Εδώ και τρία 24ωρα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, μετακινείται από τον ένα προορισμό στον άλλο στη Μέση Ανατολή.
Βρέθηκε στο Ισραήλ την Παρασκευή, την Ιορδανία το Σάββατο, τη Δυτική Όχθη, το Ιράκ, την Κύπρο και την Τουρκία την Κυριακή, προσπαθώντας να περιορίσει τη διάχυση μιας κρίσης που απειλεί να τεθεί εκτός ελέγχου.
Κάθε σταθμός της περιοδείας του περιλάμβανε τις δικές του προσκλήσεις χωρίς να αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για το αποτέλεσμα, αλλά η μεγαλύτερη πρόκληση για τον Μπλίνκεν είναι ότι προσπαθεί να βρει έδαφος συνεννόησης εκεί που δεν υπάρχει προς το παρόν.
Την Παρασκευή ο Μπλίνκεν προέτρεψε την ισραηλινή ηγεσία για ανθρωπιστικές παύσεις των εχθροπραξιών ώστε να διευκολυνθεί η ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας και να ενθαρρυνθεί η Χαμάς να απελευθερώσει ομήρους, κάτι, όμως που απέρριψε αμέσως ρητά ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Την επομένη ο Μπλίνκεν συναντήθηκε στην Ιορδανία με εκπροσώπους γειτονικών του Ισραήλ αραβικών χωρών, που όλοι τους ζήτησαν άμεση εκεχειρία με τον Ιορδανό ΥΠ ΕΞ Αϊμάν Σαφάντι να κατηγορεί το Ισραήλ για διάπραξη εγκλημάτων πολέμου. Την ίδια ώρα στις ΗΠΑ ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ερωτηθείς αν έχει γίνει πρόοδος αναφορικά με τις ανθρωπιστικές παύσεις απάντησε «καλή», αλλά η αισιοδοξία του δεν φάνηκε να στηρίζει στον πεσιμισμό που επικρατεί στη Μέση Ανατολή.
Ταξίδια υπό πέπλο μυστικότητας του Μπλίνκεν σε Δυτική Όχθη και Ιράκ
Άλλωστε, το τεταμένο κλίμα στην περιοχή υπογράμμισε και το γεγονός ότι τα ταξίδια του Μπλίνκεν την Κυριακή σε δύο από τους προορισμούς του έγιναν υπό πέπλο μυστικότητας, αφού στη Ραμάλα έφθασε συνοδεία φάλαγγας θωρακισμένων οχημάτων για να συναντηθεί με τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς και υπό τον πέπλο του σκοταδιού στο Ιράκ, όπου φόρεσε αλεξίσφαιρο γιλέκο για τη σύντομη πτήση ελικόπτερο από το αεροδρόμιο της Βαγδάτης στην πρεσβεία των ΗΠΑ, απ’ όπου μετέβη με φάλαγγα οχημάτων για να συναντηθεί με τον ιρακινό πρωθυπουργό Μοχάμεντ Σία αλ Σουντάνι.
«Αλλά όποτε φαίνεται ότι ο Μπλίνκεν σβήνει μια φωτιά, μια άλλη δείχνει να ξεκινάει», σχολιάζει το BBC. Ερωτηθείς από το βρετανικό δίκτυο αν συμμερίζεται την αισιοδοξία του Μπάιντεν για τις πιθανότητες να πειστεί το Ισραήλ να συναινέσει σε ανθρωπιστικές παύσεις και να αποδεχθούν οι αραβικές χώρες ότι μια εκεχειρία δεν είναι εφικτή στην παρούσα φάση ο Αμερικανός ΥΠ Εξ απάντησε καταφατικά.
Η Ουάσιγκτον συνεργάζεται με τους ισραηλινούς για τη διευθέτηση των ανησυχιών τους αναφορικά με το πώς θα μπορούσε πρακτικά να εφαρμοστούν ανθρωπιστικές παύσεις, ενώ στις αραβικές χώρες, όπως είπε ο Μπλίνκεν, υπάρχει διάσταση απόψεων αναφορικά με την εκεχειρία, αλλά όλοι συμφωνούν ότι οι ανθρωπιστικές παύσεις θα μπορούσαν να συμβάλουν στην απελευθέρωση ομήρων, την αύξηση της διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας και την επίσπευση της απομάκρυνσης αλλοδαπών υπηκόων από τον αποκλεισμένο Παλαιστινιακό θύλακο. «Είχαμε σημαντική πρόοδο τις τελευταίες ημέρες», είπε, αλλά «υπάρχουν και επιπλοκές». Προς το παρόν ουδείς στη Μέση Ανατολή φαίνεται να συμμερίζεται την αισιοδοξία του Μπλίνκεν εν μέρει λόγω του ότι οι ηγεσίες στο Ισραήλ και στις αραβικές χώρες δέχονται εσωτερικές πιέσεις από την κοινή γνώμη, που τις ωθούν σε αντίθετες κατευθύνσεις.
