήσεις σε πολλά υπό-μέτωπα της Ουκρανίας, τη γεωγραφία των μαχών σε βόρεια, νότια και ανατολική Ουκρανία, τη ζοφερή κατάσταση που επικρατεί στους τομείς της διοικητικής μέριμνας, τα διαπραττόμενα εγκλήματα πολέμου και την προβληματική μάχιμη κατάσταση του στρατού του Βλαντιμίρ Πούτιν που προσπαθεί να ανασυνταχθεί υπάρχουν πέντε πιθανοί δρόμοι γι’ αυτόν τον πόλεμο, ο οποίος αναμένεται να είναι μακρύς, όπως εξηγεί.
«Με εμφανώς περιθωριοποιημένο το Ρωσικό δόγμα του 2020, δεν υπάρχουν ορατές κάποιες έστω αναιμικές και αχνές ελπίδες για προσωρινή χαλάρωση. Τουναντίον υπάρχει κίνδυνος ενεργού χρήσης νευροπαραλυτικών/χημικών αερίων ή ρίψης από χερσαίο μέσο ή αεροσκάφος τακτικού πυρηνικού όπλου ως μέσο εκβιασμού προς το Κίεβο», λέει ο Δρ. Δρούγος.
Την ίδια στιγμή, οι δυνάμεις της Δύσης εμφανίζονται να έχουν υπολογίσιμη διάθεση όπλων για να συνεχίζουν την πολύπλευρη στρατιωτική υποστήριξη του Κιέβου ενώ το ΝΑΤΟ από την Σκανδιναβική και τον Αρκτικό κύκλο μέχρι την Μαύρη Θάλασσα και τα Βαλκάνια ενισχύει την αποτρεπτική και αμυντική του δυνατότητα, πολυεθνικά και διακλαδικά.
Ποιες είναι οι πέντε πιο πιθανές επιλογές κατάληξης:
Πρώτο: Η Ρωσία επικρατεί της Ουκρανίας
Η επικράτηση θα καθοριζόταν από το αν το Κίεβο αποδεχόταν τις μαξιμαλιστικές και απαράδεκτες απαιτήσεις της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 ως και της "ανεξαρτησίας" των λεγόμενων Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ. Στις επιπρόσθετες απαιτήσεις θα μπορούσε να προστεθεί η πιθανή παράδοση άλλου εδάφους κοντά στην Κριμαία (π.χ. Χερσόνα), μία συμφωνία να μην ενταχθεί η Ουκρανία ποτέ στο ΝΑΤΟ ή στην ΕΕ, ως και ποσοτικοί-ποιοτικοί περιορισμοί στο μέγεθος του στρατού της (οπλικά συστήματα, ακτίνα δράσης τους κα).
Για να συμβεί αυτό, ο ουκρανικός στρατός θα πρέπει να ηττηθεί αποφασιστικά στο πεδίο της μάχης και η εθνική βούληση- ηθικό της Ουκρανίας θα πρέπει να καταρρεύσει. Η Ρωσική στρατιωτική αποτελεσματικότητα θα πρέπει να βελτιωθεί δραματικά (γιατί περιφερειακά του Κιέβου-Σούμι κα ήταν ιδιαίτερα προβληματική) και ο πόλεμος θα πρέπει να συνεχιστεί ως ότου η Ρωσία καταφέρει -πράγμα δύσκολο- να οδηγήσει τον στρατό της Ουκρανίας σε συντριπτική ήττα. Δεδομένης της Δυτικής υποστήριξης στον Ζελένσκι είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί κάτι τέτοιο.
Αυτό προϋποθέτει ότι η εσωτερική κατάσταση της Ρωσίας θα παραμένει ήρεμη και η οικονομία της θα μπορεί να υποστηρίξει έναν εκτεταμένο πόλεμο παρά τις σκληρές και στοχευμένες κυρώσεις της Δύσης. Η Ρωσική επικράτηση είναι οριακότατα δυνατή, αλλά πολλοί παράγοντες θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν υπέρ της. Αυτό που όμως καθιστά απίθανο αυτό το σενάριο είναι η εθνική βούληση της Ουκρανίας να αντισταθεί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένοι εικάζουν ότι ο Πούτιν μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει ένα πυρηνικό όπλο, στην επιλογή «κλιμάκωση προς αποκλιμάκωση» ή και χημικο-βιολογικά όπλα και απαγορευμένα υλικά.
Ο Πούτιν μπορεί να πείσει μόνο τον εαυτό του ότι ο μοναχικός δρόμος προς τη νίκη είναι μέσω ενός συντριπτικού ψυχολογικού χτυπήματος στην εθνική βούληση της Ουκρανίας. Η δικαιολογία του Πούτιν για μια τέτοια ακραία ενέργεια θα μπορούσε να είναι οι πυρηνικοί βομβαρδισμοί των ΗΠΑ στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι τον Αύγουστο του 1945. Όσο φρικτή και αν είναι μια τέτοια επιλογή εξαρτάται και από το αν ο Ρωσικός στρατός είναι πρόθυμος να εκτελέσει εντολή πυρηνικού πλήγματος. Η Ουκρανία αντέχει αρκετά και η Ρωσία έχει πάρα πολλά προβλήματα, ενώ κανένας δεν μπορεί να προεξοφλήσει την συνέχεια της παρουσίας του αυταρχικού Ρώσου προέδρου στο Κρεμλίνο.
