Με νέα εμπόδια στην έγκριση του έκτου πακέτου κυρώσεων, η ΕΕ βλέπει ότι η στάση της Ουγγαρίας θέτει επί τάπητος ζήτημα σχετικά με την κατάργηση του δικαιώματος του βέτο στην Ένωση.
Η Ευρώπη συνειδητοποιεί, μέρα με τη μέρα ότι οι ραγδαίες εξελίξεις, με χαρακτηριστικότερη τον πόλεμο στην Ουκρανία, δοκιμάζουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η ΕΕ επέδειξε ενότητα και αποφασιστικότητα απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα και σε αυτόν το δρόμο πέτυχε και την εφαρμογή των 5 πακέτων κυρώσεων σε μια πρωτόγνωρη σύμπνοια στην εξωτερική πολιτική των κρατών μελών. Όσο βαθαίνει όμως η σύγκρουση, όσο αυξάνονται οι πιέσεις, δυσκολεύει η ενιαία ανταπόκριση των Ευρωπαίων.
Ο Όρμπαν και το βέτο
Η τελευταία εξέλιξη της μη έγκρισης- ακόμα, του έκτου πακέτου κυρώσεων, κατά βάση με την άρνηση της Ουγγαρίας του Όρμπαν αλλά και άλλων κρατών μελών όπως η Σλοβακία και η Βουλγαρία που ζητούν προσωρινή εξαίρεση και παράταση σε σχέση με το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, είναι μια τρανή απόδειξη ότι το δικαίωμα του βέτο περιπλέκει τα πράγματα. Το ερώτημα που απασχολεί τους Ευρωπαίους αξιωματούχους είναι αν η απόφαση με ομοφωνία, δηλαδή έγκριση και από τα 27 κράτη μέλη, είναι πλέον ξεπερασμένη διαδικασία.
Φον ντερ Λάιεν: Η ομοφωνία σε ορισμένους βασικούς τομείς δεν έχει πλέον νόημα
Αποτελεί σημαντική εξέλιξη η δήλωση της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν στο Στρασβούργο την περασμένη Δευτέρα: «Πρέπει να πάμε ακόμα παραπέρα. Για παράδειγμα, πάντα υποστήριζα ότι η ομοφωνία σε ορισμένους βασικούς τομείς δεν έχει πλέον νόημα, εάν θέλουμε να προχωρήσουμε πιο γρήγορα. Η Ευρώπη θα πρέπει επίσης να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στην υγεία ή την άμυνα». Η πρόεδρος της Κομισιόν δεν προχώρησε τυχαία στη συγκεκριμένη δήλωση, αυτές τις μέρες. Οι δισταγμοί ορισμένων κρατών μελών να ακολουθήσουν το ευρωπαϊκό πλάνο απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα δημιουργεί προβληματισμό στις Βρυξέλλες.
Στην ίδια γραμμή και ο Μακρόν
Ο Μακρόν στην ομιλία που πραγματοποίησε την «Ημέρα της Ευρώπης», αναγνώρισε ότι «τα τελευταία χρόνια, η ανάγκη να αποφασίζουμε ομόφωνα οι 27 έχει επιβραδύνει την πολιτική της ΕΕ», μιλώντας ανοικτά και για την ανάγκη αναθεώρησης των Συνθηκών της ΕΕ, θέση που επικροτούν όσοι ζητούν περισσότερη Ευρώπη και βαθύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
«Ναι» και από τον Ντράγκι
Στην ομιλία του στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Μάριο Ντράγκι- μια προσωπικότητα που συνδέεται στενά με την πορεία της ΕΕ όντας και πρόεδρος της ΕΚΤ τα δύσκολα χρόνια της κρίσης και με σημαντική αποδοχή στους ευρωπαϊκούς κύκλους, ήταν ξεκάθαρος: «Πρέπει να ξεπεράσουμε την αρχή της ομοφωνίας, η οποία δημιουργεί μια διακυβερνητική λογική που αποτελείται από διασταυρούμενα βέτο, και να προχωρήσουμε προς αποφάσεις που λαμβάνονται με ειδική πλειοψηφία. Μια Ευρώπη ικανή να λαμβάνει αποφάσεις έγκαιρα…»
Τι λένε οι Γερμανοί
Σύμφωνα με τις δηλώσεις της Γερμανίδας υφυπουργού αρμόδια για την Ευρώπη και το Κλίμα, Άννα Λούρμαν, στο Euractiv: «Ένα σημείο που είναι εξαιρετικά σημαντικό για εμάς ως ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι να υπάρχουν λιγότερες επιλογές βέτο στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ για να μας κάνουν πιο ικανούς να ενεργούμε. Υπάρχουν ήδη επιλογές στο τρέχον πλαίσιο της Συνθήκης για αυτό. Και τώρα θα πρέπει επίσης να συζητήσουμε μαζί ως ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πώς μπορούμε να το πετύχουμε καλύτερα».
Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης αποφάσισε
Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης ενέκρινε σε πανηγυρικό κλίμα της προτάσεις για σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην ΕΕ: Τέλος στην ομοφωνία, κατάργηση του βέτο,δημιουργία ευρωστρατού, διακρατικές λίστες στις ευρωεκλογές και πολλές άλλες μεταρρυθμίσεις…». Η ημέρα της τελικής έγκρισης των προτάσεων της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης είχε οριστεί άτυπα και ως η αφετηρία για τη συζήτηση περί ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων, σύμφωνα με το πνεύμα των προτάσεων των πολιτών.
Ποιοι αντιτίθενται στην κατάργηση της ομοφωνίας
Έιναι αρκετά κράτη μέλη τα οποία δεν συμφωνούν ούτε με την αναθεώρηση των συνθηκών ούτε με την κατάργηση του δικαιώματος του βέτο. Η Βουλγαρία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Δανία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Μάλτα, η Σλοβενία και η Σουηδία είναι μεταξύ των χωρών που κυκλοφόρησαν και ένα έγγραφο με τη θέση τους στο Στρασβούργο.
Όπως αναφέρει το σχετικό κείμενο, χωρίς βέτο, μια ειδική πλειοψηφία θα μπορούσε να λάβει αποφάσεις, όπως ήδη γίνεται σε άλλους τομείς της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι τα 15 από τα 27 κράτη μέλη θα μπορούν να αποφασίζουν για την ΕΕ, με την προϋπόθεση ότι θα αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 65% τοις εκατό του πληθυσμού της ΕΕ των 450 εκατομμυρίων. Αυτή η πρόταση θα ευνοεί αποφάσεις που υποστηρίζονται από τις δύο πολυπληθέστερες χώρες του μπλοκ, τη Γερμανία και τη Γαλλία, ισχυρίζονται οι υπέρμαχοι του βέτο.
Τι ισχύει σήμερα
Το Συμβούλιο αποφασίζει με ομοφωνία για μια σειρά ζητημάτων που θεωρούνται ευαίσθητα από τα κράτη μέλη. Για παράδειγμα:
- κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας (εξαιρουμένων ορισμένων σαφώς καθορισμένων περιπτώσεων όπου απαιτείται ειδική πλειοψηφία, π.χ. ο διορισμός ειδικού εντεταλμένου)
- ζητήματα που αφορούν την ιθαγένεια (η χορήγηση νέων δικαιωμάτων στους πολίτες της ΕΕ)
- η ιδιότητα του μέλους της ΕΕ
- εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας ως προς την έμμεση φορολογία
- οικονομικά της ΕΕ (ίδιοι πόροι, πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο)
- ορισμένες διατάξεις στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων (ευρωπαϊκή εισαγγελική αρχή, οικογενειακό δίκαιο, επιχειρησιακή αστυνομική συνεργασία, κλπ.)
- εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης και της κοινωνικής προστασίας.
Επιπλέον, το Συμβούλιο πρέπει να αποφασίσει με ομοφωνία προκειμένου να αποκλίνει από την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όταν η Επιτροπή δεν μπορεί να συμφωνήσει με τις τροποποιήσεις που επέρχονται στην πρότασή της. Ο κανόνας αυτός δεν εφαρμόζεται για πράξεις που πρέπει να εκδοθούν από το Συμβούλιο με σύσταση της Κομισιόν, παραδείγματος χάριν, για πράξεις στον τομέα του οικονομικού συντονισμού. Στην περίπτωση ψηφοφορίας με ομοφωνία, η αποχή δεν εμποδίζει τη λήψη απόφασης.