Το θετικό με τα ταξίδια του Μπλίνκεν μέχρι στιγμής στην ευρύτερη περιοχή είναι ότι συνομιλεί με όλες τις πλευρές και τουλάχιστον προσώρας η σύρραξη δεν έχει κλιμακωθεί. Αλλά οι προσπάθειές του να ενθαρρύνει τους Άραβες ομολόγους του να αρχίσουν να σκέφτονται την επόμενη μέρη μετά τον πόλεμο για τους Παλαιστίνιους και πώς θα διασφαλιστεί «βιώσιμη» ειρήνη στην περιοχή δεν στέφθηκαν με την ίδια επιτυχία. «Πώς μπορούμε να σκεφτούμε τι θα γίνει με τη Λωρίδα της Γάζας όταν δεν γνωρίζουμε τι είδους Λωρίδα της Γάζας θα έχει απομείνει μετά τη λήξη του πολέμου. Θα μιλάμε για μια έρημη, ισοπεδωμένη περιοχή. Θα μιλάμε για έναν ολόκληρο πληθυσμό, που θα έχει μετατραπεί σε πρόσφυγες»; αναρωτήθηκε ο Ιορδανός υπουργός Εξωτερικών, Σαφάντι.
Σήμερα η συνάντηση του Μπάιντεν με τον Φιντάν στην Άγκυρα, αλλά τον «σνομπάρει» ο Ερντογάν
Ο Μπλίνκεν θα έχει σήμερα το πρωί συνομιλίες με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν στην Άγκυρα, μεσούσης της σύγκρουσης Ισραήλ – Χαμάς, αλλά το ενδεχόμενο συνάντησης του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών με τον Ρετζέπ Ταγίπ Εντογάν απομακρύνεται, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος προανήγγειλε την Κυριακή από τη γενέτειρά του Ριζούντα, ότι τη Δευτέρα θα επισκεφθεί μία γειτονική παραμεθόρια περιοχή για να επιθεωρήσει αναπτυξιακά έργα σε μια κίνηση που μεταφράζεται ως «σνομπάρισμα», από διεθνή ΜΜΕ καθώς βράζει το καζάνι της οργής τόσο στο Λευκό Παλάτι του Ερντογάν, όσο και στους δρόμους της Τουρκίας.
Η τουρκική αστυνομία χρησιμοποίησε δακρυγόνα και εκτοξευτήρες νερού για να διαλύσει το πλήθος εκατοντάδων διαδηλωτών που έκαναν πορεία προς τη βάση του Ιντσιρλίκ στη νοτιοανατολική Τουρκία, όπου στεγάζονται αμερικανικές δυνάμεις, λίγες ώρες πριν την άφιξη του Μπλίνκεν στη χώρα την Κυριακή.
Οι διαφωνίες των ΗΠΑ με την Άγκυρα
Οι συνομιλίες του Μπλίνκεν με τον Τούρκο ομόλογό του, Φιντάν, ήταν ήδη δύσκολες προτού ξεκινήσει το Ισραήλ το ανελέητο σφυροκόπημα στη Λωρίδα της Γάζας και την επέκταση των χερσαίων επιχειρήσεων με στόχο την εξάλειψη της Χαμάς, όπως σημειώνει το Γαλλικό Πρακτορείο.
Ο πόλεμος απειλεί να έχει ευρείες επιπτώσεις στις σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Τουρκία με τις ΗΠΑ να ανυπομονούν για την επικύρωση επιτέλους από το τουρκικό κοινοβούλιο της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επίσης αυστηροποιήσει τις κυρώσεις εναντίον Τούρκων υπηκόων και εταιρειών που θεωρείται ότι βοηθούν τη Ρωσία να αποφύγει τις κυρώσεις για τον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας. Και η Άγκυρα δυσφορεί επειδή το Κογκρέσο καθυστερεί την έγκριση μιας συμφωνίας για τον εκσυγχρονισμό της τουρκικής αεροπορίας με δεκάδες αμερικανικής κατασκευής μαχητικά αεροσκάφη F-16.
Η Τουρκία έχει επίσης μακροχρόνιες επιφυλάξεις σχετικά με την υποστήριξη των ΗΠΑ στις κουρδικές δυνάμεις στη Συρία, που πρωτοστάτησαν στον αγώνα κατά των τζιχαντιστών της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος - αλλά τις οποίες η Άγκυρα θεωρεί παρακλάδι του PKK. Η Τουρκία έχει εντείνει τις αεροπορικές επιδρομές εναντίον ένοπλων κουρδικών ομάδων στη Συρία και το Ιράκ ως αντίποινα για την επίθεση τον Οκτώβριο στην τουρκική πρωτεύουσα την οποία ανέλαβε το PKK, κατά την οποία σκοτώθηκαν δύο δράστες.
Ο Μπλίνκεν έχει υποστηρίξει τη θέση του Ισραήλ για το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, ενώ προσπαθεί να διαβεβαιώσει τους περιφερειακούς παίκτες ότι η Ουάσιγκτον επικεντρώνεται στην ανακούφιση του ανθρωπιστικού πόνου. Ο Ερντογάν δήλωσε την Κυριακή ότι είναι «καθήκον της Τουρκίας» ως υποστηρικτής ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους να σταματήσει αμέσως τη βία. Είπε ότι η Άγκυρα «εργάζεται στα παρασκήνια» με τους περιφερειακούς συμμάχους για να εξασφαλίσει μια αδιάκοπη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Ωστόσο, διέκοψε τις επαφές του με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου και ανακάλεσε στην Άγκυρα τον πρεσβευτή της Τουρκίας στο Ισραήλ σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Ο Ερντογάν κατηγόρησε επίσης τη Δύση για δύο μέτρα και δύο σταθμά και για απώλεια του ηθικού πλεονεκτήματος. «Αυτοί που χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για τους αμάχους που σκοτώθηκαν στον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας, τώρα παρακολουθούν σιωπηλοί τη δολοφονία χιλιάδων αθώων παιδιών», είπε ο Ερντογάν τον περασμένο μήνα.