Δεύτερο: Η Ρωσία απλά κηρύσσει την επικράτηση και εν μέρει αποσύρεται
Αν η Ρωσία δεν μπορεί να εξαναγκάσει την Ουκρανία στο να ικανοποιήσει τις μαξιμαλιστικές, προκλητικές της απαιτήσεις, αλλά δεν επιθυμεί να διαπραγματευτεί και να συμβιβαστεί, τότε θα μπορούσε να δηλώσει ότι έχει επιτύχει τους στόχους της λεγόμενης «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» και να αποσύρει τα στρατεύματά της πίσω στη Λευκορωσία, στη δυτική Ρωσία (Κουρσκ-Βορονέτς, Ροστόφ, Μπελγκορόντ κ.α.) ως και σε εκείνες τις περιοχές της Ουκρανίας. που επιθυμεί να προσαρτήσει (τμήματα του Ντονπάς). Ορισμένες απ’ αυτές τις περιοχές είναι πολύ πιθανό να βρίσκονται στη νότια Ουκρανία για να συνδέσουν εδαφικά τη Ρωσία με την Κριμαία (σε περίπτωση που πέσει η Μαριούπολη, που παρά την απίστευτη αντοχή της, είναι η μόνη υπολογίσιμη πόλη που βρίσκεται στα πιο ακραία όρια αντοχής) ή τουλάχιστον να είναι ασφαλείς για την πρόσβαση της Κριμαίας στα νερά του ποταμού ποταμό Δνείπερου. Δεδομένου ότι η Ουκρανία δεν θα συμφωνούσε ποτέ σ’ αυτή την προσάρτηση, μια Ρωσική δήλωση "νίκης" και αποχώρηση σε μια οχυρωμένη αμυντική γραμμή που θα έθετε στην Ουκρανία ένα δίλημμα: αποδοχή εκεχειρίας υπό δυσμενείς συνθήκες ή συνέχιση του πολέμου.
Ο Πούτιν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η Ουκρανία έχει «τιμωρηθεί» (από τις καταστροφές των αστικών και ημιαστικών περιοχών της) για να προσδώσει μια θετική εικόνα σε μια εντελώς καταστροφική εκστρατεία και η κίνησή του να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση σε άλλα κράτη στην περιφέρεια της Ρωσίας, για τη ζημιά που θα υποστούν αν παραβιάσουν ποτέ τα ορατά και "κατανοητά" συμφέροντα ασφαλείας της Ρωσίας. Αυτή η κίνηση θα μπορούσε επίσης να αποτρέψει την διευρυμένη καταστροφή του Ρωσικού στρατού ως και να αποτρέψει την εσωτερική αναταραχή στη Μόσχα που θα μπορούσε να απειλήσει ποικιλοτρόπως την εξουσία του Πούτιν.
Τρίτο: Η Ουκρανία νικά τη Ρωσία
Μια νίκη της Ουκρανίας θα καθοριζόταν από την επιστροφή στο status quo πριν από τις 24 Φεβρουαρίου, χωρίς όρους που παραβίαζαν την κυριαρχία της. Αυτό θα απαιτούσε είτε μια κατάρρευση του Ρωσικού στρατού στο πεδίο είτε μια πολιτική συμφωνία με τη Ρωσία, πιθανότατα λόγω αλλαγής κυβέρνησης στη Μόσχα, η οποία στη συνέχεια θα αποσύρει τον στρατό της για να τερματίσει τις διεθνείς κυρώσεις. Με άλλα λόγια, αυτό το σενάριο απαιτεί μια "επανάληψη" της Ρωσικής ιστορίας του 1917. Ωστόσο, ακόμη και στη νίκη, η Ουκρανία θα αντιμετώπιζε δύσκολα χρόνια ανοικοδόμησης και επανεγκατάστασης των εκατομμυρίων προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων της, ενώ τα κατασχεθέντα Ρωσικά περιουσιακά στοιχεία εκτιμάται ότι θα συνδράμουν στην κάλυψη του τεράστιου ποσού που θα απαιτηθεί. Προφανώς, δεν μπορεί να αποκλειστεί η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, ως και υπογραφή διμερούς στρατιωτικής συμφωνίας του Κιέβου με την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο-Βαρσοβία.
Τέταρτο: Μια διευθέτηση κατόπιν διαπραγματεύσεων
Διακανονισμός με διαπραγμάτευση. Η καταστροφή των πόλεων της Ουκρανίας από τη Ρωσία, σε συνδυασμό με την καταστροφή του Ρωσικού στρατού από την Ουκρανία και τις επιπτώσεις των διεθνών κυρώσεων, θα μπορούσαν να οδηγήσουν και τις δύο πλευρές σε μια διευθέτηση κατόπιν διαπραγματεύσεων. Ο Ζελένσκι δεν πιστεύει πλέον σε μεγάλο βαθμό ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι δυνατή, αλλά στο βάθος του δεν αποκλείει τίποτα. Το Κρεμλίνο αναγνωρίζει ότι η αλλαγή καθεστώτος είναι αδύνατη και ότι χρειάζεται την αξιοπιστία του Ζελένσκι για να πείσει τους Ουκρανούς να συμφωνήσουν σε οποιουδήποτε συμβιβασμούς που δίνουν στη Ρωσία μια σωτήρια διέξοδο απ’ αυτόν τον καταστροφικό πόλεμο.
Και οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να συνεχίσουν να συμφωνούν ότι διαφωνούν για το καθεστώς της Κριμαίας και των Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ, κάτι που στη συνέχεια θα έθετε τις διαπραγματευτικές θέσεις κοντά στο status quo ante bellum. Από τη σκοπιά της Μόσχας, θα μπορούσε να κηρύξει τη νίκη και να ανακοινώσει στο εγχώριο κοινό της ότι η Ουκρανία «έχει πάρει ένα μάθημα» και δεν θα απειλούσε ποτέ ξανά το Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ. Από την πλευρά του Κιέβου, μια διευθέτηση κατόπιν διαπραγματεύσεων θα επιτρέψει στην Ουκρανία να ανοικοδομήσει και να περιμένει ευνοϊκές συνθήκες για να ανακτήσει εδάφη που χάθηκαν το 2014.
Πέμπτο: Ενας πόλεμος φθοράς
Ένας πόλεμος φθοράς. Όσο φρικτός κι αν είναι, αυτός ο πόλεμος δεν χρειάζεται να τελειώσει σύντομα αν και οι δύο χώρες έχουν τη βούληση να συνεχίσουν να πολεμούν, αν όχι για τη νίκη, τότε για να αποφύγουν την όποια ήττα. Το μέτωπο θα μπορούσε να σταθεροποιηθεί με τον Ρωσικό στρατό να μην μπορεί να προχωρήσει και την Ουκρανία να μην μπορεί να τον εκτοπίσει. Καθώς ο πόλεμος θα συνεχίζεται, τόσο η Ρωσική όσο και η Ουκρανική οικονομία θα υποφέρουν και εκατομμύρια πρόσφυγες θα παραμένουν στην Ευρώπη. Όπως η Νότια Κορέα και το Νότιο Βιετνάμ πριν, η Ουκρανία θα γίνει το επίκεντρο ενός νέου Ψυχρού Πολέμου,και οι μάχες θα είναι καθημερινές και θα θυμίζουν λίγο από τον Πόλεμο Φθοράς Αράβων και Ισραηλινών την περίοδο 1967-1970.Πάντως η περίπτωση ένταξης της Ουκρανίας σε ΕΕ και ΝΑΤΟ θα παραμένει ανοικτή.
Ποιο σενάριο είναι πιο πιθανό να συμβεί;
Σύμφωνα με τον κ. Δρούγο, η Ρωσία αντιμετωπίζει μυριάδες τρομακτικές προκλήσεις τακτικής, επιμελητείας, ανθρώπινου δυναμικού και ηθικού για τη συνέχιση του πολέμου, αλλά δεν είναι αδύνατο γι' αυτήν να προσαρτήσει τμήματα της Ουκρανίας, αν ο στρατός και η εδαφική της επικράτεια παραμείνουν ανέπαφα.
«Ωστόσο, υπό τις καλύτερες συνθήκες, αυτό που θα «κέρδιζε» η Ρωσία θα ήταν ένας κατεχόμενος πληθυσμός που θα βράζει από δυσαρέσκεια και θα αντιστέκεται στο χρόνο (με το αντάρτικο πολύ πιθανό) και μία Δύση ενωμένη ενάντια στη Ρωσία ως και ένα ανύπαρκτο οικονομικό μέλλον για τη Ρωσία. Η μόνη ελπίδα της Ρωσίας για «νίκη» είναι η Ουκρανία να εξαντληθεί, αλλά ακόμη και αυτός ο τύπος νίκης θα επαναπροσδιορίσει τον όρο «Πύρρειος». Το πιθανότερο είναι ότι η Ρωσία είτε θα δει την εισβολή της να αποκρούεται τελικά, είτε θα πρέπει να συμβιβαστεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Το γεγονός αυτό θα προκαλούσε σεισμικά κύματα στη ρωσική κοινωνία και στο εσωτερικό πολιτικό σώμα», καταλήγει, σχολιάζοντας ότι τυχόν χρήση όπλου μαζικής καταστροφής θα έχει βαρύτατες επιπτώσεις και πρωτοφανείς παρενέργειες, με τη Δύση να εμπλέκεται περισσότερο.